Hamed.iman@hotmail.com
این یک روند طبيعي است كه در حركت ملي آذربايجان گفتمانهاي مختلفي وجود دارند كه هر يك در بستر متفاوتی شکل گرفته و به رشد و فعاليت خود ادامه مي دهند، ولي امروزه وضعيت در حركت ملي آذربايجان طوري است كه هيچ گفتماني نمي تواند ادعاي اين را داشته باشد كه نمايندگي طيف وسيعي از مردم را بر عهده دارد. بنابر اين گفتمانهاي مختلف در حرکت ملی آذربایجان ناگزیرند به جاي حذف همديگر به همزيستي با يكديگر بينديشند و در واقع ناگزير از همزيستي با يكديگر هستند. نيروهاي موجود در داخل این حرکت راهي طولاني آمده اند و هزينه هاي زيادي را متحمل شده اند و هر يك بنا به فراخور خود در این حركت نقشی آفريده اند و اگر امروزه با هزاران مصيبت و مشقت مانده اند، نبايد به خود اجازه حذف آنان را بدهيم. سياست حذفي در حركت ملي آذربايجان توسط نيروهاي خودي و آن هم به صورت غير شفاف ريشه از آبشخور ديگري دارد چرا كه با اين سياست حذفي و سلبي خود كار ديگران را راحت مي كنيم و جاده صاف كن آنان مي شويم. نيروهاي موجود در حركت بايد به جاي طرد يكديگر به يك همكاري عقلاني دست يابند تا موازنه قدرت در حركت ملي آذربايجان شكل بگيرد. هر بار كه حوادثي اين موازنه را بر هم مي زند و آشوب و تنشی در داخل حركت روي مي دهد، این حركت بيشتر مستعد سير قهقرايي مي گردد. در داخل حركت ملي آذربايجان نه جریانی حق دارد و نه فردي مي تواند به حذف فرد و یا جریان ديگري بينديشد که متفاوت از دیگری فکر و یا عمل می کند، مگر اينكه آن فرد و يا گروه در طول مسير سیاسی و فرهنگی خود، كاركردش را از دست بدهد و خود از گردونه کار کنار بکشد و يا اینکه كاركرد نامطلوبي داشته باشد كه در اين صورت هم سیستم موجود در داخل حرکت ملی آذربایجان خود به تسويه آن اقدام خواهد كرد، منتهي اين مكانيزم حركت ملی آذربایجان زماني فعالانه عمل خواهد نمود كه افراد و جریاناتی با فشار كاذب سعي نكنند كه در روند این سیستم اخلال ايجاد نمايند.
درست است كه امروزه ممکن است افراد مختلفی نقش بسزايي در حركت ملي داشته باشند ولي آنان نبايد فراموش نمود كه خود این افراد ماحصل تفكري هستند كه پيش از آنان شكل گرفته است و رهرو راهي هستند كه پيش از آنان ايجاد گردیده است. به همين خاطر آنان نمي توانند بدنبال سهم خواهي بيشتري در جریانات مذکور باشند چه برسد به اينكه خواهان سهم حداکثری و یا حتی سهم مطلق در حركت باشند. امروزه و در این شرایط پیچیده بین المللی و داخلی، حركت ملي آذربايجان بيشتر از احساس به تعقل و تجربه نسلي نياز دارد كه راه زيادي را آمده اند و حركت را به نقطه امروزي خود رسانده اند. براي عبور حركت از مقاطع بحران هاي امروزي، بايد به عقلانيت تكيه زد نه بر احساس. احساس لحظه اي باد مي كند و پس از آنان مي تركد، و اين احساس است که در اختيار جریان لمپنيسم قرار مي گيرد و لمپنيسم آن را چون مومي به بازي مي گيرد. امروزه ديگر ديوارها ريخته شده و انديشه ها حاشا گرديده اند و ديگر نمي توان با دشنام و ناسزا به اين و آن، پشت سر مردم سنگر گرفت و مردم را وجه المعامله قرداد داد.
امروزه بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم که شفاف باشیم و شفاف عمل نماییم. شفاف بودن به این معنی نیست که هر آنچه را داریم بر روی میز قراردهیم بلکه به این معنی است که سیاستهای روشنی را مدنظر قرار دهیم و بر اساس آنها رفتار خود را تنظیم نماییم. امروزه هیچ جرياني قدرت این را ندارد که خود را تنها مدافع حقوق آذربايجان قلمداد نماید و بر اساس آن نظریات خود را تئوریزه نماید.
