از پیروزی تا استحاله (۳)
موافقین شرکت در رفراندوم جمهوری اسلامی
Mon 4 12 2023
علی محمد جهانگیری
هنگامی که شورای انقلاب و دولت موقت در رابطه با پروژه ی رفراندوم جمهوری اسلامی به توافق و همآهنگی رسیدند، مهدی بازرگان نخست وزیر به وزیر کشور دستور داد که بر اساس فرمان آیت الله العظمی خمینی، (جهت) برگزاری رفراندوم در روز جمعه دهم فروردین ماه آینده اقدام شود.[1] در پی آن وزارت کشور؛ سن شرکت در رفراندوم را ۱۶سال اعلام کرد.[2] سپس به دستور وزیر کشور ستاد مرکزی رفراندوم انقلاب اسلامی در وزارت کشور تشکیل شد. این ستاد در اولین نشست مطبوعاتی خود عنوان نمود:«...رای گیری در ۱۸هزار شعبه رای گیری در 24 استان، ۱۶۵ شهرستان و ۴۷۵ بخش ایران تحت نظر انجمن نظارت شهرستان و بخش کار می کنند...»[3] و سخنگوی وزارت کشور...اعلام کرد کسانی که به هر علتی شناسنامههای خود را در دست ندارند و یا شناسنامه ی آنان مفقود شده است، می توانند با در دست داشتن کارت شناسایی معتبر از سازمان یا وزارتخانه ی خود در انتخابات شرکت کنند و رای بدهند. همچنین کارگران کارخانه ها و یا کارگاه هائی که شناسنامه های خود را همراه نداشته باشند با در دست داشتن تعهد کتبی صاحب کارخانه یا استاد کار خود می توانند در انتخابات شرکت کنند. و این مساله به این دلیل مطرح شده است که گروه کثیری که شناسنامه های خود را همراه ندارند علاقمندند که در انتخابات شرکت داشته باشند. وزارت کشور کوشش کرده که تسهیلاتی برای آنان فراهم آورد تا بتوانند در رفراندوم شرکت کنند.[4] سر انجام احمد صدر حاج سید جوادی وزیر کشور ... در یک گفتگوی اختصاصی با آیندگان (روزنامه صبح) اعلام کرد که به منظور رفاه مردم برای رای دادن، مدت همه پرسی به دو روز – جمعه و شنبه افزایش داده شد. وزیر کشور توضیح داد به سبب آنکه احتمال دارد گروهی به سبب گرفتاری نتوانند جمعه در پای صندوقهای رای حاضر شوند، با افزودن روز شنبه این امکان به آنها داده خواهد شد که از فرصت بیشتری برای رای دادن استفاده کنند. وی افزود علاوه بر این، افزودن مدت همه پرسی امکان تدریجی مراجعه به مراکز اخذ رای را نیز میسر می کند. وزیر کشور ضمن اشاره به اینکه شنبه روز تعطیل عمومی نیست، این شایعه را که اگر گروههایی به مراکز رای گیری مراجعه نکنند در آینده با مشکلاتی روبرو خواهند شد به شدت رد کرد و آن را شایعه ای از سوی ضد انقلابی ها دانست. وی تاکید کرد کسانی که نخواهند رای دهند کاملا آزادند و به هیچ عنوان در آینده برای آنها مشکلاتی فراهم نخواهد شد. احمد صدر حاج سید جوادی در جای دیگر یادآور شد که 6 فروند هلیکوپتر در اختیار ستاد انتخاباتی قرار گرفته است تا از طریق تهران – اصفهان و تبریز به مناطق گوناگون استان ها در رفت و آمد باشند. وزیر کشور در پاسخ این پرسش که با توجه به اطلاعیه اخیر این وزارتخانه بسیاری می توانند با کارت شناسایی یا معرفی نامه های متعدد به حوزه های رای گیری متعدد مراجعه کنند و چند بار رای دهند و نیز اثر رنگ انگشت پس