یادها- زوج اسکویی

یادها- زوج اسکویی
جا. تئاتر آناهیتا، فلکه یوسف آباد
زمان. پاییز 1342
افراد. مصطفی در نقش اتللو، مهین در نقش امیلیا زوجه یاگو. نشسته روی صندلی: ب.ب.

یادها. اتللو: لعنت بتو یاگو! {بهنگام خفه کردن دزدمونای خوابیده در تخت، با این مونولوگ:} اکنون این شمع را خاموش کنم؛ چون دوباره آنرا توانم روشن کرد. ولی شمع حیات ترا، دزدمونا، وقتی خاموش کردم، دیگر نتوان روشن کرد. دزدمونا: سرورم تویی؟ بعدها، در کورسهای تابستانی، کلیات شکسپیر 1564- 1616 را انتخاب کردم. وقتی به تراژدی اتللو رسیدم زبان سده 16م انگلیسی نسبت به زبان امروزی گوشه های مهجور فراوان را نشان میداد. در حالیکه زبان فردوسی و حافظ کمتر از این مهجوری زبانی دارند. آیا انکشاف فرهنگ فارسی نسبت به فرهنگ انگلیسی کندتر بوده یا برنامه آموزش فرهنگ فارسی منطبق بر متون هزار سال پیش است؟
این نمایش چون نقوش تخت جمشید در ذهن جوان من حک شد. این مونولوگ در گوش من هنوز طنین انداز است. نمایشنامه های بسیاری را که در آینده دیدم همیشه با این نمایش محک میزدم. راستی چه استعدادهای خلاق و آموزش دیده در ایران وجود دارد. آثار هنری یا متنی اند یا حسی که شامل سمعی، بصری، اجرایی/ حرکتی می شود. کتاب در خدمت اثار متنی در تاریخ بوده. در سده 20م امکان انبار، ترابری، بازتولید آثار هنری حسی دیگر مانند موسیقی، نقاشی، نمایش، رقص فراهم شد.
آثار هنری حسی بر ذهن دوستدار اثرمندی مادام العمری دارد که گاهی بر رفتار فرد هم تاثیر می گذارد. در هنر اجرایی مانند رقص و نمایش حضور 4-بعدی هنرمند در زمان و مکان بر ذهن حضار حک می شود. این تاثیر خود را در فضاسازی برای متن بروز میدهد. تاثیر 2 سویه متن و اجرا را در آثار رئالیسم روسی سده 19 و 20 گوگول، داستایوسکی، چخوف، گورکی میتوان دید. انتگراسیون متن و حرکت یکی از اصول بنیانی این آثار بود که خود را در روش تئاتر استانیلاوسکی 1863- 1938 و مونتاژ آیزنشتاین 1898- 1948 در گذار از تئاتر به سینما باز تولید کرد.
در روش استانیلاوسکی تمرین praxis یا پراتیک یک صحنه روی محتوای اجرای نهایی صحنه اثرگذار می شود. کتب او، کار یک هنرپیشه، کار یک هنرپیشه روی یک نقش، زندگی من در هنر - نخست روی تجربه و حافظه عاطفی هنرپیشه در تمرینها و سپس روی حرکات و صدا برای تاثیر بر حضار تاکید می کنند. حس فیلم و شکل فیلم از کتب اثرگذار آیزنشتاین بودند که شامل وزن/ متریک، ایقاع/ ریتم، لحن/ Tonal، انعکاس/ Overtonal و ضمیر/ اینتلکت می شوند. در تدوین فیلم، مونتاژ نوعی ویژه برای پیوست ایماژهای مربوط است که تصادم 2 صحنه مستقل را بصورت کلاژ ارایه می دهد. در شعر مونتاژ ربط 2 مفصل سریال است. این 2 روی رائالیزم اجتماعی در داستان، نمایش و فیلم از نظر تئوری و عملی تاثیر مانا و ژرف گذاشتند.
