دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما از ایران خواست که هواپیمای جاسوسی این کشور که در زمین ایران به زمین نشسته است را به آمریکا بازگرداند. اهداف این درخواست و نحوه واکنش ایران را با دکتر علی بیگدلی، استاد دانشگاه بهشتی و تحلیلگر مسائل بین المللی درمیان گذاشته ایم که حاصل آن را می‌خوانید:
آقای دکتر، درخواست باراک اوباما از ایران برای بازگرداندن هواپیمای جاسوسی به آمریکا را چگونه ارزیابی می‌کند.
سخنان اوباما در وهله اول حاکی از این است که این هواپیما از نظر تکنولوژیکی اهمیت دارد و نشان می‌دهد که آمریکا نگران این است که این هواپیما به دست رقبای آمریکا بیفتد. از سوی دیگر باید توجه کرد که طرز بیان این درخواست از سوی اوباما بی تکلف و راحت بود. یعنی این مسئله را با خشم و خشونت مطرح نکرد، شاید از این رو که بیشتر از این نمی‌خواست اوضاع را متشنج کند. از سوی دیگر بعضی از تحلیلگران خارجی اظهار نظر کرده اند که فناوری به کار رفته در این هواپیما به نحوی است که نه تنها ایران نمی‌تواند از آستفاده یا الگوبرداری کند بلکه روسیه نیز نمی‌تواند از این هواپیما استفاده و برداشت تکنولوژیک کند. به نظر می‌رسد بار اخلاقی این اظهارنظر و درخواست اوباما بیش از بار سیاسی و حقوقی آن بود.
موضع و رویکرد ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در شرایط فعلی که موضوع هنوز خیلی حاد است شاید تنها راهی که برای ایران باقی مانده بود همین موضعی بود که ایران اتخاذ کرد. اما من تصور می‌کنم به مرور از اعتبار و ارزش این موضوع کاسته می‌شود و ممکن است در آینده این مسئله بار سنگینی بر دوش ایران باشد. چرا که امکان استفاده از آن وجود ندارد و فقط می‌تواند عامل کدورت زایی دیگر در روابط ایران و آمریکا باشد. در شرایط فعلی اظهارنظر مقامات ایرانی تا حدی طبیعی بود. یعنی این که گفته شود این هواپیما غنیمت جنگی و جزئی از مایملک ما است از نظر حقوق عمومی‌درست است و شاید در شرایط فعلی بیش از این چنین بیان نسبتا خشنی هم انتظار می‌رفت. ولی هرچه از عمر این حادثه می‌گذرد، این موضوع ارزش خود را از دست می‌دهد خصوصا این که این هواپیما برای ایران و دوستان ایران قابل استفاده نیست.
آیا ایران می‌تواند از این هواپیما برای معامله یا بهبود روابط خود با آمریکا استفاده کند؟
باید توجه کنیم که ما چند زندانی در آمریکا داریم که به رغم وجود این چند زندانی ما سه زندانی آمریکایی را آزاد کردیم. رئیس جمهور کشورمان در نیویورک در مورد این مسئله صحبت کردند و مطرح کردند که این سه زندانی را با زندانیان ایرانی که در آمریکا یا در جاهای دیگر از سوی آمریکا تحت بازداشت هستند معاوضه کنیم. این اتفاق نیفتاد و ما به طور یک جانبه آنها را آزاد کردیم. اما اگرما بتوانیم در این مسئله با یک مهارت دیپلماتیک نهایت بهره وری سیاسی را ببریم، می‌توانیم امتیازات زیادی بگیریم. این واضح است که آنچه اتفاق افتاده تا حد زیادی به نفع ایران تمام شده و نشانه ای از قدرت مندی ایران است. یعنی به سلامت نشاندن این هواپیما به هر شکلی که بوده حکایت از توانمندی ایران می‌کند. ولی این مسئله خیلی زودگذر است و آنچه که باقی می‌ماند این است که ما بتوانیم از این لاشه هواپیما، نهایت بهره برداری سیاسی را بکنیم و دست به معاملاتی بزنیم. برخی خبرگزاری‌ها خبر داده اند که پادرمیانی‌هایی در اطراف این موضوع در حال وقوع است که ایران رضایت دهد این هواپیما به آمریکا باز گردانده شود. من نمی‌دانم این پادرمیانی‌ها تا چه حد پادرمیانی‌ها ممکن است موفق شود. ولی ما باید از این موضوع به عنوان یک حربه سیاسی استفاده کنیم. شاید در حال حاضر به طور دقیق نتوان گفت که نوع استفاده آن چیست اما اگر فضای ما برای تلطیف رابطه با آمریکا آماده باشد، این موقعیت بسیار مناسبی است که روابط ما با آمریکا را بهتر از گذشته کند.
به نظر می‌رسد ایران در حال حاضر سه راهکار دارد یکی این که این هواپیما را نزد خود نگه دارد. دیگری این که آن را به چین یا روسیه بدهد و راه سوم این است که با آمریکا وارد معامله شود و آن را به آمریکا بازگرداند به نظر شما کدام یک از این راهها منطقی تر است؟
به نظر می‌رسد راه سوم بهتر است. به نظر من حالت دوم رفتاربچه گانه ای است. ممکن است در روزهای آینده کارشناسان روسی از این هواپیما بازدید کنند ولی تصور من بر این است که تکنولوژی روسیه هم توانایی تشخیص تکنولوژی پیچیده این هواپیما را ندارد. به نظر من چین هم اصلا امکان بهره برداری از این هواپیما را ندارد. بنابراین تحویل آن به روسیه و چین چندان راه حل منطقی نیست. چنین کاری عملی غیر سیاسی است و ممکن است ما را به راهزنی متهم می‌کنند. به نظر من تنها راهی که باقی می‌ماند این است که ما دست به یک دیپلماسی پنهانی و محرمانه بزنیم و با آمریکاییها وارد مذاکراتی شویم. البته چنین مذاکره و معامله ای نیازمند ظرافت و مهارت‌های خاص دیپلماتیک است. ولی به هر حال این راه راه سیاسی تر و منطقی تری از تحویل آن به چین یا روسیه است.
نظر شما پس از بازبینی توسط مدير سايت منتشر خواهد شد