از چند ساعت از بین می رود حال آنکه همه پرسی 48 ساعت ادامه دارد گفت، به تحقیق آنهایی که مسلمان هستند اهل تقلب نیستند و فقط یکبار رای خواهند داد و بقیه گروه ها نیز بستگی به ندای وجدانشان دارد. وزیر کشور در پایان از همه مردم تقاضا کرد که بیش از یکبار رای ندهند، و گفت همه این تسهیلات بدان سبب گذاشته شد تا آنهایی که شناسنامه ندارند و تعدادشان هم کم نیست بتوانند در این همه پرسی تاریخی شرکت کنند.[5] پس از این زمینه چینی ها اعضای شورای انقلاب و دولت موقت با مصاحبهها و سخنرانی های خود، مردم ایران را به شرکت در رفراندوم تشویق و ترغیب می کردند. رادیو و تلویزیون هم، تحت سرپرستی آقای صادق قطب زاده (انتصابی آیت الله خمینی) با تبلیغات همه جانبه و پخش سرودهای پر شور میهنی و انقلابی، مردم سراسر ایران را به شرکت در همه پرسی فرا می خواند. همزمان با این اتفاقات، آیات عظام حوزه های علمیه در سراسر کشور و روحانیون طراز اول ایران، همراه با اکثریت شخصیت های ملی و مذهبی، انحمن ها، گروه ها، سازمان ها، احزاب مطرح و تاثیرگذار در روند پیروزی انقلاب ضد استبدادی اعلام کردند که در رفراندوم پیش روی به جمهوری اسلامی رای مثبت خواهند داد. که جهت یاد آوری نسل سوم انقلاب به تعدادی از پیامها، بیانیه ها و اعلامیه های آنان نظری اجمالی می افکنیم:
آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی از شهر نجف اشرف (در کشور عراق) از کلیه مسلمانان خواستند که در رفراندوم شرکت کنند و به جمهوری اسلامی رای بدهند.»[6] آیت الله العظمی سید محمد کاظم شریعتمداری:«ما به جمهوری اسلامی رای می دهیم»[7] آیت الله سید محمود طالقانی:«...با راهپیمایی هایی که در سطح کشور انجام شده است رفراندوم معنایی نخواهد داشت ولی برای این که این مساله به صورت قانونی و دنیا پسند در آید، رفراندوم انجام خواهد شد...اما من به جمهوری اسلامی رای خواهم داد»[8] آیت الله العظمی سید محمد رضا گلپایگانی:«اینجانب به جمهوری اسلامی رای خواهم داد»بر عموم ملت مسلمان است که با ثبات قدم و مسئلت توفیق از خداوند به وظایف اسلامی خود عمل نمایند...»[9] آیت الله العظمی شهابالدین مرعشی نجفی:« ... مومنین و برادران و دوستان اهل بیت(ع)با آرای خود به جمهوری اسلامی که در آن نظام حق و عدل قرآنی حُکمفرما خواهد بود، رای داده و بار دیگر اتحاد و اتفاق و همبستگی خود را به مرحلهی ثبوت برسانند»[10] آیت الله سید حسن طباطبایی قمی:«جمهوری اسلامی مورد تایید و قبول ایشان است و همه ی مسلمانان باید به آن رای بدهند و به فرصت طلبان اجازه ندهند مردم را از راه اسلام دور کنند»[11] آیت الله مجاهد حاج آقا محمد شیرازی:«...کلیه مسلمانان و قشرهای مختلف مردم ایران را برای شرکت در رفراندوم روز جمعه دعوت کردند و خواستار شدند ملت ایران در پاسخ به ندای رهبر بزرگ انقلاب امام خمینی به جمهوری اسلامی رای دهند»[12] آیت الله العظمی محمد صادق روحانی:«...حقیر به جمهوری اسلامی رای می دهم و صلاح دین و دنیای ملت ایران را در رای دادن به آن می دانم...