فاطمه حسونه «چشم غزه » و بیانیه سینما گران
Wed 14 05 2025
محسن حسام
آری ، مخاطب من چه می توان گفت در باره زندگانی هنرمند جوان فلسطینی که با دوربین عکاسی سرزمین ویران فلسطین - نوار غزه را- مستند کرد. در تاریخ سینمای معاصر واقعه مهمی است؛ اینکه بیش از۳۸۰ هنرمند نه تنها, اسرائیل را مسئول قتل عکاس خبری «چشم غزه » فاطمه حسونه دانسته اند، بلکه در یک هماهنگی باتفاق آرا حکم به محکومیت اسرائیل داده اند. می توان گفت برای اولین بار است که طیف وسیعی از هنرمندان ،دولت اسرائیل را مسئول جنایات جنگی در فلسطین دانسته و در باره قتل‌عام مردمان آن سرزمین از نسل کشی «génocide » سخن رانده اند .این حرکت سمبولیک یاد آور دادگاه جهانی است که به ابتکار ریاضی دان ،برنده جایزه نوبل ،فیلسوف انسان دوست «برتراند راسل » در نوزدهم ماه مه۱۹۶۷در شهر استکهلم - به مدت ۹ روز با حضور شاهدان عینی در مقابل جنایات جنگی آمریکا در ویتنام برگزار کرده بود -لازم است یادآوری کنیم که در دادگاه «راسل» از نویسندگان متعهدی چون «ژان پل سارتر» از فرانسه بعنوان قاضی نیز دعوت شده بود. دادگاه راسل ، مقامات وقت آمریکا را بابت کشتار و غارت و ویرانی سرزمین ویتنام به جنایت علیه بشریت محکوم کرده بود. باری ، بعد از حملات غافلگیرانه «حماس»؛که با کشتار وحشیانه همراه بود و تلفات سنگینی به جا گذاشت و سپس گروگانگیری که تعداد از گروگان ها هنوز آزاد نشده آند، اسراییل بجای دفاع از مردم خود دست به انتقام‌گیری سختی زد که هنوز بعد یک سال و اندی در کرانه غزه ادامه دارد. می دانیم که در کرانه نوار غزه همه روزه ده ها تن بمب بر سر ساکنان آن منطقه فرو می ریزد. تاریخ این فجایع را از یاد نخواهد برد.بر اثر بمباران ها اراضی فلسطین شخم زده شده است.خانه‌های مسکونی،درمانگاهها، بیمارستان ها بکلی ویران و به تلی از خاکستر تبدیل شده است. بر اثر کوچ اجباری صد ها هزار نفر از جمله مردان و زنان سالمند و کودکان در اثر کمبود تغذیه و نداشتن دارو و بسر بردن در زیر چادر ها در سرمای زمهریر زمستان از سرما و گرسنگی و بیماری تلف می شوند یا در اثر بمباران زیر خروارها خاک مدفون می شوند. در چنین شرایطی دختر غزه، فاطمه حسونه با جسارت دست به مستند سازی زد و مستندی فراهم آورد ماندگار و با مرگ تراژیکش به آن مهر تائید زد. روزنامه «لیبراسیون» در فرانسه مضمون اصلی اعتراضات جمعی از اهالی هنر هفتم را بدون حتی یک کلمه سانسور پوشش داده است. در هفتاد و هشتمین سال جشنواره کان واقعه بزرگی رخ داد. در این جشنواره آشکارا از نسل کشی فلسطینی ها توسط اسرائیل سخن رانده شد. در این بیانیه از واژه «tribun» استفاده شده است.( در فرهنگ دهخدا بطور ریشه ای به آن پرداخته شده است.) اما در در اینجا مراد از تریبون « میز یا سکوی خطابه » است .
لازم به یادآوری است که راقم این سطور در مقاله‌ای در باره مرگ تراژیک «فاطمه حسونه » فشرده ای از مصاحبه روزنامه لیبراسیون با کارگردان ایرانی فیلم مستند:«روحت را در دست بگیر و قدم بزن» سپیده فارسی ،تبعیدی مقیم فرانسه بدست داده است.مخاطب من ، اجازه بدهید پیش از آنکه به چگونگی نوع رابطه خلاقانه سپیده فارسی و فاطمه حسونه بپردازیم ، نخست در باره چند و چون بیانیه هنرمندان سینما در رابطه با مرگ فاطمه حسونه بپردازیم. باری، جشنواره فیلم کن بمدت-۹- روز از تاریخ ۱۳ تا ۲۴ مه۲۰۲۵ مثل هر سال با حضور اهالی سینما در جنوب فرانسه برگزار می شود. قرار است فیلم مستند :- روحت را در دستت بگیر و قدم بزن - در بخش جانبی فستیوال به نمایش درآید.در حالی که جشنواره روز شنبه گشایش خواهد یافت ، سینماگران در بیانیه ای ضمن بزرگداشت فاطمه حسونه، خواهان برخورد قاطعانه با عاملان مرگ او شده اند . کارگردان ها و بازیگران مطرح از سراسر جهان پای این بیانیه را امضاء کرده اند. آنها فجایعی را که در نوار غزه می‌گذرد ، به معنای عمیق کلمه نسل کشی نامیده اند. مسؤلین جشنواره نیز اعلام کردند:« فاطمه حسونه می خواست در رابطه با تعهدات خودش بنا به حرفه عکاسی زندگی روزمره مردم غزه را به تصویر بکشد.و برغم خطرات ناشی از جنگ به سهم خود شهادت دهد.او یکی از بیشمار قربانیان خشونتی است که در یک سال و اندی منطقه را به آتش کشیده اند.چشنواره کن در برابر این فاجعه که جهان را متأثر کرده است ، اندوه عمیق خود را ابراز می دارد.» و اینطور می افزایند:« اگر چه یک فیلم در برابر چنین فجایعی ناچیز بنظر می رسد ،اما نمایش آن ،علاوه بر پیام فیلم -مستند- نوعی بزرگداشت خاطره فاطمه حسونه بحساب می آید.
