گزارش از: میتل‌اشتات و توره شرودر
گوانتاناموی اسرائیل
به نقل از هفته‌نامه اشپیگل
Wed 26 11 2025
اظهارات زندانیان و تحقیقات سازمان‌های حقوق بشری نشان می‌دهد که در بازداشتگاه‌های اسرائیل به‌طور سیستماتیک از شکنجه استفاده می‌شود. حداقل ۹۸ فلسطینی جان خود را از دست داده‌اند. اما تنها در یک مکان، کسی نمی‌خواهد چیزی در این باره بداند.
۷ اکتبر ۲۰۲۳، حسین الزویدی می‌خواست ازدواج کند. او سالن بزرگی رزرو کرده بود، ۲۵۰۰ نفر از اقوام و دوستان را دعوت کرده بود و هزینهٔ اجارهٔ لباس عروس را پرداخت کرده بود. اما به‌جای آن، او و نامزدش مجبور شدند از شمالی‌ترین نقطهٔ نوار غزه فرار کنند. الزویدی همراه خانواده‌اش در یک مدرسه در جابالیا، یکی از حومه‌های غزه، پناه گرفت. ازدواج آنها یک ماه بعد در همانجا انجام شد، بدون جشن و بدون لباس عروس. الزویدی که اکنون ۲۶ ساله است، روایت می‌کند: یک ماه بعد، زمانی که این ارتش مدرسه را تصرف کرد، او توسط ارتش اسرائیل دستگیر شد. بعد از ۲۲ ماه، آزاد شد و در ازای آخرین ۲۰ گروگان زندهٔ اسرائیلی مبادله گردید.
حال او در چادر خانواده‌اش در دیر البلح، در مرکز نوار غزه نشسته است. خانهٔ والدینش در شمال نابود شده و چندین تن از بستگانش کشته شده‌اند. الزویدی از هیچ‌کدام از این وقایع آگاه نبود. او می‌گوید از میزان ویرانی و نحیف بودن والدین و خواهر و برادرانش شوکه شده است. اما مهم‌تر از همه، هنوز از آنچه در اسارت تحمل کرده، دچار آسیب روانی است.
بعد از دستگیری، او به اردوگاه اسرائیلی سدیم تایمان منتقل شد. الزویدی می‌گوید آنجا ۱۸ روز دست و پا بسته و با چشم‌بند سپری کرده است. استفاده از توالت به ندرت به آنها اجازه داده می‌شد و غالباً مجبور بودند همانجا دفع کنند که ایستاده یا نشسته بودند. آنها اجازه نداشتند بخوابند، صحبت کنند یا سر خود را بالا بگیرند. شب‌ها فقط پنج ساعت اجازهٔ خواب داشتند و بارها مورد ضرب و شتم قرار می‌گرفتند. وعده‌های غذایی شامل یک تکه کوچک نان و نصف قاشق تن ماهی کنسروی بود. تشک‌ها و پتوها نازک و ناکافی بودند، حتی در سرما.
همچنین در سه زندانی که بعداً در آنها نگهداری شد، خشونت امری روزمره بود. در یک بازجویی، بازجویان او را ۱۲ ساعت به صندلی بسته و بارها به آلت تناسلی او ضربه زدند، به‌طوری که بعداً خون در ادرارش دیده شد.
الزویدی می‌گوید، «فکر می‌کردم خواهم مرد»، «و هر روز خدا را شکر می‌کردم که هنوز زنده‌ام.» او هنوز کابوس می‌بیند و هنگام غذا خوردن، به‌طور خودکار به جلو خم می‌شود و روی زمین زانو می‌زند، همان کاری که در زندان مجبور به انجام آن بود.
در شبکه‌های اجتماعی، الزویدی طی سال‌های گذشته خود را نزدیک به گروه‌های مسلح نشان داده بود و با تفنگ هجومی در حالت رزمی ظاهر شده بود. اما هیچ نشانه‌ای از عضویت او در حماس وجود ندارد. دلیل شکنجه و آزار چندماهه، اساساً همین مسائل هم نبوده است.
