بازی با اتش در خاور میانه

اصل این مقاله بزبان انگلیسی در اوپن دموكراسی و دمارك منتشر شده است٠

خاور میانه بدرستی بار ها به بشكه باروت تشبیه شده، اما این بشكه هرگز به اندازه امروز در خطر انفجار نبوده٠

"بهار عرب" چندین دیكتاتوری به ظاهر مستحكم را در تونس، مصر و لیبی سرنگون كرده، و چندین دیكتاتوری دیگر در معرض سرنگونی اند٠ شورش های مردمی رو به رشد است، سوریه و یمن در خطر جنگ داخلی اند، و بنیاد گرایان مذهبی در تدارك كسب قدرت دولتی هستند٠ از همه بد تر جنگ جدیدی در حال تدارك است٠

هیچ یك از این موارد به خطری كه در رابطه با ایران و متحد عمده اش سوریه مطرح است، نمی رسد٠ امریكا، اسراییل و متحدانشان كه تا كنون نتوانسته اند حكومت ایران را به توقف برنامه اتمی اش وادار سازند، دیگر قصد اصلی خود ، حمله نظامی را پنهان نمی كنند٠ تحریم ها بیشتر و بیشتر حكومت اسلامی را در فشار گذاشته و اتفاقات مرموز و انفجار های احتمالن خرابكارانه در تاسیسات نظامی ایران ادامه دارد٠

این واقعیت كه سیاست های شكست خورده امریكا در كشور های عراق و افغانستان سبب قدرت گیری بیش از حد ایران شده، نگرانی های جدی برای امریكا و كشورهای عربی ایجاد كرده ٠ از سوی دیگر امید انها به تغییر روش رژیم ایران و روی كار امدن یك جناح میانه رو نیز از دست رفته است٠ بر این اساس امریكا و متحدان غربی و كشورهای عربی به استراتژی كاهش جدی و یا حذف كامل خطررژیم اسلامی روی آورده اند٠ دولت تند رو اسرائیل ی نیز با مستمسك قرار دادن حرفهای نفرت الوده احمدی نژاد، ایران را خطری برای موجودیت اسرائیل اعلام كرده و برای حمله نظامی به ایران فشار می اورند٠ رژیم ایران روز به روز منزوی تر می شود، و حركات خشونت امیز از جمله حمله به سفارت انگلیس نشانی از استیصال ان است٠

رژیم ایران از درون نیز تهدید می شود٠ دعواهای درونی بلوك قدرت به بالاترین حد خود رسیده٠ اكثریت مردم ایران منزجر از فساد سراسری، بی كفایتی الیگارشی روحانی، نقض اشكار حقوق بشر، و انحطاط اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی اماده فرصت اند كه بار دیگر شورش كنند٠ بخشی از حاكمیت حمله خارجی را مغتنم می شمرد به این امید كه توجه از مسائل و بحران های داخلی را منحرف كرده و بتواند بنوعی مشروعیت از دست رفته را بدست اورد٠

انچه كه به اشفتگی رژیم افزوده این است كه موجودیت مهم ترین متحدش، سوریه، بطور جدی از داخل و خارج به خطر افتاده٠ زمانی كه نسیم تغییر به مردم سوریه رسید و بر علیه دیكتاتور حاكم بر كشورشان شوریدند، رهبران اتحادیه عرب ، انطور كه در بحرین به كمك دیكتاتور ان كشور شتافتند، به كمك بشار اسد نیامدند٠ رهبران عرب زمانی كه نتوانستند اسد را راضی كنند كه دست از رابطه نزدیك با ایران بر دارد، سوریه را از اتحادیه عرب اخراج كردند، و با هماهنگی غرب و متحدانش، تحریم های سختی را بر علیه ان اتخاذ كردند٠ با ادامه شورشهای مردمی و پیوستن بخشی از ارتشیان به انها، خطر جنگ داخلی این كشور چند قومی و چند مذهبی را تهدید می كند٠

