نشست ریو+۲۰ برای توسعه پایدار.
فراخوان خلع سلاح برای توسعه پایدار.

17 ژوئن 2012

20 ژوئن 2012 نشست ریو دو ژنورو برزیل با تدوین اهدف جدید در راستای آینده ای متعادلتر، با امنتر با چشم اندازی روشنتر و رعایت و توجه بیشتر به زیست محیطی و توسعه پایدار برای آینده ای بهترو برای نسل آینده کار خود را آغاز خواهد کرد. این نشست 20 سال بعد از اولین نشست ریو دو ژنورو برای توسعه پایدار، با شرکت بیش از 180 سران کشورها وسازمانهای غیر دولتی برگزار میشود. یاد آوری اینکه این پنجمین نشست از این نوع برای زیست محیطی است که در سال 2002 در ژوهانسبورگ با توافقات نسبی پایان یافت . اما نشست 2009 در کپنهاگ بعلت رودروی چین و ایالات متحده در چگونگی کاهش گاز کربنیک و نوع طرح توسعه به شکست انجامیده بود. هر چند نمیتوان در این نشست هم بعلت تفاوت نظرات و دیگاهها در باره نوع توسعه شمال ـ جنوب و بحرانهای مالی و اقتصادی جهان به نتایج ملموس و امیدوارکننده خوش بین بود. اما توسعه پایدار زمانی میتواند به آغاز راهی مطمئن پای نهد که با تلاش همگا نی در راستای جنبش صلح و خلع سلاح و کاهش تجارت و سوداگری تسلیحات همگام شود.

در شرایطی که هم اکنون نمایشگاه تولیدات نظامی "اُورو سا توری" در حومه پاریس با حضور 1400 بنگاهها ومجتمع های صنعتی ـ نظامی کشورهای تولید کننده به نمایش عینی بعضی از ابزارها وهمچنین با ارائه کاتالوگها از آخرین سلاح های مدرن خود وبا حضور آشکار و پنهان خریداران ابزارهای کشتاری، از 11 ژوئن تا 19 ژوئن برگزار میشود، این فراخوان شاید رویائی و اتوپی بنظر رسد. تقارن دو همایش یکی در توسعه ابزاهای کشتار و دیگری منع آن برای آینده ای بهتر و امنتر. چه بسا ممکن است بعضیها این نوع فراخوانها را کاری عبث بدانند. اما بقول آنتونیو ماچادو، شاعر مبارز اسپانیائی مخالف فرانکیست، که میگوید: آهای! شما ها ئیکه پای در راهی میگذارید که وجود ندار د، بلکه شما باید با راه رفتن این راه را بسازید". بنابراین لازم و ضروریست که این امر مفید برای ترویج تجدید حیات و بیداری شهروندان در راه بازسازی جهانی د یگرممکن گردد.لازمست فرهنگ صلح را در همه جا گسترش داد. یک توسعه پایدار مترادف با خلع سلاح است و بدون توسعه پایدار، عدالت و برابری و صلح نا ممکن خواهد بود.

همانطوریکه در کنفراتس 1992 سازمان ملل متحد در باره توسعه وحفاظت زیست محیط با نام " نشست کره زمین"، آمده است که : چالشهای پیش روی جهان در ارتباط با تهدیدات مربوط به زیست محیط و توسعه پایدارمیباشند. هر چند که این طرح در این سال بمثابه چالش مهم برای دهه آینده ارزیابی شده بود، معهذا چالشهای مربوط به ارتباط اعتلای صلح و خلع سلاح به کنار گذاشته شده بود.

اینک اما با گذشت 20 سا ل از آن کنفرانس، ضرورت چالش در پیش روی مان در پیوند دادن به توسعه پایدار و خلع سلاح بیش از پیش آشکار میگردد. با پایان یافتن جنگ سرد امید آن بود که سر فصل نوینی در حیات بشری در راستای گسترش صلح و کاهش هزینه های نظامی و اختصاص بودجه های نظا می برای توسعه و کاهش فقر سوق داده شوند. امید برآن بود که فرهنگ صلح دوستی در همه جا گسترش یابد. اما خوشبینی بیش از حد شهروندان جهان واز دست دادن حساسیت مبارزه برای خلع سلاح جهانی از یکسو و حملات همه جانبه نیروهای جهانی سازی نئو لیبرالی و در خود ادغام کردن بعضی از کشورهای بلوک سابق پیمان ورشو برای پیشروی اهداف ژئو پولیتیکی و ژئو استراتژیکی در ماموریت نوین فرادستی ناتو با استراتژی نزدیکتر شدن و تامین امنیت حوزه های انرژی فسیلی و منابع جدید مصرف در نرم و سخت افزارها از دیگر سو، جامعه جهانی را بار دیگر با خطر رفتن به سمت مسابقه تسلیحاتی و جنگ نیمه سرد و نیمه گرم پر هزینه، مواجه میسازد.

در سا ل 2010، کل هزینه های تسلیحاتی جهان ـ بدون ارزیابی از حقوق پرسنل ـ به 1630 میلیارد دلار رسید. این در حالیست که بیش از یک میلیارد انسان درجهان در گرسنگی بسر میبرند.

طبق گزارش سازمان ملل متحد بیش از 800 میلیون نفر از د سترسی به آب آشا میدنی محروم هستند. بر پایه تدابیر و اهداف

اعلام شده در سال 1990 قرار بر اینست تا سال 2015 بیش از 85 در صد جمعیت کره زمین یعنی حدود 6 میلیارد نفر به آب

آشامیدنی دست یابند. اما بر اساس یک سازمانی غیر دولتی ،آکوآ فد (AQUAFED ) " فدراسیون بین المللی اقدام برای آب" و

داده های میدانی حکایت ا ز آن دارد که بین 3 تا 4 میلیارد نفر هر روز از آبهای غیر تصفیه شده وآلوده استفاده میکنند.

بر پایه گزارش سازمان بهداشت جهانی، یونیسف و سازمان ملل متحد 2 میلیارد و 600 هزار نفر فاقد توالت بوده و رفع نیا ز را در فضای آزاد انجام میدهند. بیماری های منتقله از آب آلوده نظیر وبا ، اسهال خونی و خونریزی علت اصلی مرگ در سراسر جهان میباشند. 64 در صد این جمعیت در جنوب آسیا زندگی میکنند . در هند این تعداد به 638 میلیون نفر میرسد.

هر دقیقه هفت نفر بر اثر آلودگی آب جان خود را از دست میدهند. بنابر گزارش سازمان ملل متحد، 90 درصد آبهای مصرف شده در کشورهای در توسعه بدون تصفیه های اولیه به ر ودخانه ها، دریاچه ها و سواحل دریاها ریخته میشوند که تهدید ی برای امنیت مواد غذائی و آب آشامیدنی میباشند. هزاران نفر در کشورهای در توسعه از بیکاری رنج میبرند.

اهداف توسعه با حیف و میل کردن منابع مالی در بخش نظامی دست نایافتنی است. شرایط جوی و زیست محیطی و گرمایشی، نابرابریهای فوق را تشدید میکنند. اما چگونه میتوان این روند را به نفع توسعه پایدار بر گرداند؟

با ابتکار " دفتر بین المللی صلح"(1) و " شبکه جهانی مهندسین و دانشمندان برای مسئولیت جهانی"(2) و " گروه تمرکز فکری در باره سیاست خارجی"(3)، فراخوانی در باره دستیابی به توسعه تدوین شد. بر اساس این پیشنهاد از 2013 هر ساله 10 درصد از بودجه نظامی جهانی که رقمی حدود 150 میلیارد دلار میباشد، کاهش یافته و این مبلغ در توسعه پایدار سرمایه گذاری شود. بعلاوه این پروژه خلح سلاح برای توسعه پایدار باید در اسناد نهائی نشست ریو+ 20 آورده و سپس تحت نظارت سازمان ملل متحد قرار گیرد. بدون خلع سلاح، دست یافتن به طرح توسعه پایدار مناسب، ناممکن خواهد بود.

قابل ذکر است که بنابر آمار منتشر شده از سوی" انستیتو بین المللی تحقیق برای صلح" در استکهلم، در چهار سا ل اخیر تجارت تسلیحات 25 در صد رشد داشته است . بنا بر گزارش عفو بین الملل، فروش تسلیحات در سال 2010 به 400 میلیارد رسید وهر سال 500 هزار نفر در جریان 131 مورد در درگیریهای جنگی و یا خشونت دولتها علیه شهروندان خود، کشته میشوند.
روندهای عمومی تسلیحاتی از سال 1998 تا 2010

تا قبل از پایان جنگ سرد ـ 1988ـ هزینه های نظامی جهان به میزان 1515 میلیارد دلار میرسید، این روند تا مقطع 1998 به حد 993 میلیارد دلار کاهش یافت. به عبارت دیگر این رقم پائینترین میزان بین 1988 ـ 2010 بود. این ارقام اما باره دیگر از سا ل 1998 با روند افزایش هزینهای نظامی در تمامی مناطق جهان روند افزایشی داشته اند . بنا بر گزارش" انستیتو استکهلم برای جستجوی صلح جهانی"، رقم هزینه نظامی فقط برای سال 2010 به 1630 میلیارد دلار رسید و این ا رقام، افزایش یک ممیز سه دهم درصد نسبت به سال 2009 و 59 درصد افزایش نسبت به سا ل 1988 را نشان میدهند. بنابراین هزینه های نظامی در جهان در سال 2010 نسبت به قبل از جنگ سرد چهار ممیز دو درصد افزایش یافت. در این میان هزینه های نظامی ایالات متحده آمریکا از سا ل 1998 بمیزان 88 درصد افزایش داشته و این افزایش بعلت جنگ در عراق و افغانستان میباشد. هزینه های ایالات متحده آمریکا به تنهائی 43،4درصد(چهل و سه ممیزی چهار دهم درصد) کل هزینه های نظامی در جهان را در بر میگرد.

چین اعلام نمود که در سال 2011 به میزان 12،7درصد( دوارده ممیز 7 درصد) به بودجه نظامی خود نسبت به 2010 که 107میلیارد و پانصد میلیون دلار است ، افزایش میدهد. این ارقام چین را در رده دوم و قبل از فرانسه و بریتانیا قرار میدهد. اما آمریکا با هزینه شش برابر بیشتر از چین با فاصله زیاد چین را در پشت سر دارد. این در حالیست که تعداد نفرات و تجهیزات در آمریکا ، یک و نیم برابر کمتر از چین میباشند.

هند هم در فاصله سالهای 1998 تا 2009 بودجه نظامی خود را با 83 درصد افزایش به 36 میلیارد و سیصد میلیون دلار رساند و از این نظر هند به رده نهم هزینه نظامی در جهان قرار دارد.

در خاورمیانه هزینه های نظامی در سا ل 2010 با یک افزایش دو ممیز پنج دهم در صد(2،5) نسبت به سال 2001 به 111 میلیارد دلار رسید. این رقم اما نسبت به سا ل 1998 یک افزایش پنجاه و هفت و سه دهم در صد(57،3) را نشان میدهد.

عربستان سعودی با 39 میلیارد و سیصد میلیون دلار در سال 2009 در صدر کشورهای خاورمیانه و اسرائیل با 14 میلیارد و سیصد میلیون دلار در رده دوم قرار دارند.

در اروپا ما شاهدِ کاهش دو ممیز هشت(2،8 در صد) درصد در سال 2010 بودیم . این روند ادامه خواهد داشت. زیرا با کاهش بودجه نظامی در آلمان، بریتانیا و ایتالیا و بطور کلی در بیشتر کشورهای اروپا بعلت بحران بودجه گذ اری در بخش هزینه های عمومی غیر نظامی روبرو هستیم. با این حال کل هزینه 5 کشور بزرگ اروپائی در سا ل 2010 به 435 میلیارد و پانصد میلیون دلار رسید که آنها را در بین 15 کشور هزینه کننده نظامی قرار مید هد. با این حال سهم این 5 کشور در کل هزینه نظامی جهان 27 در صد میباشد . در این میان هزینه نظامی فرانسه در سا ل 2009 به 96 میلیارد و 400 میلیون دلار رسید که در سال 2010 ، 6 درصد نسبت به سا ل قبل افزایش داشت.
رکورد غم انگیز هزینه های تسلیحاتی

تسلیحات اتمی همچنان بخش عمده ای را در بودجه نظامی هفت کشور قدرت اتمی تشکیل میدهند. بعلت شروع دو باره مسابقات تسلیحاتی در پی تصمیم رهبران فرانسه، ایالات متحده آمریکا و اسرائیل در رد پذیرش کنوانسیون حذف سلاحها کشتار جمعی، جهان ناظر بر واکنش چین و روسیه نسبت به پروژه موشکهای ضد ـ موشک غرب و خطرات گسترش مسابقه تسلیحاتی میباشد . در شرایط کنونی، این مسابقه نه در راستای انبوه سازی موشکها و کلاهکهای اتمی بمثابه محور مرکزی بلکه در سمت تجسس در بالا بردن کیفیت و دقیق کردن آنها، انطباق تکنولوژی به نیازهای جدید ( حتی در قلمروه تسلیحات متعارف و کلاسیک) بویژه برای جنگها و بحرانها ئیکه غربیها دخالت میکنند ( استفاده از هواپیمای رد یا ب و بدون سرنشین، استفاده از مهمات با اورانیوم ضعیف ...) .

فروش اسلحه در سال 2009 نسبت به سال 2008 با میزان 8 در صد افزایش به 401 میلیارد دلار رسیده است.

منشاء فروش اسلحه ها به کشورهای ساحل عاج ،لیبی، سوریه ، بحرین ،یمن ، در آفریقا و خاورمیانه و دیگر مناطق جهان جهت دامن زدن به جنگ داخل،در جنگ بین گروه های مختلف در دستیابی به قدرت،در سرکوب مردم معترض، برای برکناری دواتهای منتخب دموکراتیک از طریق کودتا... چه کسان و چه کشورها ئی هستند؟ از صد کارخانه اسلحه سازی که توسط " انستیتو استکهلم برای جستجوی صلح و امنیت" سر شماری شده، 4 کارخانه آمریکائی هستند که بیش از نصف فروش وسایل نظامی با 247 میلیارد دلار بازار اسلحه را در سال 2009 در اختیار داشتند. 32 کارخانه اسلحه سازی اروپا با فروش 120 میلیارد دلا، 30 در صد بازار جهانی را از آ نِ خود کردند. صادرات تسلیحات فرانسه در سال 2009 بیش از 21 در صد رشد داشته است .

این سلاحها نه تنها موجب تخریب جمعی، مرگ صدها هزار انسان ، بی سرپرستی کودکان ، خشونت بین ساکنین غیر نظامی میشوند، بلکه خرید سلاحها منجر به تهی شدن باز هم بیشتر بود جه کشورهای فقیر و به زیان هزینه های اجنماعی، نبود و کمبود آب آ شا میدنی، مواد غذائی، اموزش و بهداشت و مسکن تمام میشوند. تجارت سلاح نقض مستقیم امنیت انسان و هزاران انسان میباشد.

بر پایه ارزیابی " انستیتو برای اقتصاد و صلح" ، در یک دنیای " ایده آل" میتوان هر ساله بیش از 9000 میلیارد دلار در هزینه نظامی صرفه جوئی کرد. با نظر داشت به کنفرانس پیش رو در سازمان ملل متحد از 2 تا 27 ژوئیه( ژولای) 2012 در باره محدود کردن تجارت جهانی سلاح، امید بر آنست که با همه قوا و امکانات در خلع سلاح و توسعه پایدار در هر جا که هستیم تلاش کنیم.

(1)Bureau International de la Paix (IPB), دفتر بین المللی صلح

(2)Réseau international d’Ingénieurs et de Scientifiques pour une Responsabilité Globale (INES) شبکه جهانی مهندسین و دانشمندان برای مسئولین جهانی

(3)groupe de réflexion Foreign Policy in Focus)FPIF) گروه اندیشه برای تمرکز به سیاست خارجی