حدود ۱۷۰۰ فلسطینی از غزه که در طول جنگ بازداشت شدند، در اواسط اکتبر همراه با الزویدی آزاد شدند. بیشتر آنها غیرنظامی بودند که به‌عنوان «رزمندگان غیرقانونی» بدون اتهام زندانی شده بودند. از آن زمان، آنها همانند الزویدی از گرسنگی، آزار و شرایط تحمل‌ناپذیر بازداشت روایت کرده‌اند. گزارش‌های آنها مشابه آنچه رسانه‌های بین‌المللی و سازمان‌های حقوق بشری از اواسط ۲۰۲۴ فاش کرده‌اند، است.
این آزار و شکنجه‌ها محدود به سدیم تایمان، اردوگاه نظامی در صحرای نقب، معروف به «گوانتاناموی اسرائیل» بر اساس زندان آمریکایی، نیست. در تقریباً تمام بازداشتگاه‌ها و زندان‌های دیگر نیز ظاهراً این شکنجه‌ها به صورت روزمره انجام می‌شود.
«شکنجه به ابزار آگاهانه و گستردهٔ سیاست دولتی تبدیل شده است»، گزارش تازه‌ای از چند سازمان حقوق بشری اسرائیل برای کمیتهٔ سازمان ملل علیه شکنجه می‌گوید. «این شکنجه در تمام مراحل بازداشت، از دستگیری تا بازجویی و نگهداری، اعمال می‌شود.» نه مقامات ارشد اسرائیلی این آزارها را تأیید کرده‌اند و نه قوهٔ قضاییه، نه اداره‌ها و نه مراکز پزشکی وارد عمل نشده‌اند. در حال حاضر اسرائیل ۹۲۰۰ فلسطینی را به‌عنوان «زندانیان امنیتی» بازداشت کرده است.
اما موضوع تنها محدود به آزار و شکنجه نیست. سازمان حقوق بشری اسرائیلی Physicians for Human Rights (PHRI) از آغاز جنگ ۹۸ مورد مرگ زندانیان را ثبت کرده است، که برای این کار از شهادت‌ها، اسناد رسمی و مدارک دیگر استفاده شده است. بیش از دو سوم قربانیان از غزه و مابقی از کرانهٔ باختری بودند؛ ۵۲ زندانی در اردوگاه‌های نظامی جان باخته‌اند که بیش از نیمی از آنها در سدیم تایمان بوده‌اند.
ناجی عباس، یکی از نویسندگان گزارش PHRI می‌گوید: در دسامبر ۲۰۲۳، این سازمان برای نخستین بار به‌صورت قضایی درخواست اطلاعات دربارهٔ زندانیان کرد، «سپس به ما به‌طور غیررسمی اطلاع داده شد که هر هفته افراد در سدیم تایمان می‌میرند.» تنها پس از هفت ماه ارتش برای نخستین بار تعداد قربانیان را اعلام کرد. «و تا امروز از ارائهٔ اطلاعات بیشتر، مانند علت مرگ، خودداری می‌کند.» او معتقد است که تعداد واقعی قربانیان بسیار بیشتر است.
گزارش PHRI می‌گوید که سیاست وزیر امنیت، ایتامار بن‌گویر، عمداً شرایط بازداشت در زندان‌های اسرائیل را بدتر کرده است، به‌عنوان شکلی از «مجازات اضافی». بر این اساس، پس از حملهٔ تروریستی ۷ اکتبر ۲۰۲۳، این زندان‌ها به «مکان‌هایی برای شکنجه و سوءاستفاده» تبدیل شده‌اند، جایی که حقوق بنیادین انسانی به‌طور روتین نقض می‌شوند. همچنین کشته شدن فلسطینیان در بازداشت «به رویه‌ای عادی تبدیل شده است».