و همه با هم فقط به "جمهوری اسلامی" بدون کم و زیاد رای بدهند»[13] آیت الله شیخ محمد طاهر آل شبیر خاقانی(رهبر مذهبی اعراب خوزستان ساکن خرمشهر):«... هر گونه تجزیه طلبی را سرکوب کرده و همه ی ما به جمهوری اسلامی رای می دهیم و پیرو امام خمینی هستیم و خوزستان نیز جزء جدا نشدنی ایران است و با مخالفین آن خواهیم جنگید»[14] آیت الله علامه یحیی نوری:«...اینجانب در روز جمعه به جمهوری اسلامی رای می دهم و بدیهی است که همه مسلمانان نیز بر اساس مسلمان بودن و میل به مسلمان زیستن و اعتقاد به مکتب الهی اسلام و تعهد به ایدئولوژی و فرهنگ و نظام نجات بخش قرآن به (جمهوری اسلامی) رای خواهند داد...»[15] آیت الله حسینعلی منتظری:«...این جانب بر حسب تشخیص و وظیفه ی الهی خود در روز جمعه دهم فروردین به جمهوری اسلامی رای می دهم و ایمان دارم که برادران و خواهران متعهد و مسؤل نیز همچون رهبر انقلاب اسلامی امام خمینی به جمهوری اسلامی رای خواهند داد...»[16] آیت الله سید محمد وحیدی:«...نظر بر اینکه ما مسلمانیم و انقلاب، انقلاب اسلامی است و اکثریت قریب به اتفاق مملکت پیرو دین مقدس اسلام هستند و تعالیم عالیه اسلام از لحاظ سعادت بشر و آزادی های فردی و اجتماعی را تضمین نموده و حقوق همه افراد حتی اقلیت ها در آن ملحوظ شده، حقیر به جمهوری اسلامی نه کم نه زیاد رای خواهم داد متقضی است همه برادران و خواهران با رای دادن به جمهوری اسلامی رشد فکری و همبستگی خود را با مراجع دینی بار دیگر به ثبوت برسانند. تائید همگان را در مرحله سازندگی نهضت از خداوند متعال مسئلت میداریم.»[17] آیت الله سید ابراهیم میلانی:« به منظور حفظ مصالح عالیه کشور عزیز، با کمال صراحت به اطلاع عموم می رسانم که اینجانب به رژیم جمهوری اسلامی رای خواهم داد. امیدوارم هموطنان و همکیشان متفقا این رژیم مقدس را که وابسته به قرآن مجید الهی است انتخاب فرمایند. در تذکاریه که چندی قبل صادر نموده ام یک شمه از اهمیت و لزوم این انتخاب را شرح داده ام از پروردگار متعال به ثمر رسیدن انقلاب تاریخی ایران و وحدت کلمه اهالی و موفقیت شان را مسئلت می داریم.»[18] انجمن خیریه حجتیه مهدویه به رهبری محمود حلبی(شیخ محمود ذاکرزاده تولائی):«...مسئله ی رفراندوم که با نظر مقدس آیت الله العظمی آقای خمینی و سایر آیات عظام دامت تاییداتهم العالیه در شرف جریان است دشمنان اخلالگر در مقام تضعیف و یا تحریف بر آمده اند لذا بر هر فرد مسلمان علی الخصوص افراد این انجمن لازمست که ساکت و بیطرف ننشسته و با جدیت در رفراندوم شرکت نموده و رای قطعی به جمهوری اسلامی بدهند و حتی المقدور سایر افراد غیر انجمنی را نیز به دادن این رای ترغیب و تحریص نموده با این عمل مشتی بدهان مخالفین جمهوری اسلامی زده و خدمت شایانی بشرع مطهر اسلام در راه ارضاء خاطر مقدس حضرت بقیه الله روحی فداء بنمایند...»