باستاني پاريزي را مي‌توان آخرين بازمانده از نسلي دانست كه به معناي واقعي كلمه «دود چراغ» خورده‌اند. كساني كه سر در كتاب داشته‌اند و سال‌هاست كه گرده‌هاي‌شان زير بار تلاش و رنجي كه براي ثبت فرهنگ و تاريخ اين سرزمين داشته‌اند، خم شده است. اما اكنون خود تاريخ فرهنگ اين سرزمين روي دوش اين افراد است كه ايستاده است. غول‌هاي اين سرزمين كه باستاني پاريزي يكي از آنان است. آثار و نوشته‌هاي باستاني پاريزي واجد خصوصياتي است كه آن را از ديگر آثار متمايز مي‌كند. برخلاف اكثر كتاب‌هاي تاريخي كه معمولا با نثري سرد و سنگين نوشته شده‌اند و حوصله خوانندگان را سر مي‌برند، بيشتر نوشته‌هاي تاريخي باستاني‌پاريزي آنچنان جذاب و پرانرژي نوشته شده‌اند كه يك خواننده انگار دارد يك فيلم سينمايي نگاه مي‌كند. كتب تاريخي باستاني پاريزي مملو از ضرب‌المثل‌ها، داستان‌ها، حكايات و اشعاري است كه خواندن متن را براي خواننده به يك كنش لذت‌بخش تبديل مي‌كند و در عين حال اقيانوسي از علم و دانش را به وي عرضه مي‌كند. به عبارتي ديگر، وي تاريخ را با مهارت در قالب رمان تاريخي به خوانندگان عرضه مي‌دارد. در كنار اين همه كتاب‌هاي باستاني پاريزي معمولا پاورقي‌هاي بسيار مفصلي دارند كه گاهي از خود متن هم مفصل‌تر است. نكته قابل توجه ديگري كه در كتب باستاني پاريزي بيش از همه چيز جلب توجه مي‌كند، توجه ويژه وي به زادگاهش است. اين استاد تاريخ آن چنان به فرهنگ و تاريخ كرمان علاقه دارد كه تاكنون چندين جلد كتاب در اين مورد نوشته است. در كنار اين موضوع «عدد هفت» نيز از ديگر مقوله‌هايي است كه مورد توجه باستاني پاريزي قرار گرفته است. بر همين مبناست كه مي‌توان آثار اين استاد را به سه بخش عمده تقسيم كرد. يكي آثارش در مورد كرمان و دوم آثاري كه در آن اشاره‌اي به عدد هفت شده و دسته سوم نيز ديگر آثار وي است. باستاني پاريزي علاوه بر اينكه كتب بسياري را تاليف كرده است به‌عنوان نويسنده يا مترجم از زبان‌هاي عربي و فرانسه مقالات بي‌شماري در روزنامه‌ها و مجلاتي مانند كيهان، اطلاعات، خواندني‌ها، يغما، راهنماي‌كتاب، آينده، كلك و بخارا چاپ كرده‌است و البته خودش هم زماني صاحب امتياز مجله‌هايي در كرمان چون هفتواد و نداي كرمان در زادگاهش بوده است.
البته وي هميشه خود را يك معلم مي‌دانسته است روزگاري در كرمان در دبيرستان‌هايش تدريس مي‌كرد و سرپرستي دبيرستان دخترانه بهمنيار را بر عهده داشت و در نهايت به استادي دانشگاه تهران رسيد. وي كار خود را در دانشگاه تهران از سال1338 با مديريت مجله داخلي دانشكده ادبيات شروع كرد و تاكنون استاد تمام‌وقت آن دانشگاه است. كتب منتشر شده در مورد كرمان، در آثار باستاني پاريزي جايگاه ويژه‌اي دارد. چون هم جزو اولين آثاري است كه وي به نگارش در‌آورده است و هم داراي تنوع عنواني بسيار بالايي است. وي زادگاهش را از زواياي مختلفي مورد كنكاش و بررسي قرار داده است.
1. پيغمبر دزدان (چاپ هفدهم ۱۳۸۲) ۱۳۲۴
2. نشريه فرهنگ كرمان (چاپ كرمان) ۱۳۳۳
3. راهنماي آثار تاريخي كرمان (چاپ كرمان) ۱۳۳۵
4. دوره مجله هفتواد (چاپ كرمان) ۱۳۳۷ ــ ۱۳۳۶
5. تاريخ كرمان (تصحيح و تحشيه تاريخ وزيري، چاپ چهارم، ۱۳۷۴) ۱۳۴۰
6. منابع و مآخذ تاريخ كرمان۱۳۴۰
7. سلجوقيان و غز در كرمان (چاپ دوم ۱۳۷۳) ۱۳۴۳
8. فرماندهان كرمان (تصحيح و تحشيه تاريخ شيخ يحيي، چاپ سوم، ۱۳۷۱) ۱۳۴۴
9. جغرافياي كرمان (تصحيح و تحشيه جغرافي وزيري، چاپ پنجم، ۱۳۸۴) ۱۳۴۶
10. گنجعلي خان (چاپ سوم ۱۳۶۷) ۱۳۵۳
11. وادي هفت واد (انجمن آثار ملي، جلد اول) ۱۳۵۵
12. تاريخ شاهي قراختاييان ۱۳۵۵
13. تذكره صفويه كرمان ۱۳۶۹
14. صحيفه الارشاد (پايان صفويه) ۱۳۸۴
مجموعه هفتي (سبعه ثمانيه)
از ميان نوشته‌هاي او، هفت كتاب با عنوان «سبعه ثمانيه» متمايز است كه همگي در نام خود عدد هفت را دارند، مانند: خاتون هفت‌قلعه و آسياي هفت‌سنگ. بعدا كتاب هشتمي با عنوان هشت‌الهفت به اين مجموعه هفت‌تايي اضافه شده‌است.
