پاتریک هانی – سمیر امغار
ناکامی جامعه شناختی «رونق زاد و ولد»
ترجمه بهروز عارفی
Mon 25 01 2010
لوموند دیپلماتیک، ژانویه 2010
هنگامی که سخن از توسعه طلبی می رود، منظور ازدیاد جمعیت سریع است. گفته می شود که میزان زاد و ولد در یبن مسلمانان بالا بوده و دلیل آن را ماهیت کشورگشایانه دین اسلام ذکر می کنند. واهمه ای که چنین تفکری بر می انگیزد، و گاهی با گفتار برخی واعظان اسلام گرا که زاد و ولد را تشویق می کنند تقویت می شود، دور از واقعیت است.
پیش از همه، کاهش زاد و ولد در همه کشورهای اسلامی مشاهده می شود (1). میزان متوسط باروری زنان که در سال 1975، 8/6 کودک برای هر زن بود، در سال 2005 به 7/3 رسید. چند مثال مربوط به سه دهه اخیر را می آوریم: در مراکش، میزان زاد و ولد از 3/7 درصد به 4/2 رسیده است؛ در الجزایر از 4/8 به 6/2 درصد؛ در عربستان سعودی از 5/8 به 6/3 درصد؛ در تونس و ایران، حتی میزان زاد و ولد برای تجدید جمعیت کافی نیست. میزان زاد و ولد از 3/7 به 2 درصد یعنی معادل فرانسه رسیده است.
فقط جوامع قبیله ای تا حدودی بهتر مقاومت می کنند: میزان زاد و ولد در لیبی «فقط» از 6/7 درصد به 8/2 درصد رسیده است؛ اردن از 8 تا 5/3 درصد؛ عمان از 6/8 تا 6/3 درصد. اگر در جهان عرب و اسلامی، کاهش جمعیتی که مدرنیته ایجاد کرده، با تاخیر رخ داده، ولی با این همه در زمانی بسیار کوتاه پیش آمده و همچنان پیش می رود.
سپس، حتی در کشورهائی که فرایند اسلامی شدن تجدید می شود یا دولتی اسلامی ایجاد می شود، این کاهش زاد و ولد به چشم می خورد: هیچکدام از این دو، روی آوری جماعت مسلمان بر الگو های مدرنیته را در زمینه جمعیتی متعادل نساخت. در ایران، حول و حوش سال 1985 در گرماگرم انقلاب اسلامی است، که میزان زاد و ولد پائین آمد (از 8/6 کودک برای هر زن در سال 1985، به میزان 1/2کودک در زمان حال). در لبنان، روحیه مقاومت که در میان شیعیان حاکم است، نتوانست جلو سقوط زاد و لد را بگیرد که حتی سریع تر از مورد مارونی هاست.
در حالی که در جهان مسیحی، مسیحی زدائی (همراه با کارزار مبارزه با بیسوادی) در تحول بسوی کاهش جمعیت در ارتباط با همان مدرنیته نقش مرکزی داشت، در جهان اسلام برای کاهش جمعیت نیازی به اسلام زدائی نبود. بدون تردید، به این دلیل که دیانت نوین اسلامی بر بستر معیارهای (ارزش های) فردگرایانه و غیر فرقه ای حرکت می کند.
Avortement sociologique d’un « baby-boom », Par Patrick Haenni & Samir Amghar
-----
-Youssef Courbage et Emmanuel Todd, Le Rendez-vous des civilisations, Seuil, Paris, -1
|
|