غیبت خامنه‌ای و جنگ قدرت سران جمهوری اسلامی؛
زنگ‌ها برای که به صدا در می‌آیند؟
گزارش‌های ضدونقیض از پیامد‌های حمله آمریکا؛ مقام اسرائیلی: نظامیان به رهبر ایران اطلاعات غلط دادند
Thu 26 06 2025
یورونیوز: با گذشت دو روز از اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، علی خامنه‌ای همچنان در انظار عمومی ظاهر نشده و بیش از یک هفته است که از او هیچ سخن و پیامی منتشر نشده است. به گزارش نیویورک‌تایمز، در غیاب رهبر جمهوری اسلامی، سران سیاسی و نظامی حکومت در حال تشکیل ائتلاف و آمادگی برای جنگ قدرت هستند.
مهدی فضائلی، عضو دفتر حفظ و نشر آثار علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی روز سه‌شنبه با حضور در یک برنامه تلویزیونی در پاسخ به پرسشی مبنی بر وضعیت سلامتی آقای خامنه‌ای گفت: «دشمن با اطلاع از ارتباط و صمیمیت مردم و رهبری تلاش می‌کند آن‌ها را نگران کند. همه ما باید دعا‌گو باشیم. کسانی که وظیفه حفظ و صیانت از رهبری را دارند، حتما وظیفه‌شان را به خوبی انجام می‌دهند و انشاء‌الله مردم ما در کنار رهبرشان پیروزی را جشن می‌گیرند.»
آقای خامنه‌ای حتی پس از حملات بی‌سابقه آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران نیز هیچ نگفت و تنها صفحه او در شبکه اجتماعی ایکس همزمان با حمله موشکی ایران به پایگاه «العدید» آمریکا در قطر تصویری از پرچم آتش‌گرفته آمریکا را منتشر کرد و نوشت: «ما تعرض به کسی نکردیم و به هیچ وجه تعرض احدی را هم قبول نمی‌کنیم و تسلیم تعرض هیچ کس نمی‌شویم؛ این منطق ملت ایران است.»
آخرین پیام ویدیویی آقای خامنه‌ای در پنجشنبه هفته گذشته، ۱۹ ژوئن منتشر شده است.
به گفته برخی مقامات جمهوری اسلامی ایران، آقای خامنه‌ای در جریان حملات در پناهگاه حضور داشته و برای این‌که از هرگونه سوءقصد احتمالی در امان باشد، از استفاده از وسایل ارتباطی الکترونیکی اجتناب کرده است.
با توجه به این که علی خامنه‌ای تصمیم‌گیر نهایی در تمامی مسائل کلان کشور و فرمانده کل قواست، انتظار می‌رود که در تصمیماتی مانند حمله به پایگاه آمریکا در قطر و یا توافق آتش‌بس با اسرائیل، تایید نهایی را صادر کرده باشد. این توافق آتش‌بس به درخواست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و با میانجی‌گری امیر قطر به سرعت انجام شد، با این حال فرماندهان ارشد نظامی و مقامات دولت از پاسخ به این پرسش که آیا در روزهای اخیر با آقای خامنه‌ای دیدار یا تماسی داشته‌اند، طفره می‌روند. این غیبت در وضعیتی که جمهوری اسلامی ایران با بحرانی بی‌سابقه روبرو است، پرسش‌های بسیاری را درباره وضعیت آقای خامنه‌ای به وجود آورده است؛ آیا رهبر جمهوری اسلامی در تصمیمات اخیر دخیل بوده است؟ آیا با توجه به دشواری‌ها یا تاخیرهای احتمالی در دسترسی به او، همچنان بر کشور نظارت دارد؟ آیا مجروح شده، بیمار است، یا حتی زنده است؟
حمزه رحیم صفوی، تحلیلگر سیاسی و فرزند یحیی رحیم صفوی، فرمانده پیشین سپاه پاسداران و مشاور نظامی ارشد علی خامنه‌ای گفت که مقامات امنیتی ایران بر این باورند که اسرائيل حتی در دوران آتش‌بس نیز ممکن است برای ترور آقای خامنه‌ای تلاش کند. بنابراین تدابیر شدید امنیتی از جمله محدود کردن تماس با بیرون همچنان برای او اجرا می‌شوند.
