تلاش برای عدم فراموشی ـ گزارش ویدئویی مراسم روز حقوق بشر در آخن
شنبه ۱۳ آذر ۱۳۸۹ - ۰۴ دسامبر ۲۰۱۰
کانون رهآورد در شهر آخن، هر سال بهمناسبت روز جهانی حقوق بشر مراسمی برگزار میکند که طی آن علاوه بر طرح موارد مختلف نقض حقوق بشر در ایران، به بررسی دقیقتر یکی از این موضوعات پرداخته میشود. برنامه امسال به دوازدهمين سالگرد قتل روشنفکران و نويسندگان ايران، اختصاص داده شده بود. اين مراسم در روز يکشنبه ۲۸ نوامبر برگزار شد.
در اين برنامه خانم پرستو فروهر، فرزند داريوش و پروانه فروهر (رهبران سياسیای که در پاییز ۱۳۷۷ و در جريان قتلهای موسوم به «قتلهای زنجيرهای» بهدست مأموران وزارت اطلاعات حکومت ايران کشته شدند)؛ نسيم خاکسار، نويسنده و شاعر، عضو قديمی کانون نويسندگان ايران و از ياران نزديک محمد مختاری (شاعر، نويسنده، مترجم و عضو کانون نويسندگان ايران که او نيز در پاییز ۱۳۷۷ در جريان «قتلهای زنجيرهای» کشته شد)؛ و حميد نوذری، فعال سياسی، از مسئولان کانون پناهندگان سياسی ايرانی در برلين و يکی از پيگيران و آگاهان سير حقوقی پروندهی ترور در رستوران ميکونوس، شرکت داشتند.
قسمت اول برنامه با سخنان آقای نسیم خاکسار آغاز شد. نسيم خاکسار شاعر و نويسنده مطرح ایران میباشد که در سال ۱۳۶۲ ناچار به ترک ايران شد و در حال حاضر ساکن هلند است.
آقای خاکسار در ابتدا به این مسأله اشاره کرد که مهم حضور ما در اینجاست که از یک سو معرف زنده نگاهداشتن یاد قربانیان میباشد و از سوی دیگر، بیانگر خواست ما مبنی بر دادخواهی است. وی در ادامه به سیستم حکومتی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و عنوان نمود که در سیستم حکومتی فقه حق آزادی فردی، اجتماعی و تقاضای عدالت و امنیت معناپذیر نیست.
بخشی از سخنان نسیم خاکسار
وی در ادامه پس از برشماری نمونههایی از جنایات و ترورهای دولتی، به مقالهای از خود تحت عنوان «عروسی مردگان» اشاره کرد. این نوشته بر اساس داستانی واقعی نوشته شده که در آن دو خانواده برای فرزندان اعدام شده خویش مراسم عروسی برگزار میکنند. او با مطرح کردن اینکه جمهوری اسلامی قصد دارد از مردم تنها «شبحی» بسازد، از همگان خواست که با حضور خود به شکستن این دیوار سکوت و شبحساز کمک رسانند.
سخنران دوم برنامه آقای حمید نوذری بود. وی از آگاهان مسائل تروريسم دولتی جمهوری اسلامی ايران است و تاکنون در اين زمينه و بهويژه در مورد ترور رستوران «ميکونوس» در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۲ (که در آن چهار تن از رهبران اپوزيسيون به قتل رسيدند)، است. او تاکنون چند کتاب در مورد تروريسم دولتی با چند تن از همکاران خود منتشر کرده است.
آقای نوذری در ابتدای سخنان خود به شرح جزئیات چگونگی قتل پروانه و داریوش فروهر و ادعاهای متناقض روزنامههای دولتی وقت و همچنین اظهارات دوستان و آشنایان آنان پرداخت. وی در ادامه در جواب این سوال که چرا این ترورها انجام شد، با استناد به سخنان برخی مقامات و از جمله محسن رضایی، عنوان نمود که رشد جنبش آزادیخواهی و تأثیر بسزای روشنفکران در این برهه، حاکمیت را با معضل چگونه بر جا ماندن مواجه کرده بود. وی یکی از ویژگیهای سخنان آقای رضایی را در این میدید که این بار بهرغم همیشه، این ترورها به «اختلافات درونی و تصفیههای گروهی» نسبت داده نمیشود، بلکه از «گروههای فشاری» نام برده میشود که «اجازه نمیدهند مسیر انتخابشده را به پایان رسانند.»