علاوه بر آن سازمان گزارشگران بدون مرز نیز با ابراز تأسف از این واقعه گوشزد کرد که:« نام فاطمه حسونه به فهرست نزدیک به دویست ۲۰۰ خبرنگار که در اثر بمباران اسرائیلی طی هیجده۱۸ ماه اخیر کشته شده اند ،افزوده می شود.
سپیده فارسی کیست،و چگونه رابطه او با فاطمه حسونه شکل گرفت. مخاطب می خواهد بداند فیلم مستند ,/روحت را بدستت بگیر و قدم بزن/در چه روندی ساخته شد و به ثمر رسید و چگونه و از چه کانالی بعنوان امانت بدست مسؤلین بخش جانبی فستیوال کن رسید.سپیده فارسی کارگردان تبعیدی ایرانی ساکن فرانسه است.او سالهاست فیلم مستند می سازد. کارنامه درخشانی با خود دارد.جستجوگراست.حیطه کارش علاوه بر فیلم مستند ،تحقیق در باره زندگانی کسانی استکه بدلایلی مجبور شده‌اند سرزمین زادو بومی شان را ترک کرده و در یک کشور امن پناهنده گردند.باری ،سپیده فارسی پیش از آنکه در یک هماهنگی خلاقانه با عکاس -خبرنگار فاطمه حسونه ،هنرمند فلسطینی رابطه برقرار کند ،خود به تناوب فیلم می ساخت و اغلب آثارش مورد عنایت منتقدان سینمایی قرار می گرفت .وی در همین رهگذر توانست در برخی از جشنواره های جهانی راه یابد و حتی جوایزی را از آن خود کند . بنابراین ما با سینماگری رو به رو هستیم که در این حوزه تجربیات گرانبهایی اندوخته است.سال تولد روشن نیست. بطور مثال او یکبار متولد ۱۳۴۴ شهر تهران است. یکبار متولد سال۱۳۶۵.وی بعنوان کارگردان تبعیدی در فرانسه بسر می برد. سپده فارسی در شصت و دومین دوره جشنواره « لوکارنو» عضو هیئت داوران بود .وی اولین فیلم بلند خود را با نام « خواب خاک » در سال ۲۰۰۳ ساخت.سه سال بعد فیلم بلند تحت عنوان «نگاه»را کار گردانی کرد.این فیلم نامزد اول جشنواره «رتردام» بود. وی سپس با فیلم مستند «هرات» به جشنواره «لوکارنو»راه یافت. فیلم مستند هرات جایزه بهترین فیلم مستند را از آن او کرد.«Del popli» فلورانس -ایتالیا.و همچنین سال ۲۰۰۹ فیلم مستند «تهران بدون اجازه » و بدون وقفه فیلم «زیر آب » . مخاطب همانگونه که ملاحظه می کند ،سپیده فارسی کارگردانی است بسیار پر کار.وی هنرمندی جستجو گر است.سپیده فارسی سال گذشته بر آن می شود که جهت تحقیق و فیلمبرداری در باره زندگی پناهندگان فلسطینی به «مصر» برود ( چون دولت اسرائیل به خبرنگاران یا فیلمسازان خارجی اجازه ورود به « نوار غزه » نمی دهد.) سپیده فارسی در عین حالی که در باره وضعیت پناهندگان فلسطینی تحقیق می کرد،ابه این قضیه آگاهی پیدا کرد که یک زن جوان فلسطینی در مناطق جنگ زده به کار عکاسی و گزارشگری مشغول است. بدین ترتیب از طریق فلسطینی های پناهنده توانست بین شهر قاهره و نوار غزه پل بزند و با فاطمه حسونه ارتباط برقرار کند. از نظر سپیده فارسی. در یک حالت معجزه آسایی این دو هنرمند به همکاری با هم پرداختند. راوی داستان نویس است . در نوار غزه فیلم هست و مواد خام.عکس هست و احیانا ویدئو. من در اثر تجربه داستان نویسی می‌دانم ، چگونه می‌توان مضمونی را انتخاب کرد و روی آن کار کرد .اینکه کلمه ها ورز کرد. با بهره گیری از زبان به توصیف اشیا و اشخاص داستان پرداخت. کاربرد بجای تصویر و استفاده از گفت و شنود اشخاص داستان را هم می شناسم. اما قادر نیستم از جهت تکنیکی در باره یک فیلم مستند نظر بدهم. سپیده فارسی سالهاست که در حیطه سینما کار می کند . طبعا حاصل کارش در تدوین و کارگردانی و به ثمر رساندن مجموعه زحمات و عرق‌ریزی روح فاطمه حسونه با اوست همینقدر می دانم که او، فاطمه حسونه برای ساختن مستند حاضر از جانش مایه گذاشت. یادش گرامی باد. من این مقاله را به ارائه یادداشت زیر بر گرفته از فیسبوک او به پایان می برم: «اگر بمیرم ، دلم می خواهد یک مرگ پر سر و صدا باشم. دلم می خواهد مرگی باشد که همه دنیا بشنوند، که تاثیرش در زمان باقی بماند. چیزی که مکان یا زمان به فراموشی اش نسپارد.
پاریس، دوازدهم ماه مه ۲۰۲۵
محسن حسام
|
|