آقای رحیم صفوی گفت: «اکنون نگاه عملگرایانه در مدیریت کشور برای برون رفت از بحران کنونی در حال شکل‌گیری است.»
به گفته او، این کار با توانمند‌سازی دیگر رهبران کشور، از جمله مسعود پزشکیان انجام می‌شود. آقای رحیم صفوی با این حال افزود که معتقد است آقای خامنه‌ای از دور درباره مسائل اساسی کشور تصمیم‌گیری می‌کند.
به گزارش نیویورک‌تایمز به نقل از چهار مقام ارشد ایرانی که از تحولات جاری در حکومت مطلع هستند، سیاستمداران و فرماندهان نظامی ایران در حال شکل‌دادن ائتلاف و رقابت بر سر قدرت هستند. این جناح‌ها دیدگاه‌های متفاوتی درباره مسیر آینده برنامه هسته‌ای ایران، مذاکرات با آمریکا، و مواجهه با اسرائیل دارند.
به گفته این چهار مقام ارشد، جناحی که بر اعتدال و دیپلماسی تاکید می‌کند، در حال حاضر دست بالا را دارد. این جناح شامل مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری، غلام‌حسین محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائيه و از نزدیکان آقای خامنه‌ای و عبدالرحیم موسوی، فرمانده کل جدید نیروهای مسلح است. آقای پزشکیان روز سه‌شنبه از تمایل خود برای بازگشت به میز مذاکره با آمریکا سخن گفته بود.
آقای پزشکیان روز چهارشنبه در جلسه هیات دولت گفت: «این جنگ و همدلی که میان مردم و مسئولان در جریان آن ایجاد شد، یک فرصت است برای تغییر در نگاه مدیریت و رفتار مسئولان تا همدلی و هم صدایی و هم‌نوایی درست کنند.»
فواد ایزدی تحلیلگر محافظه‌کار و نزدیک به سعید جلیلی و سپاه پاسداران در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «صحبت دوباره از مذاکره بعد از تجربه اخیر این ذهنیت را در دشمن ایجاد می‌کند که رئیس‌جمهور ایران کفایت سیاسی لازم برای اداره کشور را ندارد.»
علی احمد‌نیا، رئیس دفتر ارتباطات ریاست‌جمهوری در واکنشی تند به حملات محافظه‌کاران نوشت: «قرار نیست ۱۲ روز شبانه روز با اسرائیل بجنگیم و حالا با امثال شما که در حال تکمیل پازل دشمن قلم میزنید.»
یک پرسش بزرگ پس از حملات اسرائيل و آمریکا، طرح ایران برای بازسازی تاسیسات هسته‌ای است. عباس عراقچی، وزیر خارجه و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در گفتگوهایی با رسانه‌های ایران گفته‌اند که ایران برنامه هسته‌ای خود را بازسازی و احیا خواهد کرد و غنی‌سازی اورانیوم را ادامه خواهد داد.
صنم وکیل مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده «چتم هاوس» گفت که غیبت آقای خامنه‌ای قابل توجه است و نشان می‌دهد که رهبران ایران «بسیار محتاط و امنیت‌محور» شده‌اند.
گزارش‌های ضدونقیض از پیامد‌های حمله آمریکا؛ مقام اسرائیلی: نظامیان به رهبر ایران اطلاعات غلط دادند
سرویس‌های اطلاعاتی اسرائيل بر این باورند که حملات آمریکا و اسرائيل «خسارات عمده‌ای» به تاسیسات هسته‌ای ایران وارد کرده و برنامه هسته‌ای ایران را چند سال عقب انداخته است. این درحالی است که آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا این خسارات را بسیار کمتر ارزیابی کرده است.
به گزارش اکسیوس، به نقل از سه مقام آگاه، اسرائیل نیز مانند آمریکا هنوز ارزیابی نهایی از پیامد‌های حملات به تاسیسات هسته‌ای ایران را تکمیل نکرده است. با این حال روز گذشته سی‌ان‌ان در گزارشی به نقل از چهار منبع آگاه، ارزیابی اطلاعاتی اولیه آمریکا نشان می‌دهد که حمله این کشور به ایران احتمالا برنامه هسته‌ای تهران را نابود نکرده و تنها آن را چند ماه عقب انداخته است.
به گفته یکی از این منابع، آژانس اطلاعات دفاعی، بازوی اطلاعاتی وزارت دفاع آمریکا، این ارزیابی را بر پایه گزارش خساراتِ سنتکام تهیه کرده است.
این ارزیابی ادعای اولیه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر این که حملات شامگاه شنبه بمب‌افکن‌های بی-۲ این کشور به تاسیسات هسته‌ای ایران، برنامه غنی‌سازی اورانیوم تهران را کاملا از بین برده است را زیر سوال برد و آقای ترامپ و دیگر اعضای دولت او از زمان انتشار این گزارش تا کنون بارها به آن واکنش نشان داده و این گزارش را جعلی و ناقص خوانده‌اند.
با این حال، ارزیابی جدید اسرائیلی‌ها منعکس‌کننده دیدی خوش‌بینانه‌تر نسبت به این عملیات است. آقای ترامپ که برای شرکت در اجلاس ناتو به لاهه هلند سفر کرده است، روز چهارشنبه در جریان این اجلاس گفت که گزارش آژانس اطلاعات دفاعی «اولیه و غیرقطعی» بود و گفت که گزارش آتی اسرائیل اطلاعات کامل‌تری ارائه می‌کند.
آقای ترامپ همچنین این حمله را با بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی توسط ارتش آمریکا در خلال جنگ جهانی دوم مقایسه کرد و گفت: «وقتی به هیروشیما و ناگازاکی نگاه می‌کنید، این [این بمباران] جنگ را خاتمه داد.»
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه درز این اطلاعات را «ظالمانه» و «خیانت» دانست و گفت: «ما ۱۲ بمب سنگرشکن روی فردو ریختیم. هیچ شکی نیست که سقف آن شکافته شد. و هیچ شکی نیست که نابود شده است.»
به گزارش اکسیوس، اسرائيل که از سویی آغازگر جنگ با ایران بود و از سوی دیگر با تهدید مستقیم ایران مواجه است، از نتایج اولیه حملات آمریکا راضی به نظر می‌رسد.
یک مقام اسرائیلی با اشاره به ارزیابی آژانس دفاعی آمریکا گفت: «ارزیابی حرفه‌ای خسارات جنگ زمان‌بر است. سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده‌اند. اما ما معتقدیم که این عملیات با مشکلی مواجه نشده بود و هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که بمب‌های سنگرشکن کار نکرده باشند. هیچ‌کس اینجا ناامید نیست.»
از منظر دیگر، اگرچه گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا بر اساس داده‌های اولیه تنها یک نهاد تهیه شده، ایران هنوز ارزیابی خود را از نتایج این حمله تکمیل نکرده و تصویر کلی کاملا مبهم است، اما وجود چنین گزارشی به همراه اقدام آقای ترامپ در لغو جلسه توجیهی کنگره درباره حملات به ایران، علاوه بر دامن‌زدن به تردید‌ها، موجب نارضایتی شدید دموکرات‌ها از رویکرد بی‌پروای آقای ترامپ به اطلاعات حساس شده است.
کریس ون‌هالن، سناتور دموکرات گفت: «بسیار نگرانم که ترامپ اطلاعات را تحریف، دستکاری یا حتی جعل کند. ما این وضعیت را قبلا هم دیده‌ایم؛ در جنگ عراق هم با بهانه‌های دروغ وارد شدیم.»