[19] دکتر کریم سنجابی رهبر جبهه ی ملی ایران و نخستین وزیر خارجه ی دولت موقت:« ما به جمهوری اسلامی رای می دهیم زیرا طبیعی ترین و واقعی ترین ثمرهی انقلاب عظیم ملی ما است. جمهوری اسلامی یعنی جمهوری ملت ایران، یعنی جمهوری تمام مردم ایران، جمهوری اسلامی اعلام کننده حاکمیت ملت ایران در دو هویت ملی و دینی آن است»[20] دکتر الهیار صالح:«من به جمهوری اسلامی رای می دهم و بر تمام مردم ایران واجب است که به جمهوری اسلامی دهند»[21] دکتر علی اصغرحاج سید جوادی دبیرکل جنبش و سر دبیر هفته نامه ی جنبش:«...من به جمهوری اسلامی رای می دهم و رفراندوم, رای اعتماد مردم ایران به رهبر انقلاب است»[22] حزب پان ایرانیست به رهبری دکتر محسن پزشکپور:«... شرکت در رفراندوم فریضه ایست ملی، زیرا با انجام رفراندوم آنچه اکنون به عنوان دولت موقت انقلابی وظایف و مسؤلیت ها را به عهده گرفته است، از قوام و استحکام بیشتری برخوردار خواهد شد و نیز آخرین روزنه های بقای عناصر ضد انقلاب را برای از هم پاشیدن تشکل جامعه ی انقلابی ایران، مسدود خواهد نمود...»[23] حزب ملت ایران به رهبری داریوش فروهر:«...جمهوری اسلامی پاسخ گوی نیازهای اجتماعی و تاریخی ایرانیان است»[24] حزب ایران به رهبری ابوالفضل قاسمی:«...در این رفراندوم تاریخی به جمهوری اسلامی رای می دهیم، بدان امید که رهبران انقلاب ایران برای به ثمر رسیدن جانبازیهای شهدای حق طلب مردم ایران از این رای صادقانه مردم، حُسن استفاده کرده، جامعه ای بسازند که در آن کا، داد، و آزادی برای تمام افراد ملت ایران تحقق یابد»[25] حزب تودهی ایران به دبیرکلی دکتر نورالدین کیانوری:«...رای مثبت ما به جمهوری اسلامی تاکتیک نیست، بلکه استراتژی ماست»[26] مظفر بقایی رهبر حزب زحمتکشان ملت ایران:«...ما با علم به آن حقیقت که جمهوری مورد نظر یک انقلاب اسلامی جز جمهوری اسلامی نمی تواند باشد، در اوضاع و احوال فعلی آن را بر گزیدیم. از هم اکنون باید همه ی آنهایی که به جمهوری اسلامی رای می دهند حساب خود را از آنهایی که علیرغم لزوم وحدت کلمه راه دیگری در پیش دارند جدا نمایند»[27] حاج محمود مانیان مسؤول جامعه بازرگانان و پیشه وران ایران:« به جمهوری اسلامی رای می دهد»[28] سلطان حسین تابنده گنابادی رضا علیشاه:« طی پیامی از برادران فقرای نعمت اللهی، گنابادی خواست که با شرکت در رفراندوم نظر مثبت خود را که نظر مراجع عالیقدر شیعه است، نسبت به جمهوری اسلامی اعلام کنند. »[29] کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی:«...رای مثبت ملت ایران به جمهوری اسلامی، مشت محکمی بر دهان امپریالیست هاست و امروز وظیفه ماست که نشان دهیم متحد و یک پارچه با مردم قهرمان میهن در زیر پرچم جمهوری اسلامی آماده همه گونه جانبازی در راه استقلال، دمکراسی، پیشرفت و ترقی میهن هستیم»[30] سازمان مجاهدین خلق ایران: جمهوری اسلامی، کمال مطلوب ماست، مشروط بر آنکه آنجه بنام اسلام ارائه می کنیم حقیقتا اسلامی باشد. سخنگوی سازمان مجاهدین در این باره گفت:« البته ما نیازی به این رفراندوم نداشتیم، چون بارها مردم مبارز ایران طی اجتماعات