بهتر است كمي عاقلانه تر بينديشيم و به دستهاي پشت پرده بنگريم. امروزه نيروهايي در درون حاكميت وجود دارند كه مي خواهند حركت را به فاز خشونت كشيده و به راحتي آنرا سركوب نمايند و فاتحه حركت ملي را بخوانند همانگونه كه فاتحه غائله اهواز و كردستان را خواندند. كساني كه امروزه دم از تغيير فاز حركت ملی آذربایجان مي زنند و مي گويند كه حركت خود را از محافظه كاري رهانيده است نقطه عزيمت خود را بر اساس كدام فاكتها قرار مي دهند؟ برنامه مشخص آنان براي تغيير فاز حركت چيست و چه اهدافي را در اين راستا دنبال مي نمايند؟ امروزه با غوغا سالاري و شانتاژ آفريني نمي توانيم جهت حركت را عوض كنيم و دم از تغيير فاز بزنيم. اگر قرار است كه حركت تغيير فاز دهد و به خشونت گرايش پيدا كند بايد اين امر بر اساس تحليل هاي جامعه شناسي، سياسي و با لحاظ كردن روانشناسي اجتماعي جامعه صورت پذيرد و بایستی اين همه به صورت شفاف تحليل گردد و تئوريزه شود و الا نمي توان با فحش و ناسزا دم از تغيير فاز حركت زد.
■ گفتمان شمس تبریز در حركت ملي آذربايجان
نويسندگان شمس تبریز در طول مسير خود توانسته اند جرياني را خلق كنند كه اين جريان توانسته تاثير متفاوتی را در روند حركت ملي آذربايجان ایجاد نماید. این تاثیر متفاوت شاید بیشتر ناشی از برهه متفاوت زمان تاریخی، و همچنین ناشی از گرد آمدن نویسندگان و فعالان متفاوتی در گرد نشریه ای بود که همگی متفاوت از همدیگر به مسایل می نگریستند. اين طبيعي است كه هر كسي مي تواند منتقد عملكرد اين جريان باشد و عملكردهاي آن را زير سوال ببرد، ولي اين افراد نمي توانند به حذف اين انديشه بينديشند چرا كه حق آن را ندارند. كساني كه، چه در داخل و چه در خارج از كشور، فرمان مرگ و حكم حذف مي دهند دير يا زود حركت ملي آنان را به بيرون از خود خواهد راند و اين انديشه و عمل آنان در نهايت به حذف خود آنان خواهد انجاميد. در طول زمان پر فراز و نشیب حرکت ملی آذربایجان، افراد و جريانات زيادي آمده اند كه اساس خود را بر تخريب نهاده اند و در نهايت خود تخريب شده و از ميان رفته اند. امروزه جريان فكري شمس تبريز به آن حد از رشد خود رسيده است كه مي تواند بدون دغدغه از اينگونه غوغا سالاري و شانتاژ سازي و بي اعتنا به آنان، به روند كاري خود ادامه دهد. جريان فكري شمس تبریز به آن حد توانسته است براي خود در حركت جايگاهي تعريف كند كه ديگر نيازي به مظلوم نمايي نداشته باشد. امروزه هيچ حركتي در داخل حركت ملي آذربايجان نمي تواند به حذف اين جريان فكري بينديشد. ما اجازه نمي دهيم كه افرادي بخواهند با حذف كسي و يا انديشه اي خلائي در حركت ملی آذربایجان ايجاد كنند و با ايجاد اين خلا بتوانند جريانهاي غير اصيل در داخل حركت براه بيندازند و آن را به سوي راه هاي نامشروع فكري و سياسي هدايت نمايند.
اگر امروزه اين همه هجمه بر عليه خود را مي بينيم و دم برنمي آوريم نه نشانه ضعف ما كه نشان قدرت ماست ولي اگر احساس كنيم جرياناتي دارند حركت را از مسير اصلي خود منحرف مي سازند با تمام توان خود در مقابل اين چرخشها مي ايستيم و هزينه آن را نیز مي پردازيم همانگونه كه تابحال پرداخت كرده ايم.
ما در كنار اين همه، هم مدافع انديشه خود و هم مدافع انديشه سازانی هستيم که در یک بستر سالم متفاوت از ما می اندیشند و متفاوت تر از ما عمل می نمایند چراکه در نهایت تمامی این اندیشه ها روزی و روزگاری بر گرد اندیشه بزرگتری گرد هم خواهند آمد و این اندیشه چیزی نیست جز منافع ملت و سرزمین آذربایجان.