فلیکس ولیش
ترس از هرج‌ومرج بیشتر
کمک‌های بشردوستانه در نوار غزه
Sat 24 05 2025
قرار است از این پس یک بنیاد مسئولیت کمک‌های بشردوستانه در نوار غزه را بر عهده بگیرد، با حمایت شرکت‌های امنیتی آمریکایی. اما نهادهای امدادرسان باسابقه با دیده تردید به این موضوع می‌نگرند.
دولت ایالات متحده و اسرائیل می‌خواهند از پایان ماه مه ساز و کار جدیدی را برای رساندن کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه راه‌اندازی کنند. این طرح با مخالفت‌ها و بحث‌های زیادی روبه‌رو شده است. بنا بر گزارش‌های رسانه‌ای، در ابتدای هفته، ده‌ها مزدور از شرکت‌های امنیتی خصوصی وارد اسرائیل شدند تا ایستگاه‌های توزیعی را که قرار است توسط بنیاد کمک‌های بشردوستانه غزه (GHF) تأسیس شوند، حفاظت کنند. این بنیاد تازه در فوریه پایه‌گذاری شده و این کمک‌ها بسیار ضروری‌اند.
از نزدیک به سه ماه پیش، اسرائیل حدود دو میلیون ساکن غزه را از دسترسی به غذا، آب، دارو و سوخت محروم کرده است، در حالی که بنا بر گزارش سازمان ملل متحد، حدود ۲۴۰ هزار تن کمک بشردوستانه در مرزها انباشته شده‌اند. حتی به گفته نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، جمعیت غزه در آستانه قحطی قرار دارد. ارتش اسرائیل روزانه ده‌ها نفر را در حملات هوایی می‌کشد که بیشتر قربانیان آن غیرنظامیان فلسطینی، به‌ویژه زنان و کودکان هستند.
از ابتدای این هفته، دولت اسرائیل تحت فشار شدید بین‌المللی، اجازه‌ی ورود محدود برخی کمک‌ها از سوی سازمان‌های امدادی باسابقه را صادر کرده است، اما این کمک‌ها به‌شدت ناکافی خوانده شده‌اند. این انتقال‌ها قرار است به‌صورت موقت انجام شوند تا زمانی که بنیاد GHF کار خود را آغاز کند.
تحت حفاظت شرکت‌های خصوصی
جِیک وود، مدیر بنیاد GHF، اخیراً در گفت‌وگویی با شبکه CNN اعلام کرد که سازمان او قصد دارد تا پایان ماه مه آماده عملیات شود. اما تاکنون این بنیاد مبهم، بیشتر با پرسش‌ها و تناقض‌هایی احاطه شده است. طبق برنامه GHF که در سوئیس به ثبت رسیده، قرار است توزیع کمک‌ها در چهار ایستگاه در جنوب نوار غزه آغاز شود. دو شرکت امنیتی خصوصی آمریکایی وظیفه حفاظت از این تأسیسات را بر عهده خواهند داشت. سخنگوی GHF به فایننشال تایمز گفته است: «توزیع تنها از سوی تیم‌های غیرنظامی انجام خواهد شد.» همچنین ارتش اسرائیل مسئول تأمین امنیت مناطق اطراف این ایستگاه‌ها خواهد بود.
احمد فؤاد الخطیب، فعال فلسطینی ساکن آمریکا که اصالتاً اهل غزه است، می‌گوید: «من از هر اقدامی که بتواند کمک بیشتری به مردم برساند حمایت می‌کنم.» اما او ادامه می‌دهد: «در این طرح مشخص نیست که مردم چگونه می‌توانند با عبور از مناطق درگیری، خود را با ایمنی به ایستگاه‌های توزیع برسانند، یا اینکه چگونه قرار است از طریق فقط چند نقطه توزیع، به دو میلیون نفر خدمات‌رسانی شود.» بنیاد GHF خود نیز در طرح پیشنهادی‌اش اعلام کرده که در مرحله نخست تنها توان تأمین نیازهای ۱.۲ میلیون نفر (حدود ۶۰ درصد جمعیت) را دارد. حتی در این صورت، هر ایستگاه باید به حدود ۳۰۰ هزار نفر خدمت‌رسانی کند؛ در حالی که سازمان‌های بین‌المللی امدادرسانی پیش‌تر با صدها نقطه توزیع فعالیت می‌کردند.
