majidsedghi@yahoo.com
چگونه می توان یک فیلم مذهبی( به زعم تهیه کننده فیلم ) با موضوع یک دختر دوحنسیتی ساخت که در هجدهمین جشنواره فیلمهای ویژه همجنس گرایان و یا دگرباشان Chéries chéris ) ( در پاریس جایزه بهترین فیلم را بگیرد ولی در رسانه های جمهوری اسلامی ایران تنها با ذکر این نکته که در جشنواره سینمایی( شری ) در پاریس جایزه گرفته است از آن نام برده شود !!
فیلم ( آینه های روبرو ) که نخستین ساخته ی نگارآذربایجانی است ابتدا در جشنواره فیلم فجر تهران سال پیش به نمایش در آمد و چند جایزه از جمله جایزه بهترین بازیگری را نیز دریافت کرد. این فیلم حکابت آشنایی دو زن به نام های رعنا ( غزل شاکری ) وآدینه ( شایسته ایرانی ) است که اولی زنی است که پنهانی ودر غیاب شوهرش که به زندان افتاده با تاکسی مسافرکشی می کند و دیگری دختری دو جنسیتی است که می خواهد از کشور فرارکرده و در آلمان تغییرچنسیت بدهد . این فیلم به گفته فرشته طائرپور( تهیه کننده ) تاکنون به 58 جشنواره فیلم فرستاده شده – از جمله هفدهمین چشنواره فیلم هم جنس گرایان سیاتل در آمریکا - که البته هیچ گاه نه تهیه کننده و نه رسانه های جمهوری اسلامی به دلیل گزینش فیلم از سوی جشنواره های فیلم خارجی اشاره نکردند . ولی واقعیت این است که بجز جشنواره هایی که به طورعموم هر فیلمی را با هرنوع موضوعی پذیرند جشنواره هایی تخصصی نیز وجود دارند که تنها فیلم هایی خاص که مد نظر جشنواره است را برای نمایش انتخاب می کنند . از جمله جشنواره هایی با همین موضوع همجنس گرایان و یا جشنواره هایی با موضوع پلیسی , وحشتناک , کودکان و غیره ...
ولی در مورد آینه های روبرو باید گفت بی تردید ساخت چنین فیلم هایی که موضوع هایی بحث انگیز و حاد را در کشوری مانند ایران مطرح می کند برای خارجی ها که ایران را بیش تر به دلیل تلاشش برای دستیابی به انرژی هسته ای و حمایت از تروریسم جهانی می شناسند جذابیت بسیاری دارد به ویژه آنکه مساله همجنس گرایی و یا تغییر جنسیت همچنان خط قرمز حکومت ملایان است . ولی این فیلم به هرحال حتی برای داخل کشورنیز تازگی دارد. در تاریخ سینمای ایران به این موضوع تاکنون پرداخته نشده بود بنابراین طرح چنین موضوعی می تواند در سینمای ایران یک نقطه مثبت تلقی شود ولی متاسفانه به نظرمی رسد در ورای ساخت این فیلم یک نوع حیله گری برای فریب تماشاگر بکار رفته است و درد و رنج دخترانی که دو جنسیتی هستند به خوبی شکافته نشده است .
کارگردان فیلم در پرداخت به مساله دخترانی که از موقعیت خود در جامعه ای سرکوبگر مانند ایران رنج می برند بیشتر به تضاد اجتماعی دو زن از دو طبقه مرفه و متوسط پرداخته و رندانه دختردوجنسیتی را از طبقه مرفه انتخاب کرده است در حالی که این موضوع به طبقه خاصی مربوط نمی شود.
از آنجا که خودسانسوری و پنهان کاری حتی در زمینه ی فرهنگ و هنر دست کمی از پنهان کاری سیاسی در ایران ندارد در مورد دادن خلاصه داستان به رسانه ها به موضوع دو جنسیتی دختر فیلم اشاره ای نمی شود . خلاصه ای که از سوی تهیه کننده فیلم به جراید داده شد این بود :
رعنا و آدینه دو زن جوان در دو موقعیت کاملا متفاوت خانوادگی و اجتماعی براثر حادثه ای با هم مواجه و همسفر می شوند. رعنا زنی کم تجربه و مذهبی است که به خا طرنیاز مالی پنهانی مسافرکشی می کند با آدینه دختری که سرکش و مرفه است واز خانه خود فرارکرده روبرومی شود.
اصرار تهیه کننده فیلم بر مذهبی بودن فیلم به نوعی می تواند سالوس مآبانه و نوعی سازشکاری پنهانی با دست اندرکاران سینمای جمهوری اسلامی تلقی شود . در اوایل انقلاب جمهوری اسلامی ایران زمانی که ساخت فیلمهای مشابه فیلمهای پیش از انقلاب ممنوع شد تعدادی از تهیه کنندگان و کارگردانان سینمای ایران شروع به ساخت فیلمهای مذهبی – انقلابی کردند که نتیجه آن ساخت فیلم هایی به شدت ضعیف و گاه مضحک بود. در این میان فیلم ها ی مجسن مخملباف که در آن زمان تازه از دل انقلاب بیرون آمده بود به دلیل نزدیکی اش با سیاست های حکومت منطقی تر به نظر می رسید هرچند خود بعدها از مخالفان فیلم های اولیه خود شد !!
به هرحال گویا ساخت و نمایش فیلم آینه های روبرو در ایران چندان هم ساده نبود ه و نمایش فیلم در جشنواره های خارجی ساده تراز امکان نمایش فیلم در ایران بود. شاید به همین دلیل بود که تهیه کننده فیلم از مذهب به عنوان سپری برای نمایش فیلم در ایران استفاده کرده است . وی چندی پیش زمانی که اداره ارشاد قم از نمایش این فیلم در این شهر جلوگیری کرد درگفت و گویی با رسانه های داخلی گفت :
من ادعا دارم که آینه های روبرو یکی از مذهبی ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران است ... این گونه تصمیم گیری ها جز فاصله و کدورت میان جامعه مذهبی و هنری کشور نمی افزاید ... من آینه خود را به قم فرستادم و خود را بری پاسخگویی به هر سئوال و اعتراضی آماده کردم اما انتظار نداشتم که قبل از هرجریانی اداره ارشاد قم بی اعتنا به مجوز مافوق خود به جای قراردادن آینه خود روبروی آینه من به آن سنگ بزند.
نگارنده خبرندارد که سرانجام آینه های روبرو در قم نمایش داده شد یاخیر ولی نمایش آن در جشنواره فیلم همجنس گرایان پاریس به خوبی برگزارشد و جایزه بزرگ جشنواره را هم دریافت کرد . گرچه نمی دانیم چه کسی جایزه را گرفت .به هرحال از قم تا پاریس راهی نیست !
