معمای حملات ۱۲ روزه به ایران؛
اسرائيل چگونه «بدون کمک آمریکا» در آسمان به جنگنده‌ها سوخت‌رسانی کرد؟
Thu 17 07 2025
یورونیوز: در موج نخست حمله اسرائيل به ایران، ۳۰۰ جنگنده شرکت داشتند. با توجه به برد این جنگنده‌ها و مسافت پیموده شده، این عملیات بدون سوخت‌رسانی هوایی یا استفاده پایگاه در کشور ثالث غیرممکن است. اما اسرائیل تنها هفت هواپیمای سوخت‌رسان قدیمی دارد و آمریکا نیز شرکت در این عملیات را انکار کرده است. ماجرا چیست؟
نزدیک به یک ماه از جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و ایران می‌گذرد و هنوز پرسش‌های بسیاری درباره چگونگی انجام این عملیات مطرح است. با توجه به برد محدود جنگنده‌ها و فاصله هزار و ۶۰۰ کیلومتری از اسرائیل تا تهران، یکی از معماهای اصلی، چگونگی تداوم عملیات نیروی هوایی اسرائیل و دستیابی به نتایج قابل‌توجه در فواصل بسیار طولانی است.
با توجه به این که اسرائیل تنها هفت فروند هواپیمای سوخت‌رسان کی‌سی-۷۰۷ (KC-707) بسیار قدیمی در اختیار دارد، رسیدن جنگنده‌های اف-۱۵، اف-۱۶ و اف-۳۵ از اسرائیل به ایران و بازگشت آن‌ها طی این عملیات ۱۲ روزه، به پرسشی مهم تبدیل شد. اگرچه ارتش آمریکا ظرفیت منحصربه‌فرد برای سوخت‌رسانی هوایی به جنگنده‌های اسرائیلی را در اختیار دارد، اما، وزارت دفاع آمریکا صراحتا اعلام کرده است که در طول این درگیری‌ها هیچ‌گونه پشتیبانی سوخت‌رسانی برای نیروی هوایی اسرائیل انجام نداده است.
سخنگوی نیروی هوایی آمریکا گفت: «نیروی هوایی ایالات متحده به‌طور معمول رزمایش‌هایی را در کنار متحدان و شرکای خود در منطقه فرماندهی مرکزی ایالات متحده انجام می‌دهد. نیروی هوایی اسرائیل نیز به‌طور منظم در این تمرین‌ها شرکت می‌کند. با این حال، هیچ‌گونه عملیات سوخت‌گیری هوایی بین پلتفرم‌های آمریکایی و نیروی هوایی اسرائیل انجام نمی‌شود.»
نیروی هوایی آمریکا پیش‌تر نیز تاکید کرده بود که حتی در رزمایش سال ۲۰۲۲ که شبیه‌سازی سناریوی حمله به ایران بود، سوخت‌رسانی هوایی برای اسرائیل انجام نشده است.
در جریان جنگ اخیر، جنگنده‌های اسرائیلی با نفوذ در عمق حریم هوایی ایران با استفاده از تسلیحات تهاجمی سنگین به اهدافی حمله کردند. اما با تنها هفت فروند هواپیمای سوخت‌رسان فرسوده، انتقال جنگنده‌ها از اسرائیل به تهران با فاصله نزدیک به هزار و ۶۰۰ کیلومتر و بدون پشتیبانی خارجی، بسیار دشوار است.
موج اولیه؛ اسرائيل با تمام قوا وارد شد
در موج اولیه حملات، اسرائیل اهدافی نزدیک به مرز ایران و عراق را مورد هدف قرار داد و از راه دور به اهدافی در عمق ایران حمله کرد. در این مرحله، نیروی هوایی اسرائیل تمام توان خود را بسیج کرد. امواج اولیه پروازی طوری طراحی شده بودند که از «ضربه اولیه» جنگ برای تضعیف پدافند هوایی و شبکه فرماندهی و کنترل ایران بهره‌برداری کنند. حملات به پایگاه‌های موشکی دوربرد و تاسیسات هسته‌ای نیز در همین چارچوب صورت گرفت.
