برخلاف سه دورۀ قبلی، جبهۀ ملی چهارم به تدریج و در روندی نسبتاً طولانی تشکیل شد. انتشار نامۀ سرگشاده خطاب به شاه نقش مؤثری در تشکیل جبهۀ ملی چهارم داشت. ایدۀ نوشتن نامه به شاه از سوی مهدی بازرگان و یارانش مطرح شد. از نظر مواضع و برنامۀ سیاسی، بازرگان و یارانش مانند سنجابی و یارانش خواهان اجرای قانون اساسی و اصلاح حکومت شاه بودند و به لحاظ تشکیلاتی هم تا حدودی وضعیتی مشابه با سنجابی و یارانش داشتند. آن ها هم فعالیتی زیر عنوان نهضت آزادی نمی کردند و به عنوان «بخشی از هواداران راه مصدق تلقی می شدند.»[14] تفاوت در این بود که اگرچه بازرگان و یارانش به عنوان نهضت آزادی فعالیت نمی کردند و تشکل سیاسی دیگری هم نداشتند اما زودتر فعال شده بودند و روابط شان منسجم تر و منظم تر از رهبران و اعضای پیشین جبهۀ ملی بود. علاوه بر این، در آن مقطع، با دیگر فعالان سیاسی و اجتماعی هم ارتباط های گسترده ای داشتند.