در لیبی، غرب و متحدانش براحتی توانستند ممنوعیت پرواز را به راه اندازند و بخش وسیعی از مردم را به جنبش علیه قذافی بكشانند٠ اما این كار را به نمی توانند به سادگی در سوریه اعمال كنند٠ اول انكه بخشی از سوریه تحت اشغال اسراییل است و از نظر گاه مردم عرب هر گونه حمله بر علیه سوریه، بویژه اگر كشورهای عربی نیز در ان شركت داشته باشند، بمعنی همراهی با اسراییل خواهد بود٠ دیگر انكه توان دفاعی ارتش سوریه بمراتب بیشتر از لیبی بیشتر است٠ خانواده اسد هنوز طرفداران نسبتا زیادی دارد، نه تنها در میان علوی ها و ارتشیان، بلكه در میان بسیاری از اقلیت های مذهبی و قومی كه از قدرت گیری اخوان المسلمین و نفوذ بیشتر عربستان سعودی نگرانند٠ از ان مهمتر، حكومت سوریه دوستان خطرناكی نیز در منطقه دارد٠

در هر دو مورد ایران و سوریه سناریوهای گوناگونی، از خوش بینانه ترین تا بد بینانه ترین، را می توان تصور كرد٠

در سوریه، اگر اسد دست از رابطه نزدیك با ایران بردارد ، این امكان وجود دارد كه اتحادیه عرب به كمك او امده و راه حلی برای برون از بحران و حفظ او در قدرت پیدا كند٠ یا اگر شورشهای مردمی اوج بیشتری گرفته، و اسد تحت فشارهای داخلی و خارجی، موافقت به كناره گیری كند، بحران بنوعی حل می شود٠ اما بنظر می رسد كه این سناریوها احتمال ضعیف تری داشته باشند٠ تجارب تاریخی نشان داده كه دیكتاتورها از تاریخ و از سرنوشت دیگر دیكتاتورها درس نمی گیرند٠

حال می ماند سناریوهای دیگر از جمله خطرناكترین انها٠ از انجا كه تحریم های اقتصادی نخواهد توانست سركوب و قتل عام مردم سوریه را قطع كند، این احتمال وجود دارد كه ممنوعیت پرواز اعلام شود، نیروی هوائئ و سیستم دفاعی سوریه به ان وقعی نگذاشته و كار به جنگ هوائئ كشیده شود . همراه با بالا گرفتن جنگ، غرب و متحدان عرب و غیر عربش به بمباران تاسیسات نظامی و استراتژیك سوریه متوسل شوند٠ در چنین وضعی حكومت سوریه ممكن است منتظر ساقط شدن نظامش نشود، و اگاهانه با موشك باران مناطقی از اسراییل ان كشور را به تلافی جوئئ و مداخله نظامی وادارد٠ در این صورت حزب اله لبنان، كه موجودیت خود را تا حد زیادی وابسته به سوریه و ایران می داند، نیز ممكن است وارد جنگ شود٠ اگر در جریان جنگ عراق، امریكا موفق شد كه اسراییل را قانع كند كه به موشك باران نیروهای صدام پاسخ نگوید، این امكان در جنگ احتمالی سوریه بسیار ضعیف خواهد بود. با وارد شدن اسراییل به جنگ علیه سوریه، اوضاع كاملا تغییر خواهد كرد، و هیچ یك از كشورهای عربی، حتی عربستان سعودی، امارات و قطر، جرات ماندن در كنار اسراییل را نخواهند داشت، و این امر سبب خواهد شد كه غرب بیشتر و بیشتر به یك جنگ منطقه ای كشانده شود٠ در این شرائط، احتمال این هست كه رژیم ایران با مشاهده نابود شدن دو متحد مهم خود در منطقه، و با این احتساب كه بعد از انها نوبت نابودی خوش فرا میرسد، حمایت های نظامی خود به سوریه و حزب اله لبنان را افزایش دهد، و غرب و اسراییل دست به بمباران ایران بزنند٠

سناریوی خوش بینانه برای ایران این است كه رژیم، تحت فشارهای داخلی و خارجی، برنامه های اتمی خود را قطع كند و به خواست اژانس اتمی تن در دهد٠ یا اینكه، با بی اثر بودن تحریم های اقتصادی، غرب و متحدانش به بمباران تاسیسات اتمی، نظامی و استراتژیك ایران متوسل شود، و این كار رژیم اسلامی را ترسانده و با قطع برنامه های اتمی موافقت كند٠ این سناریو ها نیز احتمال ضعیف تری دارند٠ سناریوی دیگر ان است كه در صورت حمله نظامی، رژیم اسلامی ایران دست به مقاومت و جنگیدن بزند٠