فضاسازی در شعر هم یکی از ارکان این هنر است؛ غزل حافظ، رباعی خیام، حماسه های فردوسی، اشعار نیما، اخوان، شاملو، فروغ مشحون از این فضاسازی اند که خواننده در آن نفس می کشد؛ حافظه حسی او بموازات حافظه زبانی تحریک می شود؛ عاطفه شاعر به خواننده ترابری می شود. شاعر حاشیه این فضاسازی و صداقت عاطفی را در شعر خود ندشعر او بصورت یک جدول کلمات متقاطع یا شیی ساخته از اجزای پلاستیکی کودکانه لگو lego می باشد که اثری مستدام بر ضمیر خواننده نمی گذارد. خواننده این گونه شعر زبانی/ حاشیه نمیتواند سطرهای بیربط باهم این گونه شعر حاشیه را در حافظه انبار کند. این گونه شعر مانند تفلان لایتچسبک است؛ در ضمیر فرهنگی ملی مانا نمی شود. این معلقی زبانی بصورت سرهم بندی، ملغمه و چینش، کلمات با تعداد بسیار نازل کلمات بکاربرده درشعر، زیر 5 هزارتا، می باشد؛ که دست و پای شاعر حاشیه را در گزینش کلمات بخاطر معنی تلویحی/ تصریحی، موسیقیایی، بصری می بندد. این سطح نازل تعداد کلمات با تعداد کلمات 200 هزاری فهمپذیر دانشجوی سال دوم مقایسه شود. با اشعار حافظ و اخوان و فروغ نیز مقایسه شود. شاعر حاشیه زیر سپر تجربه گری زبانی عدم صداقت خود را پنهان می کند؛ زیرا در مغز خواننده شعر، شبکه های موازی حافظه عواطف، حسهای چندگانه بصری، سمعی، شیمیایی: چشایی/ بویایی، حرکتی/ لمسی مستقل از شبکه کورتکس زبانی وجود دارند. این گونه شعر حاشیه ای بخاطر محدودیت وسع و بضاعت ذهنی شاعرش برد اجتماعی خود را محدود به یک مشت خواص می کند. تازه اگر شیادی و معرکه گیری شاعر حاشیه نادیده گرفته شود.
زندگینامه. زوج اسکویی اوج هنر اجرایی در ایران اند. هر دو استعداد، تحصیلات، خلاقیت، تجربه در هنر اجرایی داشتند. آنها افقهای این هنر مدرن را از مراکز مولد غربی آن به ایران آوردند. مصطفی اسکویی، بازیگر، کارگردان، 1301-1384. در رشته کارگردانی در انستیتو دولتی هنرهای تئاتر مسکو زیر نظر پروفسور زوادسکی، شاگرد و همکار استانیسلاوسکی، رهبر انستیتو، تحصیلات خود را به پایان رساند. یار و همرزم عبدالحسین نوشین؛ فارغ التحصیل رشته بازیگری از هنرستان هنرپیشگی و کنسرواتوار هنرهای دراماتیک پاریس بود.
پس از بازگشت به ایران در 29 اسفند 1337 ، تئاتر آناهیتا را بنیان گذاشت. نمایشنامه های اتللو، تراموایی به نام هوس، هایتی و 25 نمایش دیگر با کارگردانی اسکویی و توسط گروه آناهیتا در ایران به روی صحنه آمدند. نمايش اتللـو وي که در 1337 بيش از 250 شب اجرا شد شهرداري وقت را مجبور كرد كه در ميادين شهر اتوبوس هاي ويـژه اي بـراي بـردن مردم به تئاتر آناهيتا در میدان یوسف آباد بگذارد. طراح پوستر مشهور نمايش اتللو را بیژن جزنی بود که با همسرش میهن قریشی از شاگردانش اسکویی بودند. او نویسنده 2کتاب 35 سال تئاتر مبارزه چاپ 1357، سیری در تاریخ تئاتر ایران بود. اسکویی همیشه این سطر "سال بد/ سال باد" شاملو را بیاد داشت؛ در عروسی سلطانپور حضور داشت. با ساعدی در بامها و زير بامها، چوب به دستهاي ورزيل، آي باكلاه آي بي‌كلاه، پرواربندان همکاری داشت.