و راهپیمائی ها و گردهمائی های مختلف نظر خود را در باره طرد رژیم سلطنتی ابراز داشته اند و اما حالا که می خواهند به شکل همه پرسی عمومی از مردم نظر خواهی کنند، بهتر بود نحوه رفراندوم طوری نباشد که از آن بوی اکراه و اجبار بیاید و احیانا دشمنان بتوانند دستاویزی برای نقشه های شوم خود پیدا کنند و در جهان ما را انحصار طلب جلوه دهند. امام خمینی در سخنان اخیرشان گفته اند که مردم آزادند به هر حکومتی که می خواهند رای بدهند که جای خوشوقتی است، سخنگوی سازمان مجاهدین ضمن اعلام این مطلب که در همه پرسی فردا شرکت خواهند کرد، گفت: مشخص بودن محتوای جمهوری اسلامی ضروری بود، چون مردم باید نوع حکومتی را که بدان رای می دهند، بدانند و آگاهی داشته باشند که دارای چه نوع ویژگی است؟ ما از طریق مطبوعات و رسانه های دیگر گفتیم که به جمهوری اسلامی رای خواهیم داد و برای ما هم محتوای رژیم آینده کاملا و قویا مطرح می باشد. برای مجاهدین این مساله اهمیت دارد که آنچه بنام اسلام ارائه می کنیم، بدون هر شائبه ای و کاملا اسلامی باشد. موضع ضد ارتجاعی و ضد امپریالیستی سخنگوی مجاهدین ضمن تاکید بر شرکت در رفراندوم و همراهی با توده های مردم و اتخاذ یک راه تفاهم آمیز، گفت:«..ما سه موضع بیشتر نمی توانستیم در برابر همه پرسی اتخاذ کنیم. یا رویاروی آن قرار گیریم یا اشکالات را نادیده بگیریم و مصلحت گرایانه با آن رو برو شویم و یا خودمان را کنار بکشیم. سرانجام راه خودمان را درست تشخیص دادیم و تصمیم گرفتیم در همه پرسی شرکت کنیم ولو با نامشخص بودن رژیم جدید، ولی با حفظ مواضع خود، به کمک دولت بشتابیم و قاطعانه از دولت مواضع ضد امپریالیستی و ضد ارتجاعی را تقاضا کنیم. موضع ما، یک موافقت مشروط است، می گوییم (بله) به شرطی که محتوای آنچه که تعیین می کنیم ضد ارتجاعی و ضد امپریالیستی باشد.»[31] حزب جمهوری اسلامی خلق مسلمان ایران:«...روز جمعه 10 فروردین روز تجلی وحدت نیروهای سازنده جامعه ایده آل اسلامی است از این رو کلیه اعضاء حزب جمهوری اسلامی خلق مسلمان ایران در سراسر کشور در این روز به جمهوری اسلامی رای خواهند داد...»[32] سازمان انقلابی در مقالهای با عنوان "به جمهوری اسلامی" رای دهیم نوشت:«...در آغاز سال پس از پیروزی انقلاب، میلیون ها نفر از مردم بسوی مراکز رای گیری خواهند رفت و نظر خود را در مورد شکل حکومتی آینده ایران ابراز خواهند کرد. نظری که با انقلاب خود قبلا آن را ابراز کردهاند "سازمان انقلابی" همدوش و همپای میلیونها نفر از هم میهنان پشتیبانی کامل و قاطع خود را از جمهوری اسلامی اعلام داشته و به نوبه خود از کلیه هم میهنان استقلال طلب و آزادیخواه دعوت می کند در این رفراندوم شرکت وسیع نموده و به جمهوری اسلامی رای دهند...»[33] جامعهی روشنفکران یهودی ایران:«...