عباس، یکی از محققان PHRI، می‌گوید: «در ده موردی که یک پزشک توانست اجازهٔ بررسی جسد در دادگاه بگیرد، تقریباً همواره نشانه‌هایی از اعمال خشونت و غفلت دیده شد.» اما در اکثر موارد علت دقیق مرگ نامشخص است.
حسین الزویدی، آزاد شده، نیز از یک مورد مرگ خبر می‌دهد. یک معلم بازنشسته حدود ۷۰ ساله با گلولهٔ لاستیکی به سرش برخورد کرده بود، خونریزی کرد و بیهوش شد. زندانیان دیگر از سربازان درخواست کردند او را به پزشک برسانند، اما تنها دو روز بعد او را از سلول بیرون آوردند. «آنها او را هرگز بازنگرداندند و ما فهمیدیم که مرده است.» عباس، محقق PHRI، این مورد را مستقیماً نمی‌شناسد، اما آن را «قابل باور» می‌داند، زیرا «الگوی شکنجه و عدم ارائه کمک بعد از آن را خوب می‌شناسیم».
سازمان زندان‌های اسرائیل اتهامات مربوط به شکنجه را به‌طور کلی رد می‌کند و ارتش تا زمان تحریر این گزارش به پرسش اشپیگل پاسخی نداده است.
هفتهٔ گذشته، مرکز فلسطینی حقوق بشر (PCHR) از غزه گزارشی دربارهٔ «تجاوز و شکنجهٔ جنسی سیستماتیک» زندانیان منتشر کرد. در آن، از جمله، وارد کردن چوب و بطری به مقعد ذکر شده است. این توصیفات مشابه آن چیزی است که چندین سازمان حقوق بشری از آغاز جنگ غزه گزارش کرده‌اند. در گزارش یک کمیسیون متخصص سازمان ملل در مارس آمده است که «تکرار و شدت» این تخلفات نشان می‌دهد که «خشونت‌های جنسی به‌طور فزاینده‌ای توسط اسرائیل به‌عنوان روش جنگی به کار گرفته می‌شود».
شهادت‌ها و شواهد دیگر تقریباً هیچ نتیجهٔ دیگری باقی نمی‌گذارند جز اینکه شکنجه‌ها به‌طور مداوم و سیستماتیک انجام می‌شوند. با این حال، این واقعیت در سیاست اسرائیل و بخش بزرگی از جامعه انکار یا نادیده گرفته می‌شود. در رسانه‌های اسرائیل نیز به ندرت دربارهٔ شکنجهٔ زندانیان گزارش می‌شود و اگر هم گزارش شود، معمولاً به‌عنوان یک «مورد منفرد» ارائه می‌گردد. خشم غالباً نه علیه عاملان، بلکه علیه کسانی است که دربارهٔ این اقدامات صحبت می‌کنند.
نمونهٔ بارز این موضوع در یک پرونده دیده شد که باعث ایجاد رسوایی در اسرائیل شد و چند هفته پیش منجر به سقوط دادستان نظامی شد. ماجرا از ژوئیهٔ ۲۰۲۴ آغاز شد، زمانی که یک زندانی از سدیم تایمان با جراحات شدید به بیمارستان منتقل شد و گفته شد که مورد تجاوز قرار گرفته است. بعدها مشخص شد که زخمی شدن وی ناشی از «یک فرو کردن شیء تیز» به مقعد بوده که موجب آسیب به بخش‌هایی از روده بزرگ شده است. پنج سرباز ذخیره بازداشت شدند که گفته می‌شود زندانی را شکنجه کرده‌اند.
کمی بعد، گروهی از راست‌گرایان ابتدا سدیم تایمان و سپس یک پایگاه نظامی دیگر را مورد حمله قرار دادند تا سربازان ذخیره را آزاد کنند. حتی برخی نمایندگان کنست اسرائیل نیز در این حمله شرکت داشتند. وزیر امنیت، ایتامار بن‌گویر، که پلیس زیر نظر اوست، بازداشت مظنونان را «کمتر از یک رسوایی» ندانست.