موسس و استاد استودیو سینما و تئاتر ملی ایران در مونیخ بود که آن پری کوچک غمگین، فروغ، بروزگار تنهایی در مونیخ، شاگردی کوشا در استودیو بود. از شاگردان او می توان اینها را نام برد: مهدی فتحی، محمود دولت آبادی، شیراندامی، سلطانپور، بیژن مفید، جعفر والی، بوتیمار، دوشیزه آزرم، پرویز بهرام، بالاسانیان، جمشید اسماعیل‏خانی، عزت‏الله انتظامی، آربی آوانسیان، مرضیه برومند، بنفشه‏خواه، بهرام بیضایی، پرویز پورحسینی، سعید پورصمیمی، امین تارخ، سوسن تسلیمی، سیاوش تهمورث، نیکو خردمند، ایرج راد، داوود رشیدی، حمید سمندریان، پری صابری، پرویز صیاد، مهدی فخیم‏زاده.
مهین 1309-1385، خاله ی او روحبخش و خواهرش پوران شاپوری خواننده گان رادیو بودند. مهین با نوشین در تئاتر فردوسی در 16 سالگی کار هنری را آغاز کرد. در گروه نوشين با بازيگرانی چون صادق شباويز، محمد علی جعفری، نصرت کريمی، عزت الله انتظامی، لرتا، توران مهرزاد، حسين خيرخواه، حسن خاشع، محمد تقی کهنمويی و مصطفی اسکويی همکاری می کرد. در همان دوران با مصطفی اسکويی ازدواج کرد. پس از اجرای چند نمايش به همراه او به فرانسه؛ سپس به مسکو رفت. مهین در دانشکده هنرهای تئاتری مسکو بنام لونا چارسکی، در رشته کارگردانی با درجه ممتاز فارغ التحصيل شد. او در اینجا سیستم استانيسلاوسکی را نيز آموخت. در ۱۹۶۹ در اين زمينه ديپلم افتخار دريافت کرد.
مهين پس از شوروی به همراه همسرش در آلمان اقامت گزيد. با بازگشت به ايران با هم تئاتر آناهيتا را بنا گذاشتند. در آغاز تاسيس تلويزيون ثابت پاسال، شبکه ۲ سراسری فعلی، در 1337 نمايش های زنده تلويزيونی توسط اسکويی ها - مهين به عنوان کارگردان و بازيگر حضور داشت. او از ۱۳۷۰ پس از انتشار آثار استانيسلاوسکی دوباره آموزش هنرجويان را آغاز کرد. در خانه خود فضايی را برای اين کار اختصاص داد. برنامه آموزشی او مانند يک برنامه دانشگاهی بود. بسياری از دانشجويان عصرها از کلاس های آموزشی او نيز بهره می بردند.
آثار. ترجمه 3جلد حجيم آموزش سيستم استانيسلاوسکی. فصل هايی از تاريخ تئاتر جهان اثر ماکولسکی. نمايشنامه های در اعماق، ييلاق نشين ها و فرزندان خورشيد از ماکسيم گورکی. سه خواهر، خرس و خواستگاری از چخوف. تاريکی های سرکش از بوئرو. کارگردان مؤلفی ديگر از رخلس.

کارگردان و بازيگر – در تئاتر: خانه عروسک هنريک ايبسن، روبهک ها ليليان هلمن، تانيا از آربوزف، صاحبه مهمانخانه از گالدونی، صاعقه از آستروفسکی، خرس و خواستگاری، سه خواهر چخوف، در اعماق ماکسيم گورکی.

در نمايش های زنده تلويزيون: شبهای سپيد داستايوسکی، گرگها و بره های آستروفسکی، اينس مندو، کالسکه زرين مريمه، غار سالامانگ سروانتس، پيچ خطرناک سامرست موآم، ابليس چخوف، خانه عروسک ايبسن.

بازیگر: در اتللو درنقش اميليا. در تراموايی به نام هوس ت. ویلیامز در نقش بلانش.
102410
منابع.
http://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2006/01/060102_pm-ja-mahin-oskouei.sh
http://news.gooya.com/culture/archives/038460.php