الخطیب در عین حال، عدم مشارکت مستقیم ارتش اسرائیل را نکته‌ای مثبت می‌داند، اما به نگرانی‌های تازه‌ای نیز اشاره می‌کند: به‌ویژه درباره حضور شرکت‌های امنیتی خصوصی آمریکایی UG Solutions و Safe Reach Solutions. او می‌گوید: «ما چیزی درباره فناوری‌های تشخیص چهره یا دیگر روش‌های غربالگری که ممکن است در آنجا به کار گرفته شود نمی‌دانیم، یا اینکه آیا داده‌های آن با اسرائیل به اشتراک گذاشته خواهند شد یا نه.»
یکی از کارکنان بلند پایه یک سازمان امدادی، که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با روزنامه تاتس نسبت به کارآمدی این سازوکار کمک‌رسانی ابراز تردید کرده است. او می‌گوید: «کمک‌رسانی بشردوستانه به دو میلیون نفر نیاز به تجهیزات فراوان و نیروی انسانی با تجربه دارد؛ افرادی که جمعیت محلی به آنان اعتماد داشته باشد. اما ما نمی‌دانیم چه کسانی قرار است برای GHF کار کنند.» او حدس می‌زند اگر GHF از نیروهای محلی استفاده کند، بعید است زمانی برای بررسی پیشینه آنان (که در سازمان‌های امدادی بین‌المللی مرسوم است) در اختیار داشته باشد. گزینه دیگر این است که کارکنان بین‌المللی مسئول انتقال و توزیع شوند. اما او می‌پرسد: «آن‌ها از کجا باید بدانند که کمک‌ها به دست حماس نمی‌رسد؟» یکی از اصلی‌ترین اتهامات اسرائیل به سازمان‌های امدادی موجود این است که کمک‌ها عمدتاً به گروه رادیکال اسلام‌گرای حماس می‌رسد.
جمعیت در کمتر از ۳۰ درصد از نوار غزه زندگی می‌کند
این مقام امدادی دلیل دیگری را مطرح می‌کند: تمرکز توزیع کمک‌ها ممکن است تلاشی برای وادار کردن ساکنان نوار غزه به جابجایی به مناطقی خاص در جنوب، نزدیک ایستگاه‌های توزیع باشد. بسیاری از امدادگران نگرانند که هدف نهایی این باشد که سازمان‌های امدادی باسابقه در نهایت مجبور به همکاری با سازوکار آمریکایی-اسرائیلی شوند.
به نظر می‌رسد که جیک وود، مدیر GHF، نیز همین هدف را دنبال می‌کند. او در گفت‌وگویی با CNN گفت: «این همان سازوکاری خواهد بود که از طریق آن می‌توان کمک‌ها را در غزه توزیع کرد. آیا شما [سازمان‌ها] در آن مشارکت خواهید کرد؟» او تأکید کرد که تأمین نیاز همه مردم به این مشارکت بستگی خواهد داشت. اما تاکنون سازمان‌های امدادی شناخته‌شده این برنامه را رد کرده‌اند. جاناتان فاولر از سازمان امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی (آنروا) انتقاد می‌کند: «این اقدامات، کمک‌های بشردوستانه را به سلاحی بدل می‌کنند.» او افزود که نهادهای سازمان ملل نمی‌توانند خود را به بازوی اجرایی یکی از طرف‌های درگیر در جنگ تبدیل کنند.
در حال حاضر، ساکنان نوار غزه تنها در کمتر از ۳۰ درصد از مساحت این منطقه فشرده شده‌اند؛ زیرا مابقی سرزمین از سوی اسرائیل به منطقه جنگی یا منطقه بسته اعلام شده است. با وجود سوء تغذیه و بیماری‌ها، بسیاری از مردم از فرار دوباره به جنوب خودداری می‌کنند؛ نه تنها به این دلیل که نتانیاهو صراحتاً بازگشت آنان را رد کرده، بلکه به این علت که مشخص نیست افراد ضعیف، بیمار یا سالمند چگونه می‌توانند بسته‌های کمک‌رسانی ۲۰ کیلویی را از ایستگاه‌های توزیع تا محل اقامت خود حمل کنند.
در طرح پیشنهادی GHF که شبکه France 24 به آن دست یافته، آمده است که کمک‌ها باید «به صورت مستقل و با نظارت سخت‌گیرانه» توزیع شوند. تنها کسانی باید کمک دریافت کنند که واجد شرایط باشند. در مقابل، چند مقام ارشد سازمان ملل تأکید کرده‌اند که هیچ شواهدی مبنی بر اینکه حماس به‌طور سیستماتیک کمک‌ها را مصادره می‌کند، وجود ندارد. البته راستی‌آزمایی این ادعاها ممکن نیست؛ چرا که اسرائیل از ۱۹ ماه پیش تاکنون، دسترسی مستقل خبرنگاران بین‌المللی به منطقه را ممنوع کرده است.