بخشی از سخنان حمید نوذری
وی در پایان سخنان خود به این امر اشاره کرد که نتیجه سیاست حذف روشنفکران را میتوان در جای خالی آنان در جنبش اخیر مردم ایران دید و اینکه در صورت حضور آنها این جنبش مسیر دیگری را طی مینمود.
پس از استراحت کوتاهی، خانم پرستو فروهر به سخنرانی پرداخت.
پرستو فروهر که در سال ۱۹۹۱ برای ادامه تحصيل به آلمان آمد، هر سال در سالروز مرگ جانخراش والدين خود برای برگزاری مراسم يادبود آنها به ايران سفر میکند و با اينکه مسئولان جمهوری اسلامی چندين سال است که از برگزاری چنين مراسمی جلوگيری میکنند اما سفرهای وی به ايران ديگر جنبه نمادين پيدا کرده و بستگان، دوستان و ياران داريوش و پروانه فروهر هر سال به ديدار او میروند.
امسال نيز پرستو فروهر به همين مناسبت به ايران سفر کرد و اين بار نيز مقامات ايران او را از برپايی مراسم سالگرد منع کردند.
خانم فروهر با نثری شیوا، پُرصلابت و پُراحساس به تشریح افکار و عواطف خود در زمانی که در خانه خالی از والدیناش بهسر میبرده، پرداخت. خانهای که در اتاق پدر، صندلی کار او به قتلگاهش تبدیل میشود و بر اساس دستنوشتههای قاتلان، یکی بازوی چپ، دیگری بازوی راست و سومی دهاناش را میگیرند وبا ضربههای پیاپی کارد او را از پای در میآورند. گوشه دیگر خانه قتلگاه مادر است. خانم فروهر این خانه را همزمان «مأمن و مسلخ» مینامد، «آیینه کوچکی از سرزمینمان که استبداد حافظهاش را منع میکند.»
وی در ادامه به عکسالعمل اجباری مقامات قضایی در نتیجه پیگیری خانوادهها و فریادهای اعتراضی در داخل و خارج کشور اشاره کرد و اینکه در پرونده متهمین دو نکته کلیدی به چشم میخورد. اول اینکه متهمان (که کارکنان رسمی وزارت اطلاعات بودند) حذف فیزیکی را از جمله وظایف خود عنوان کرده بودند و دوم اینکه دستور این قتلها را از وزیر اطلاعات وقت گرفته بودند. او سپس با شرح اینکه هیچیک از شکایتها به مراکز مختلف داخلی و بینالمللی راه به جایی نبردند، عنوان نمود که خانوادهها در دادگاه نمایشی شرکت نکرده و نیز حاضر به پذیرش حکم قصاص در مورد قاتلین نشدند.
خانم فروهر در ادامه اظهار نمود که علیرغم آنکه تلاشهای خود برای دادخواهی را در «دام تکرار» گرفتار میبیند، اما تجربه تلخ این سالها به او آموخته که چرایی و حقانیت را در همین پایداری و تکرار و در صیقل حافظه جمعی بجوید.
وی با بیان تجربه امسال سفر خود به ایران و کاسته شدن تعداد مردمی که علیرغم تهدیدات مأموران امنیتی، همهساله در سالگرد قتل فروهرها در اطراف خانه آنها حضور به هم میرسانند، به جو تهدید و ارعاب گسترده حاکم اشاره کرد و در پایان خواهان حضور حتی اگر کوچک مردم در تلاش برای عدم فراموشی، دادخواهی و برای میهنی رها از شلاق و دشنه و خشکاندیشی و استبداد شد.
در پایان سخنان پرستو فروهر، جمعیت حاضر که بهشدت تحت تأثیر سخنان وی قرار گرفته بودند بهپا خاستند و دقایقی متوالی با کفزدنهای خود، مراتب احترام، همدردی و همیاری خود را ابراز نمودند.
سپس حاضرین در محیطی دوستانه با سخنرانان به بحث و گفتگو نشستند.