مَندی طاهری
تئاتر به مثابه مأمن و مقاومت در زمانه‌ی جنگ
ترجمه‌ی ناصر رحمانی نژاد
Mon 4 12 2023
ریموند بابگن، مدیر هنری-اجرایی تئاتر پابلیک کلیولند، که پروژه‌ای به نام «صحنه‌ی کلیولند عربی» زیر نظر او شکل گرفته، گفت: «هنر در حال حاضر تنها نقطه‌ی روشن است - این تنها جایی است که مردم می‌توانند مسایل خود را به اشتراک بگذارند.» این گروه اخیرا قطعه‌ای به نام «دست‌های پیوستن» (ید الوصال) را به صحنه بردند. جمال بودیاب، بازیگر لبنانی-آمریکایی در این گروه، گفت، در حالی که تمرین‌ها از نظر عاطفی کشنده بود، خلق تئاتر "بسیار درمان کننده" بود، چون «به ما امکان می‌دهد که غمگین شویم، خودمان باشیم و رنج‌مان را نشان دهیم.»
او با اشاره به جنگ جاری در منطقه، جایی که تلفات روزانه غیرنظامیان، پس از حمله‌ی حماس در ۷ اکتبر و متعاقب آن تهاجم اسرائیل، به نحو فوق‌العاده‌ای بالا بوده، افزود: «هیچ زمانی بهتر از این لحظه برای ما برای سهیم کردن داستان‌هایمان وجود ندارد». تا لحظه‌ی نگارش این مطلب، آتش بس موقت برای تسهیل آزادی گروگان‌ها و زندانیان و دسترسی به کمک‌های بشردوستانه به غزه در حال اجراست، اما به نظر می رسد که تا پایان این درگیری هنوز راه درازی است.
مجله‌ی تئاتر آمریکا با تئاترهای خاورمیانه و شمال آفریقا که به عنوان نهادهای هنری و فضاهای اجتماعی چگونه به جنگ و نیازهای جامعه‌ی محلی خود پاسخ می‌دهند گفتگو کرد. بسیاری از تئاترها تولیدات فعلی و آتی خود را به‌منظور ایجاد مأمن‌های مجازی برای هنرمندان و بینندگان و شرکت در گفتگوی جهانی، روایت‌های کم بازنمایی شده را برجسته و بازسازی کرده‌اند.
بابگن درباره‌ی «دست‌های پیوستن» گفت: «ما اساساً دو سوم نمایشنامه را قبل از ۷ اکتبر نوشته بودیم، بعد احساس کردیم که نمی‌توانیم این موضوع را نادیده بگیریم.» این نمایشنامه سه داستان مجزا را دنبال می‌کرد که همگی توسط فاجعه‌ای بی‌نام قطع شدند که به‌طور چشمگیری مسیرشان را تغییر داد، دقیقاً مانند جنگ جاری. بودیاب، با اشاره به اینکه چه تعداد از بازیگران مستقیماً تحت تأثیر جنگ قرار گرفته‌اند و/یا سایر تجربیات آسیب‌زای منطقه‌ای، از انفجار بمب بیروت تا زلزله های شدید و همچنین آسیب‌های نسل پشت نسل را با هم در میان گذاشتند، توضیح داد که بازیگران گروه عمیقاً «این [قطع] را احساس کردند - ما آن را در زندگی شخصی خودمان زندگی کردیم.
بابگن می‌گوید: «بعضی افراد تئاتری هستند که می‌گویند، زندگی روزمره‌تان را بیرون در بگذارید.» "من خیلی مخالف این حرف هستم. چه چیزی می توانیم از زندگی روزمره خود را به اتاقی بیاوریم که قرار است کار ما را پیش ببرد؟»
مدیر هنری گروه تئاتر ترمه در منطقه‌ی خلیج [سن‌فرانسیسکو]، سحر عساف به صراحت گفت: «حال ما خوب نیست. حال من خوب نیست. من فکر نمی‌کنم که ما حتی به‌طور کامل در جریان کار هستیم... روزهایی وجود دارد که احساس می‌کنم کاملاً فلج شده‌ام.» عساف که ۱۸ سال اول زندگی خود را در لبنان اشغال شده توسط اسرائیل گذراند، اعتراف کرد که «هنرمند درون من کاملاً فلج شده است» و او اغلب در مورد خلاقیت هنری نیز در این زمانِ بخصوص دچار تردید است.
از سوی دیگر، عساف گفت: «به عقیده‌ی من ارزش تئاتر در مسالمت آمیزترین شکل اعتراض آن است. و ما باید از آن به همین معنا استفاده کنیم ... ما احتیاج داریم که در این مورد صحبت کنیم. ما باید جسور باشیم. ما باید شهامت داشته باشیم. ما باید روایت کنیم.»
در پاسخ به جنگ و در تلاش برای بالا بردن صدای فلسطینی‌ها در ایالات متحده، گروه تئاتر ترمه فصل تئاتری ