نطقه عطفی در جنبش كارگری كانادا

روز ٢٢ مارس، جنبش كارگری كانادا شاهد یكی از دیدنی ترین لحظات همبستگی كارگری بود. لیسا رئیت (Lisa Raitt) وزیر كار فدرال دولت محافظه كار كانادا در فرودگاه بین المللی پیرسون شهر تورنتو كه از هواپیما خارج می شد، توسط چند كارگر جابجا كننده محموله و چمدانها به تمسخر گرفته شد و برای "كارهای مهمی" كه كرده است، مورد "تشویق و كف زدن" قرار می گیرد. همانجا چند كارگر دیگر به این اعتراض و "كف زدن" می پیوندند و خانم وزیر كار با اسكورت تعدادی پلیس و مأمور فرودگاه از صحنه می گریزد. ٣ تن از كارگران معترض از كار اخراج می شوند. پائین تر به این مسئله بر می گردیم.

دورانی تازه در اعتراضات كارگری كانادا

جنبش كارگری كانادا هم، همانند اعتراضات كارگری در كشورهای دیگر بر علیه طرحهای ریاضتی شاهد اعتراضاتی بوده است. اما اعتراضات كارگری در كانادا در یك سال گذشته و بخصوص در شهر تورنتو دور دیگری گرفته اند. در یكی دو سال گذشته، كارگران شهرداریها دائم با شهردار محافظه كار و دست راستی درگیر بوده اند. دولت محافظه كار فدرال كانادا، كه آن هم در تعریف سنتی محافظه كاران در طیف دولتهای دست راستی قرار دارد، اخیرا با قانون "بازگشت به كار"، اعتصاب خدمه هواپیماها را شكست. در یك سال گذشته چندین بار با دخالت خود در روند عادی مذاكره بین كارفرما و كارگران فرودگاهها و خدمه هواپیماها، ابتدائی ترین حقوق دمكراتیك كارگران در چانه زنی بر سر دستمزد و شرایط بهتر كار با كارفرما را زیر پا گذاشته است. روز ١٨ مارس، بخش زیادی از كارگران و خدمه شركت ایر كانادا (از جمله شامل مهمانداران و خلبانان) با دست زدن به اعتراض از طریق حاضر نشدن بر سر كار بخاطر مریضی، شركت مزبور را با وضعیت بسیار سختی و لغو و تأخیر پروازهای زیادی مواجه كردند. دولت فدرال با همین قانون، كارگران پست كانادا را نیز چند ماه پیش وادار به بازگشت به كار کرد و در روند عادی و شناخته شده باز هم دخالت كرد. بیش از ٢٣٠٠ تن از كاركنان كتابخانه های شهر بزرگ تورنتو از روز ١٩ مارس وارد اعتصاب شده اند. بیش از ٢٣٠٠٠ تن از كارگران شهرداری های عضو لوكال ٧٩ اتحادیه خدمات عمومی كانادا (CUPE) كه به اعتصاب رأی داده اند، با تمدید مدت مذاكره، در دو قدمی اعتصاب قرار دارند. كارگران همان شهرداری های عضو لوكال ٤١٦ همان اتحادیه، با ترفند رؤسای اتحادیه ها، از اعتصاب منع شدند. و در همه این موارد و موارد دیگر و نسبتا كوچكتر اعتراضات كارگری در این دوره، انگشت اتهام، برخلاف همیشه، متوجه طرحهای ریاضت اقتصادی دولت محافظه كار نشانه رفته اند.

جملگی رسانه های اصلی و مهم كانادا، كه سخنگویان اعلام نشده دولت شده اند، دائم از "وضعیت خوب اقتصاد كانادا و توسعه اقتصادی" این كشور، مفت و مجانی از كیسه خلیفه سخن‌سرائی می كنند. منتها همان ریاضتهائی را كه در كشورهای دیگر و از جمله در یونان هم شاهد بوده ایم، به گونه دیگری در حال پیاده شدن در كانادا نیز هستند. نخست وزیر این كشور در نشست سران كشورهای صنعتی در داوس سوئیس اعلام كرد كه "كانادا نمی تواند با واقعیتهای امروز جهان خود را تطبیق ندهد" و در نتیجه ایشان بدون اعلام قبلی و بدون اینكه حتی بسیاری از مشاوران نزدیك خود را هم در جریان بگذارد، اعلام كرد كه سن بازنشستگی را از ٦٥ به ٦٧ سالگی تغییر خواهد داد. دستمزدها در این كشور هم همانند دیگر جاها در یكی دو سال گذشته راكد مانده اند. بیكاری و بیكارسازی در اینجا هم بیداد می كند. قیمتهای مواد اولیه زندگی اینجا هم چندین برابر افزایش یافته اند. با این همه، قرار است كه قبول كنیم: "اوضاع امن و امان است!"

همبستگی مهم كارگری در فرودگاه‌ها

بالاتر از اعتراض كارگران جابجا كننده چمدانها و محموله ها گفتیم. رسانه های اصلی كانادا از اخراج ٣ تن از كارگرانی كه این اعتراض را شروع كرده بودند خبر دادند. شركت هواپیمائی ایر كانادا این ٣ كارگر را برای ٣ روز موقتا و بدنبال دستور وزیر كار به پلیس كه این ٣ كارگر را دستگیر می كنند، بیكار می كند. با مطلع شدن كارگران از این دستگیری و "بیكارسازی"، بقیه كارگران دست از كار می كشند و خواهان بازگرداندن فوری و بدون هیچگونه تنبیه و عواقب منفی به كارگران مزبور می شوند. شركت مزبور ٣٧ كارگر دیگر را نیز بخاطر دست زدن به این اعتصاب غیرقانونی، كه به آن اعتصاب "وحشی" (wildcat strike) می گویند، اخراج می كند. خشم كارگران بالا می گیرد و كارگران حداقل سه فرودگاه دیگر در مونتریال، كبك سیتی و ونكوور به این اعتصاب می پیوندند. حدود ١٤ ساعت بعد، یك "داور" (arbitrator) از طرف دولت پادرمیانی می كند و به اطلاع كارگران می رساند كه همه كارگران بدون كوچكترین عواقبی به سر كار برگردانده می شوند و در نتیجه كارگران هم به اعتصاب خود پایان می دهند. در همین مدت كم، نزدیك به ٢١٠ پرواز شركت ایر كانادا لغو می شوند و نزدیك به ٢٠٠ پرواز دیگر با تأخیر جابجا می شوند. قبل از پایان این اعتصاب و برای ارعاب اعتصابیون، وزیر كار در یك بیانیه ای گفته بود كه "این اقدام كارگران مورد بازرسی قرار خواهد گرفت و اگر كارگرانی كه در این اعتصاب شركت كرده اند مقصر شناخته شوند، هر كدام هزار دلار در روز و اتحادیه آنها هم صد هزار دلار برای هر روز جریمه خواهد شد." ایشان همچنین در همان بیانیه گفته بود: "این اقدام كارگران در دست بررسی است و اگر معلوم شود كه این اعتصاب غیرقانونی است، نیروهای انتظامی به محل اعتصاب اعزام خواهند شد." بكار بردن چنین زبانی برای نسل جوانتر كارگران سابقه نداشته است. گفتن اینكه نیروی انتظامی برای سركوب كارگران اعزام خواهد شد، حداقل توسط یك مقام بلندپایه ای همچون وزیر كار، در تاریخ پنجاه شصت سال گذشته كانادا سابقه نداشته است.

بدنبال اعتصاب غیرقانونی كارگران مزبور و هارت و پورت خانم رئیت، دفتر ایشان در شهر میلتون انتاریو به نشان همبستگی با اعتراض این كارگران، توسط فعالین كارگری برای چندین ساعت به اشغال در آمد. مسافران زیادی كه با لغو پرواز و یا تأخیر در آن مواجه شده بودند، انگشت اتهام را به طرف وزیر كار نشانه رفتند كه با مسئله مذاكره بین طرفین و رابطه كارگر و كارفرما در كانادا، همانند كشورهای دیكتاتوری و استبدادزده برخورد می كند. یكی از متخصصین روابط كاری كه برای دوره ای طولانی مشاور شركت ایر كانادا نیز بوده است، گفته است كه "دولت محافظه كار فدرال كانادا متوجه این موضوع نیست كه می شود مطالبات كارگران را برای یك دوره كوتاهی زیر فرش كرد، اما به اشكال دیگری دردسر آفرین می شوند." می گوید: "تاریخا اعتمادی بین كارگران و كارفرماها جا افتاده كه دولت كانادا با اعمالی كه اخیرا به آن دست زده، باعث شكستن این اعتماد بین طرفین شده است. اعتصاب غیرقانونی كارگران شركت ایر كانادا، نتیجه شكست این اعتماد است."

نگاه "خیرخواهانه" به كارگران

در كشورهای غربی، جز در تعداد معدودی از نهادهای مذهبی به اصطلاح غیرانتفاعی، دیگر به كارگر بعنوان كسی كه احتیاج به ترحم دارد و ندار صدقه بگیر است نگاه نمی كنند، بلكه بعنوان كسی كه كار می كند و در ازای فروش قوه كارش، دستمزد دریافت می كند نگریسته می شود. این بخش از جامعه اتحادیه ها و فدراسیون و كنفدراسیونهای قدرتمند كارگری دارد كه در سیاستهای دولتی و پارلمانها رد پایشان قابل پیگیری است. احزاب قدرتمندی كه بطور دوره ای كابینه دولتها را اشغال می كنند، و با اتكاء به همین بخش از جامعه چنین قدرتی را پیدا می كنند. اما در جریان بحران اخیر كه جامعه را در خود فرو برده است به یمن تبلیغات مكرر جیره خواران پرروی بورژوازی، به داشتن كار دیگر نه بعنوان یك حق، كه بعنوان یك امتیاز نگریسته می شود. كرور كرور كارگر بیكار می كنند و كسانی هم كه كارشان را حفظ كرده اند، متأسفانه با كمك اتحادیه ها، اغلب وادار به تن دادن به دستمزد و حقوق بسیار پائین تر از حقوق دوران گذشته شده اند. به دنبال اعتراض غیرقانونی كارگران مزبور، مدیر اجرائی شركت ایر كانادا در یك یادداشتی به كارگران و پرسنل این شركت نوشت: "با چنین اعمالی فكر نكنید كه ما را با ایجاد چنین هرج و مرجی كه ایجاد شده است، مرعوب می كنید." در ادامه نوشته بود كه "من شخصا با این انتخاب شما كه عمدا خواستید به سیمای شركت آسیب برسانید كه به اهدافتان برسید ناامید شدم. شما هم باید همین احساس را داشته باشید." او در ادامه، احساس و نگاه تازه مدیریت به كارگران را ابراز می كند: "شركت هواپیمائی ایر كاناداست كه نان بر سفره خانواده های شما می گذارد. این شركت است كه به شما حقوق می دهد. این شركت است كه خرج بیمه شما را می پردازد و هزینه دوا و درمان شما را می پردازد." ایشان كه یكی از مفتخورترین انسانهای روی زمین است، به روی مبارك هم نمی آورد كه این دارائی حاصل كار و دسترنج همین كارگران است كه این شركت را چاق و چله كرده و به یكی از پردرآمدترین شركتهای حداقل كانادا تبدیل كرده است.

نقش سران اتحادیه های كارگری

واكنش سران اتحادیه كارگران اعتصابی همانند واكنش اتحادیه های كارگری دیگر، متأسفانه همكاری ضمنی با مدیریت بود. سخنگوی International Association of Machinists and Aerospace Workers (IAMAW) كه اتحادیه كارگران جابجا كننده محموله و چمدانها و غیره است، می گوید این اعتصاب غیرقانونی است و ما آن را تأیید نمی كنیم. می گوید: "كارگران اعتصابی اجازه دادند كه احساساتشان بر منطقشان غلبه كند و با شایعاتی مبنی بر اخراج ٣ كارگر مزبور، كه از طریق ای میل، فیسبوك و اس ام اس به گوششان رسید، دست به این اعتصاب زدند."

مدیریت كه با آغاز اعتصاب به مراجع قانونی مراجعه كرد، با اتحادیه مزبور در دادگاه به توافق رسیدند كه كارگران اخراج شده را بدون هیچگونه عواقبی به سر كار برگردانند. اما همانجا مدیریت حكمی مبنی بر هرگونه دست زدن به اعتصاب و اعتراض غیرقانونی این چنینی، با مشت آهنین اخراج و جریمه روبرو خواهد شد، دریافت می كند. پیغام این حكم توسط سخنگوی اتحادیه و همزمان با اعلام عدم اخراج كارگرانی كه در ابتدا اخراج شده بودند به كارگران اعلام گردید. وی همانجا بار دیگر چهارچوب قانونی مانور توسط كارگران را به آنها یادآوری كرد. من البته انتظار ندارم كه اتحادیه های كارگری كه در چهارچوب قوانین مملكت كار می كنند، رسما بیایند و از این اعتصاب كارگران دفاع كنند. قالب قانونی این نهادها چنین امكانی را به آنها نمی دهد و به رسمیت نشناخته است؛ اما انتظار می رود كه وارد اركستر ارعاب مدیریت بر علیه كارگران نشوند.

بالاتر به "ترفند اتحادیه" در منع كارگران لوكال ٤١٦ شهرداری تورنتو از وارد شدن به اعتصاب اشاره كردم. شهر تورنتو و شهركهای دور و بر آن كه خود را برای رودروئی با شهردار دست راستی و از طریق اعتصاب این كارگران آماده می كردند و می رفتند كه شهردار دست راستی را وارد یك مخمصه جدی بكنند، اتحادیه یك شبه و بدون اینكه موارد مورد توافق حاصل مذاكره را به جامعه اعلام كند، اعلام كرد كه با شهرداری به توافق رسیده است. همین قایم باشك بازی همه را ناامید كرد و بطور ضمنی این پیغام را رساند كه برنده این مذاكرات شهردار منفور بوده است. لوكال ٧٩ كه خود را برای مذاكره آماده می كرد و از همان ابتدا رسما اعلام كرد كه مطالبه اصلی كارگران تضمین شغلی است، شهردار را به جلو دوربینها آورد و شهردار با حق بجانبی خاصی اعلام كرد كه چیزی كه لوكال ٤١٦ (كه كارگران گردآوری زباله ها را شامل می شود و كار آنها نسبتا حیاتی تر از كار كارگران لوكال ٧٩ است و تعدادشان هم بسیار بیشتر) نتوانست از ما بگیرد، كارگران لوكال ٧٩ بیخود دلشان را خوش نكنند!

كانادا حیات خلوت بورژوازی نیست. جنبش كارگری كانادا تكانهای تندی بخود داده است. نهادهای میلیتانت مهمی در بیرون از نهادها و احزاب رسمی كارگری شكل گرفته اند كه گرچه در ابتدای كارشان هستند، اما امیدبخش اند. حزب سوسیال دمكرات كانادا (NDP)، برای اولین بار در نظرسنجی ها به گرفتن قدرت دولتی نزدیك شده است. گرچه این حزب و این نظرسنجی مستقیما ربطی به اعتراض كارگری و اعتراضات توده ای در جامعه كانادا ندارند، اما وسیله سنجش درجه اعتراض در این جامعه می توانند باشند.

٢٦ مارس ٢٠١٢