پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، انتقاد ناموجه و بی اساس از تئوری و پراتیک کمونیستی آغاز شد و حق تعیین سرنوشت خلقها در معرض تهدید جدی قرار گرفت. دولت‌های بزرگ و طبقات حاکم در آن‌ها ضمن در نظر گرفتن مردمی که روزگاری جزئی از آنها به عنوان دارایی آنها بودند، برای تداوم مرزهای دولتی موجود بین خود توافق کنند و هرگونه حرکت استقلال و خودکفایی را «تجزیه‌طلبی»، «تروریسم»، «تهدید» برای تمامیت و یکپارچگی این کشورها، صلح و امنیت اعلام کنند. حق تعیین سرنوشت خود نمی تواند تبدیل به موضوعی برای معامله یا ارعاب شود.