در صورت بالا گرفتن جنگ و گسترش دامنه ان، حكومت ایران یا در مرحله ای برای حفظ خود تن به سازش می دهد، و یا جنگ ادامه داده و كارت های مختلفی را كه دارد وارد بازی كند ٠ بستن دهانه تنگه هرمز با غرق كردن یك كشتی می تواند عبور و مرور نفتكش ها را كه روزانه در حدود ١٥ میلیون بشكه یا حدود ٤٠ درصد تجارت جهانی نفت، را حمل می كنند قطع كند٠ ظرفیت حمل خط لوله ابو ظبی كه قرار است تنگه را میان بر زند و انتظار می رود كه درهمین ماه دسامبر ٢٠١١ اماده بهره برداری شود، تنها حدود دو میلیون بشكه در روز است، و نخواهد توانست از اثرات منفی كمبود نفت و افزایش قیمت جهانی نفت جلوگیری كند٠ رژیم ایران نیز می تواند دیگر متحدین منطقه از جمله جریانات شیعه عراق و شیعه های هزاره در افغانستان را به حركت در اورد٠

در صورت وقوع، جنگ جدید خاور میانه، بر خلاف جنگ های قبلی، جنگی طولانی و منطقه ای خواهد بود٠ ایران را نمی توان با عراق، افغانستان و لیبی مقایسه كرد٠ رژیم اسلامی ایران توان جنگندگی بمراتب بیشتری دارد٠ ایران كشوری بمراتب بزرگتر است ; رژیم یك ارتش دو لایه بسیار وسیع دارد; بعلاوه هنوز قادر است بخشی از جمعیت را بسیج كند، و بالاخره متحدین خطرناكی نیز در منطقه دارد٠

اگر شكست غرب و متحدینش را در جنگ های نسبتا ساده تر در عراق و افغانستان در نظر بگیریم می توانیم نتیجه و عواقب یك جنگ بمراتب بزرگتر را تجسم كنیم٠ تردیدی نیست كه در صورت وقوع جنگ و گسترش ان، رژیم ایران سر انجام شكست خواهد خورد، اما نتیجه ان ویرانی وسیع شهرها، نابودی تاسیسات و نهاد های كشور، تجزیه كشور و هرج و مرج در عراق، افغانستان، سوریه و لبنان خواهد بود٠ اگر این بشكه باروت منفجر شود، كسی از ان سود نخواهد برد٠اولین قربانی حمله نظامی غرب جنبش مقاومت مردم ایران و جنبش مردم عرب خواهند بود٠ چنین بنظر می رسد كه دولت های امریكا، انگلیس و فرانسه نیز از تاریخ درس نمی گیرند٠ دولت هارپر در كانادا نیز بدون درك عواقب یك جنگ طولانی منطقه ای به طبل جنگ می كوبد٠

در مورد ایران توهم های فراوانی وجود دارد: امریكا، اسراییل و متحدینش تصور می كنند كه با بمباران پاره ای از تاسیسات ایران، رژیم اسلامی عقب نشینی خواهد كرد; رژیم ایران به نوبه خود تصور می كند كه غرب توانائئ شروع جنگ جدیدی را ندارد; نیز تصور میكند كه در صورت شروع جنگ مردم ایران به حمایت از رژیم بر خواهند خواست ; همچنین بر این باور است كه چین و روسیه در هر شرائطی از ایران حمایت خواهند كرد; بخشی از اپوزیسیون ایران نیز بر این تصور است كه با كمك غرب می تواند در ایران نقشی شبیه لیبی ایفا كند٠ همه این تصورات به خطا است٠

تردیدی نیست كه رژیم های فاسد، بی كفایت، و سركوبگر ایران و سوریه سر انجام سرنگون خواهند شد، اما این كار نه با مداخله نظامی خارجی بلكه باید توسط مردم ایران و سوریه صورت گیرد٠ با انكه این كاری بسیار سخت و طولانی و پر هزینه است، اما عاقبت این نظام های دیكتاتوری معلوم است و سقوط شان محتوم٠