1. خاتون هفت‌قلعه (چاپ ششم ۱۳۸۰) ۱۳۴۲
2. آسياي هفت‌سنگ (چاپ هفتم ۱۳۸۳) ۱۳۵۰
3. ناي هفت‌بند (چاپ ششم ۱۳۸۱) ۱۳۵۳
4. اژدهاي هفت‌سر (چاپ پنجم ۱۳۸۴) ۱۳۵۵
5. كوچه هفت‌پيچ (چاپ ششم ۱۳۷۰) ۱۳۵۵
6. زير اين هفت‌آسمان (چاپ پنجم ۱۳۶۸) ۱۳۵۸
7. سنگ هفت‌قلم (چاپ سوم ۱۳۶۸) ۱۳۵۸
8. هشت الهفت (چاپ دوم ۱۳۷۰) ۱۳۶۳
ساير كتب وي بيشتر در زمينه تاريخي است و البته ادبيات و فرهنگ نيز سهم پر رنگي در آثار وي دارد.
1. يادبود من (مجموعه شعر) ۱۳۲۷
2. ذوالقرنين يا كوروش كبير (ترجمه، چاپ نهم ۱۳۸۴) ۱۳۳۰
3. ياد و يادبود (مجموعه شعر، چاپ دوم، ۱۳۶۴) ۱۳۴۱
4. محيط سياسي و زندگي مشيرالدوله (چاپ دوم، جيبي ۱۳۴۱) ۱۳۴۱
5. اصول حكومت آتن، ترجمه از ارسطو۱۳۴۱ (با مقدمه استاد دكتر غلامحسين صديقي، چاپ چهارم ۱۳۸۳)
6. تلاش آزادي (چاپ هفتم ۱۳۸۳، برنده جايزه يونسكو) ۱۳۴۷
7. يعقوب ليث (چاپ هشتم ۱۳۸۲) ۱۳۴۴ (اين كتاب به زبان عربي ترجمه و در قاهره چاپ و منتشر شده‌است. ۱۹۷۶)
8. شاه منصور (چاپ ششم ۱۳۷۷) ۱۳۴۸
9. سياست و اقتصاد عصر صفوي (چاپ پنجم ۱۳۷۸) ۱۳۴۸
10. اخبار ايران از ابن اثير (ترجمه الكامل، چاپ دوم ۱۳۶۴) ۱۳۴۹
11. از پاريز تا پاريس (چاپ هشتم ۱۳۸۱) ۱۳۵۱
12. شاهنامه، آخرش خوش است (چاپ ششم ۱۳۸۳) ۱۳۵۰
13. حماسه كوير (چاپ چهارم ۱۳۸۲) ۱۳۵۶
14. تن آدمي شريف است... ۱۳۵۷
15. نون جو و دوغ گو (چاپ پنجم ۱۳۸۳) ۱۳۵۷
16. جامع المقدمات (چاپ دوم ۱۳۶۷، جلد دوم ۱۳۷۳) ۱۳۶۳
17. فرمانفرماي عالم (چاپ چهارم ۱۳۷۷) ۱۳۶۴
18. از سير تا پياز (چاپ سوم ۱۳۷۹) ۱۳۶۷
19. مار در بتكده كهنه (چاپ سوم ۱۳۸۰) ۱۳۶۸
20. كلاه گوشه نوشين روان (چاپ سوم ۱۳۸۰) ۱۳۶۹
21. حضورستان (چاپ دوم ۱۳۷۰) ۱۳۶۹
22.هزارستان (چاپ دوم ۱۳۸۲) ۱۳۷۱
23. ماه و خورشيد فلك (چاپ دوم ۱۳۷۶) ۱۳۷۱
24. سايه‌هاي كنگره (چاپ دوم ۱۳۷۶) ۱۳۷۱
25. بازيگران كاخ سبز (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۷۳
26. پير سبزپوشان (چاپ دوم ۱۳۷۹) ۱۳۷۳
27. آفتابه زرين فرشتگان (چاپ دوم ۱۳۷۷) ۱۳۷۳
28. نوح‌هزار طوفان (چاپ دوم ۱۳۸۰) ۱۳۷۵
29. در شهر ني سواران (چاپ دوم ۱۳۷۸) ۱۳۷۷
30. شمعي در طوفان (چاپ دوم ۱۳۸۳) ۱۳۷۸
31. خود مشت‌مالي۱۳۷۸
32. محبوب سياه و طوطي سبز۱۳۷۸
33. درخت جواهر (چاپ دوم ۱۳۸۳) ۱۳۷۹
34.گذار زن از گدار تاريخ (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۸۱
35. كاسه كوزه تمدن۱۳۸۱
36. پوست پلنگ۱۳۸۱
37. حصيرستان (چاپ دوم ۱۳۸۴) ۱۳۸۲
38. بارگاه خانقاه۱۳۸۴
39. هواخوري در باغ با گوهر شب چراغ۱۳۸۴
در انتها بايد تذكر داد كه وي به جز كتب و مقالات، شعر هم مي‌گويد و اولين شعر خود را در كودكي در روستاي پاريز و در آرزوي باران سروده‌است. منتخبي از شعرهاي خود را در سال ۱۳۲۷ در كتابي به نام «يادبود من» به چاپ رسانده‌است. از جمله يكي از غزل‌هايش با مطلع «ياد آن شب كه صبا بر سر ما گل مي‌ريخت» توسط مرحوم بنان در يادبود مرحوم صبا خوانده شده‌است.
منبع: شرق
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