فقط حدود ۶۰ کامیون در روز
الخطیب می‌گوید: «بزرگ‌ترین نگرانی من این است که طرح GHF در رساندن کمک به کسانی که بیش از همه به آن نیاز دارند، ناکارآمد از آب درآید.» در حال حاضر، این طرح تنها حدود ۶۰ کامیون در روز را پیش‌بینی کرده است، یعنی یک‌دهم میزان کمک‌هایی که در دوران آتش‌بس در ژانویه و فوریه وارد نوار غزه می‌شد.
در میان بسیاری از امدادگران بشردوستانه، نسبت به بنیاد جدید و رهبری آن بی‌اعتمادی گسترده‌ای وجود دارد. یکی از امدادگران که نخواست نامش فاش شود، می‌گوید: «به نظر می‌رسد این بار گروهی از کارآفرینان فناوری به سبک ایلان ماسک وارد عمل شده‌اند. آن‌ها طوری رفتار می‌کنند که انگار حقوق بشردوستانه بین‌المللی مجموعه‌ای از قوانین منسوخ‌شده است.» نگرانی بسیاری از امدادگران این است که اجرای یک سازوکار خصوصی و جداگانه برای کمک‌رسانی، تنها بر هرج‌ومرج در این منطقه ساحلی و جنگ‌زده بیفزاید. منابع مالی این بنیاد نیز همچنان نامشخص‌اند.
ترکیب نهایی تیم مدیریتی این بنیاد نیز هنوز روشن نیست. یکی از نام‌هایی که مطرح شده، بیل اِی. میلر است؛ عضو پیشین بخش مدیریت بحران سازمان ملل. هنوز حضور دیوید بیزلی، رئیس سابق برنامه جهانی غذا، تأیید نشده است. مایکل فخری، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حق بر غذا، هشدار می‌دهد که ظاهراً تصمیمی آگاهانه برای واگذاری امور به شرکت‌های خصوصی اتخاذ شده است. او می‌گوید: «بنیاد GHF یک نهاد خصوصی ثبت‌شده در سوئیس است و این یعنی با یک سیستم غیرشفاف مواجه‌ایم که در آن تقریباً غیرممکن است کسی را بابت شکست‌ها مسئول دانست.»
برخی از انتقادها اکنون از سوی خود GHF نیز مورد پذیرش قرار گرفته‌اند. این بنیاد در نامه‌ای به دولت اسرائیل، خواستار ایجاد ایستگاه‌های توزیع در شمال غزه نیز شده است. همچنین اعلام کرده که قصد ندارد اطلاعات شخصی دریافت‌کنندگان کمک را با اسرائیل به اشتراک بگذارد.
در همین حال، بنیامین نتانیاهو همچنان بر اهداف جنگی خود پافشاری می‌کند؛ از جمله اشغال کامل نوار غزه و سوق دادن جمعیت آن به جنوب و در میان‌مدت به کشورهای دیگر. صبح پنجشنبه، نخست‌وزیر اسرائیل برای نخستین‌بار در پنج ماه گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی حاضر شد. او به‌عنوان شروط پایان جنگ، علاوه بر تسلیم شدن حماس و بازگشت تمامی گروگان‌ها، اجرای «طرح ترامپ» را نیز مطرح کرد. طرحی که هدف آن کوچاندن فلسطینی‌ها به کشورهای دیگر است و نتانیاهو آن را «انقلابی» و «درخشان» خواند — چیزی که تقریباً هیچ زمینه‌ای برای مذاکره با حماس باقی نمی‌گذارد.
افزایش مخالفت‌ها در داخل اسرائیل نیز تغییری در این موضع ایجاد نکرده است. یائیر گولان، سیاستمدار چپ‌گرا و ژنرال پیشین ارتش، هشدار داد که اسرائیل به «دولت مطرود» بدل شده و «قتل نوزادان را به تفریح» تبدیل کرده است. این اظهارات با خشم شدید حامیان نتانیاهو روبه‌رو شد. خود نتانیاهو این سخنان را «تبلیغات دروغین» علیه اسرائیل خواند.
به نقل از روزنامه تاتس (ُTaz)
۲۳ ماه مه ۲۰۲۵
|
|