گسترش همزمان مطالبات مسلمانان
و رشد اسلام هراسی در اروپا

علیرضا مناف زاده پژوهشگر و جامعه شناس مقیم فرانسه در گفتگوئی به این مناسبت ، در توضیح گسترش اسلام هراسی معتقد است که از یک سو در جامعه مسلمان بطور مثال، روسری به سر کردن در واقع یک جنبه چالش گرانه با تمدن اروپائی و فرهنگ فرانسه پیدا کرده است، و از سوی دیگر گفتمان های راست افراطی در ایجاد و گسترش هراس تاثیر گذار بوده اند.
یک پژوهش جامعه شناسی ، که بوسیله دانشگاه "مونستر" انجام شده است و پنج کشور اروپائی را در بر می گیرد، نشان داده است که در میان پنج کشور فرانسه ، هلند ، پرتقال ، دانمارک و آلمان ، مردم کشور اخیر نسبت به بقیه کشورها داوری منفی تری نسبت به مسلمانان دارند.
این نظر سنجی که درهرکدام از این کشور ها هزار نفررا پوشش داده است، نشان می دهد که تنها یک سوم آلمانها نسبت به مسلمانان نظرمثبت دارند. این داوری مثبت در میان فرانسوی ها پنجاه و شش درصد است و درمیان هلندی ها شصت و دو در صد.
همین مطالعه نشان می دهد که بیش از نیمی از آلمانی ها اسلام را مترادف با تبعیض علیه زنان، فناتیسم (تحجر) و نابردباری قلمداد می کنند.
با این حال ، نتایج کم وبیش مشابه این نظر سنجی ها دراین پنج کشور اروپائی، مفسران را متحیر کرده است. برای مثال با وجود آنکه دو کشور آلمان و فرانسه، تاریخ استعماری واحدی ندارند، مهاجران خارجی متفاوتی دارند، و حتی مدل جذب کردن مهاجران درجامعه میزبان، در این دو کشور شباهتی بهم ندارد، با این حال مفسران فرانسوی از شباهت داوری های مردم این دو کشور نسبت به مسلمانان تعجب می کنند.
براستی رشد اسلام هراسی در این کشور ها به چه عواملی بستگی دارد؟
محمد موسوی، رئیس شورای فرانسوی مسلمانان (C.F.C.M ) معترف است که مسلمانان غرب دوران دشواری را می گذرانند. گرچه موسوی اطمینان میدهد که این وضعیت "بازگشت پذیر" است ، اما تاکید دارد که علت عمده این اسلام هراسی به شدت گیری تظاهر بیرونی حضور مسلمانان در فضای عمومی مربوط است. او در عین حال می گوید این پدیده ناشی از رفتار گروههای مسلمان بنیاد گرا نیز هست .
ماجرای حجاب اسلامی یکی از نمود های برجسته ای است که بحث درباره اسلام را به عرصه عمومی کشانیده و به حساسیت ها دامن زده است.
مطاله پژوهشی مورد بحث نشان می دهد که هم اکنون پنجاه و نه در صد از فرانسوی ها مخالف حجاب اسلامی هستند و تنها سی و دو در صد نسبت به آن بی تفاوتند. در حالیکه در بیست سال گذشته پنجاه و پنج در صد فرانسوی ها معتقد بودند که نسبت به حجاب اسلامی بی تفاوت هستند.
این تحول را چگونه باید توضیح داد؟
نکته قابل توجه این که همزمان با رشد اسلام هراسی در اروپا، یک جنبش مطالباتی در میان مسلمانان اروپا نیز در حال رشد کردن است که آنها را تشویق می کند تا عرصه های جدید تری را در فضای عمومی اشغال کنند. مثل مطالبه گوشت حلال در ناهار خوری مدارس و یا ساختن نماز خانه در محیط های کارو یا تقاضای زمان لازم برای انجام فرایض دینی در ساعات کار.
در چنین فضائی، نظرسنجی اخیر نشان می دهد که حدود چهل در صد از فرانسوی ها و آلمان ها وجود مسلمانان را یک " تهدید" علیه جامعه قلمداد میکنند.
از دیگر نکات جالب این پژوهش ،که ظاهری تناقض آمیز دارد ،این که پنجاه و دو در صد از فرانسوی ها و نیز چهل و نه در صد از آلمان ها، مخالفتی با انتخاب شدن یک شهردار مسلمان در شهرهایشان ندارند. مفسران تاکید می کنند که این گرایش در بیست سال گذشته بطور مرتب رو به رشد بوده است.
علیرضا مناف زاده پژوهشگر و جامعه شناس مقیم فرانسه در گفتگوئی به این مناسبت ، در توضیح گسترش اسلام هراسی معتقد است که از یک سو در جامعه مسلمان بطور مثال، روسری به سر کردن در واقع یک جنبه چالش گرانه با تمدن اروپائی و فرهنگ فرانسه پیدا کرده است، و از سوی دیگر گفتمان های راست افراطی در ایجاد و گسترش هراس تاثیر گذار بوده اند.

این گفت و گو را بشنوید