از آنجا که آیت الله العظمی خمینی، و همچنین حضرت آیتالله طالقانی و جناب آقای مهندس بازرگان نخست وزیر حکومت موقت انقلابی کراراً به حقوق اقلیتهای مذهبی در جمهوری اسلامی اشاره فرموده اند و از آنجا که شرکت در رفراندوم نشانه ی همبستگی و پیوند بیشتر با ملت ایران است، ما جامعه روشنفکران یهودی ایران از کلیهی همکیشان عزیز دعوت میکنیم به طور فعال در رفراندوم شرکت نموده و به جمهوری اسلامی رای دهند»[34] زرتشتیان ایران:« امروز نمایندگان انجمن های زرتشتیان ایران، اعلام کردند که: زرتشتیان ایران در رفراندوم روز جمعه به طور فعال شرکت خواهند کرد و به جمهوری اسلامی رای خواهند داد »[35] اقلیت کلدانی کاتولیک تهران:«...به جمهوری اسلامی رای خواهند داد. از آنجا که طی اعلامیه های متعدد حضرت آیت الله العظمی خمینی رهبر انقلاب و حضرت آیت الله طالقانی و جناب آقای مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت انقلاب به حقوق اقلیت های مذهبی در جمهوری اسلامی اشاره فرموده اند و از آنجا که شرکت در رفراندوم همبستگی و اتحاد با ملت عزیز ایران است. لذا، اقلیت های کلدانی کاتولیک تهران از کلیه هم کیشان خود در سراسر ایران دعوت می نمائیم که فعالانه در رفراندوم شرکت کرده و همگام با رهبر انقلاب به جمهوری اسلامی رای دهند. کلدانیهای کاتولیک تهران»[36] جمعیت آشوریان و کلدانیان مسیحی ایران در بیانیه ی خود از جمهوری اسلامی پشتیبانی کرده و اعلام داشته اند:« رهبران مذهبی و سیاسی جنبش اعلام نموده اند که در جمهوری اسلامی اقلیت ها همچون سایر ایرانیان از حقوق مساوی برخوردارهستند، جمعیت آشوریان و کلدانیان مسیحی ایران بدینوسیله از عموم هموطنان دعوت می نماید که به جمهوری اسلامی رای مثبت بدهند، متحدا از دست آوردهای جنبش دفاع نمایند و از این طریق، تمام توطئه ها و عوامل دول متجاوز و توسعه طلب را خنثی کنند»[37]
________________________________
[1] آیندگان 21/12/1357 ص 1
[2] کیهان 6/1/1358 ص1
[3] کیهان 7/1/1358 ص4
[4] آیندگان 9/1/1358ص10
[5] آیندگان 9/1/1358 ص 1 و 2
[6] اطلاعات 9/1/1358ص2
[7] کیهان 9/1/1358ص2
[8] اطلاعات 6/1/1358ص4
[9] اطلاعات 8/1/1358ص7
[10] کیهان 8/1/1358ص7
[11] اطلاعات 8/1/1358ص7
[12] اطلاعات 8/1/1358ص3
[13] اطلاعات 8/1/1358ص2
[14] کیهان 8/1/1358ص7
[15] کیهان 8/1/1358ص8
[16] اطلاعات 8/1/1358ص7
[17] کیهان 7/1/1358ص8
[18] آیندگان 9/1/1358 ص 10
[19] باقی، ع (1363)، در شناخت حزب قاعدین زمان(موسوم به انجمن حجتیه)، قُم، نشر دانش اسلامی، چاپ سوم، ص 278
[20] کیهان 9/1/1358ص2
[21] کیهان 9/1/1358ص1
[22] کیهان 9/1/1358ص1
[23] اطلاعات 8/1/1358ص8
[24] کیهان 9/1/1358ص1
[25] اطلاعات 9/1/1358ص8
[26] کیهان 9/1/1358ص1
[27] رفیع زاده، منصور(1363)، آنکه گفت نه، وصیت نامه مظفر بقایی، لس آنجلس، چاپ اول، ص 20
[28] کیهان 9/1/1358ص1
[29] کیهان 9/1/1358ص2
[30] کیهان 8/1/1358ص8
[31] کیهان 9/1/1358ص 1 و 2
[32] اطلاعات 8/1/1358ص8
[33] نشریه رنجبر، ارگان مرکزی سازمان انقلابی، سال اول، هفته آخر اسفند 57، ص 1
[34] اطلاعات 8/1/1358ص8
[35] اطلاعات 8/1/1358ص8
[36] اطلاعات 9/1/1358ص3
[37] آیندگان 9/1/1358 ص 10
|
|