چند روز بعد، یک شبکهٔ تلویزیونی اسرائیلی تصاویر دوربین‌های مداربستهٔ سدیم تایمان را منتشر کرد که نشان‌دهندهٔ شکنجهٔ زندانی فلسطینی بود. از آن زمان در اسرائیل بیشتر به این سوال پرداخته شده است که چه کسی این ویدئو را منتشر کرده است، نه به محتوای آن.
اوایل نوامبر، بیش از یک سال بعد، مشخص شد که مسئول انتشار این پرونده دادستان نظامی یفات بوده است.
«ارتش هنوز در اسرائیل مقدس است»
ایتان دایموند، حقوقدان بین‌المللی اسرائیلی، می‌گوید: دادستان نظامی یفات یروشالمی که ویدئو را به یک خبرنگار منتقل کرده بود، به همین دلیل برای مدتی بازداشت شد و تحقیقات دربارهٔ او جریان دارد. در نامهٔ استعفای خود، او اقدام خود را توجیه کرد و گفت که می‌خواسته «با پروپاگاندای نادرست علیه نهادهای قضایی ارتش مقابله کند». او افزود که میان زندانیان « بدترین نوع از تروریست‌ها» نیز وجود دارند، اما این هیچ چیزی را تغییر نمی‌دهد: هیچ کس حق ندارد زندانیان را شکنجه کند. «متأسفانه این درک بنیادین – که اعمالی وجود دارند که حتی علیه زشت‌ترین زندانیان هرگز نباید انجام شود – دیگر همه را قانع نمی‌کند.»
نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، اوایل نوامبر دربارهٔ ویدئوی منتشر شده گفت: «این ممکن است جدی‌ترین حملهٔ روابط عمومی باشد که دولت اسرائیل از زمان تأسیس خود تجربه کرده است.» جالب آنکه، دادستان نظامی که ویدئو را فاش کرده بود، اکنون از سوی جناح راست به‌عنوان خائن شناخته می‌شود، در حالی که او طی دو سال به‌طور عمده از ارتش در جریان جنگ‌های تا حدی خلاف قوانین بین‌المللی در غزه حمایت کرده بود.
زندانی فلسطینی که مورد شکنجه قرار گرفته بود، اکنون آزاد شده و در جریان مبادلهٔ گروگان‌ها به غزه بازگردانده شده است، ظاهراً بدون آنکه شهادتی ارائه دهد. ادامهٔ روند قضایی این پرونده نیز در هاله‌ای از ابهام است. وکلای متهمان پیش‌تر درخواست تعطیلی پرونده را ارائه کرده‌اند. یکی از متهمان چندین بار در تلویزیون ظاهر شد و اعمال خود را توجیه کرد؛ چهار تن دیگر اوایل نوامبر در یک کنفرانس خبری ماسک‌دار ظاهر شدند و از پیش‌داوری علیه خود شکایت کردند: «به‌جای قدردانی، اتهام دریافت کردیم و به‌جای تشکر، سکوت بود.»
در طول دو سال جنگ، تنها یک سرباز محکوم شد، به‌خاطر ضرب و شتم زندانیان فلسطینی در سدیم تایمان – با هفت ماه حبس.
ایتان دایموند می‌گوید: «ارتش هنوز در اسرائیل مقدس است.» وی اضافه می‌کند که دولت نتانیاهو یک فرهنگ سیاسی ایجاد کرده است «که از نفرت تغذیه می‌کند». نتیجهٔ این فرهنگ، «غیرانسانی شدن گستردهٔ فلسطینی‌ها» است و باعث می‌شود رفتارهای غیرقانونی روزمره شود.
به گفتهٔ او، اهمیت دارد که دادگاه کیفری بین‌المللی تحقیقات خود را ادامه دهد و حمایت شود، زیرا: «ارتشی که اجازه می‌دهد جنایات به قاعده تبدیل شوند، قادر نخواهد بود جرایم فردی را پیگیری کند.»
به نقل از هفته‌نامه اشپیگل شماره 48 نوامبر 2025
|
|