مقامات اسرائیلی می‌گویند که حکومت ایران برای مشخص کردن میزان خسارت وارده بر برنامه هسته‌ای، در حال آماده‌سازی ارزیابی خود هستند.
به گفته یک مقام اسرائيلی با آگاهی مستقیم نسبت به دستگاه‌های اطلاعاتی ایران، مکالمات شنود شده توسط اسرائیل مقامات نظامی ایرانی نشان می‌دهد که آن‌ها برای کم جلوه دادن شدت خسارات وارده در پی حملات آمریکا و اسرائيل، به رهبری سیاسی ایران گزارش‌های نادرست داده‌اند.
یک مقام اسرائيلی گفت: «خود ایرانی‌ها هنوز تصویر روشنی از آن‌چه برسر تاسیسات هسته‌ایشان آمده ندارند.»
ارزیابی اسرائیل از خسارات وارده به تاسیسات هسته‌ای ایران
مقامات اسرائيلی می‌گویند خسارات حاصله از حملات اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان «بسیار قابل توجه» است.
بنابر ارزیابی آن‌ها، بخش روی زمین در تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز کاملا نابود شده است و شواهدی از فروپاشی تاسیسات زیرزمینی نیز وجود دارد.
همچنین، بمب‌های ۱۵ تنی آمریکایی خسارات عمده‌ای به تاسیسات فردو وارد کرده‌اند، با این حال هنوز مشخص نیست که آیا تاسیسات زیرزمینی نیز از بین رفته‌اند یا خیر.
بنابر این ارزیابی، حملات به تاسیسات اصفهان، کارخانه بازفرآوری اورانیوم که فلز اورانیوم مورد استفاده در ساخت بمب اتم را تولید می‌کرد، کاملا نابود شده و به تونل‌های زیرزمینی هم آسیب وارد شده است. با این حال ارزیابی شدت این آسیب‌ها هنوز ادامه دارد.
یک مقام اسرائیلی گفت: «بعید می‌دانیم که این تاسیسات در آینده نزدیک مجددا قابل استفاده باشند.»
ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد ایران چه شدند؟
پس از حملات آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران، برخی از مقامات ایرانی مدعی شدند که ذخایر اورانیوم پیش از این حملات از تاسیسات خارج و به مکان امنی منتقل شده‌اند. همچنین بنابر گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سطح تشعشعات در این تاسیسات پس از حملات بسیار پایین بوده است.
با این حال به گفته دو مقام اسرائيلی، اطلاعات موجود نشان می‌دهد ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در سطوح ۶۰ درصد و ۲۰ درصد اکنون زیر آوار در اصفهان و فردو مدفون شده‌اند و مشخص نیست که آیا ایران می‌تواند به زودی آن‌ها را بازیابی کند یا نه.
از نقطه نظر دیگر، مقامات اسرائيلی می‌گویند که این جنگ فراتر از آسیب مستقیم به تاسیسات ضربه مهلکی به توانایی‌های هسته‌ای بلند‌مدت ایران وارد کرده است.
اسرائیل طی درگیری ۱۲ روزه ده‌ها دانشمند هسته‌ای رده‌بالای ایران را که دارای دانش نهادی و تخصص عملیاتی بودند، ترور کرد. چندین خط تولید سانتریفیوژ نابود شد و در نتیجه توانایی ایران برای جایگزینی هزاران سانتریفیوژ از دست رفته، محدود شده است.
به گفته یک مقام اسرائيلی آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی که تجهیزات علمی مورد نیاز برای توسعه سلاح هسته‌ای را داشتند، نیز هدف قرار گرفته و نابود شده‌اند.
او گفت: «وقتی همه این عوامل را کنار هم بگذاریم می‌بینیم که در مجموع خسارت قابل توجهی وارد آمده است.»
|
|