در این میان، عملیات خرابکاری «موساد» برای انهدام پدافندهای هوایی ایران از درون خاک کشور نیز نقشی اساسی ایفا کرد.
در نتیجه، هرچه لازم بود برای حضور بیشترین تعداد جنگنده در عملیات انجام شد.
به گزارش وبسایت «منطقه جنگی» (The War Zone)، برای این عملیات، تجهیز جنگنده‌ها به حداکثر میزان سوخت خارجی، شامل مخازن سوخت یکپارچه و مخازن پرتابی امری ضروری بود. در این حملات، حتی برای افزایش برد جنگنده‌ها، مخزن‌های خارجی خالی رها شدند. این مخازن با اینکه قابل تعویض هستند، اما قیمت بالایی دارند و معمولا در مواقع اضطراری یا تهدید پروازی رها می‌شوند. این مخازن معمولا به صورت موقت و برای افزایش برد تاکتیکی استفاده می‌شوند. جنگنده‌های اف-۱۵ و اف-۱۶ ارتش اسرائیل قابلیت استفاده از این مخازن را دارند. با این حال اگر هواپیمای سوخت‌رسان در این عملیات شرکت داشت، استفاده از این مخازن ضرورتی نداشت.
رعایت دقیق طرح پروازی برای افزایش بازده سوخت نیز بخشی از تاکتیک‌های به کار گرفته شده بود، با این حال این امر حاشیه خطای کمی را برای عملیات به وجود می‌آورد.
جنگنده‌های اف-۳۵ اسرائیل به صورت محرمانه برای افزایش برد پروازی تقویت شده‌اند. با این‌حال بنابر گزارش‌ها بسیاری از این جنگنده‌ها پس از ماموریت نخست تقریبا خالی از سوخت به آشیانه بازگشتند.
به‌طور کلی، اسرائیل با برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از مخازن پرتابی و بهره‌گیری از تسلیحات دوربرد توانست نزدیک به ۳۰۰ فروند جنگنده را با تنها هفت هواپیمای سوخت‌رسان در موج‌های اولیه وارد عملیات کند.
با ادامه جنگ، اگرچه احتمالا تعداد پروازها کاهش یافت، اما عمق حملات و قدرت تخریب افزایش پیدا کرد.
وبسایت «منطقه جنگی» که به تحلیل نظامی می‌پردازد، پیش از آتش‌بس گفته بود که اسرائیل یا باید شدت عملیات را کاهش دهد یا جنگ را به پایان برساند. اگر آمریکا با بمب‌افکن‌های بی-۲ به تاسیسات فردو حمله نکرده بود، احتمالا جنگ تا زمانی که اسرائیل بتواند این تاسیسات را از بین ببرد، ادامه می‌یافت. بنابر اعلام این وبسایت، حصول این هدف، احتمالا نیاز به عملیات زمینی در عمق مناطق بشدت حفاظت‌شده ایران داشت.
بنابر اعلام نیروی هوایی آمریکا، اینکه اسرائیل بدون پشتیبانی مخفیانه آمریکا این عملیات را انجام داده، بسیار شگفت‌آور است. تنها گزینه‌های دیگر، استفاده از پایگاه‌های هوایی در کشورهای عربی مانند اردن یا عربستان سعودی است، زیرا این کشورها نیز هواپیماهای سوخت‌رسان را در اختیار دارند. با این حال، هیچ مدرکی دال بر استفاده اسرائیل از پایگاه‌های این کشورها وجود ندارد. برخی نیز به استفاده اسرائيل از پایگاه‌های جمهوری آذربایجان اشاره کرده‌اند، ولی هیچ سند معتبری این احتمال را تایید نمی‌کند.
بنابراین، طبق بیانیه تازه نیروی هوایی آمریکا، نیروی هوایی اسرائیل در زمینه سوخت‌رسانی هوایی، به‌تنهایی وارد جنگ با ایران شده و این مساله پرسش‌های بیشتری را درباره عملیاتی که هنوز بخشی از آن محرمانه باقی مانده، ایجاد کرده است.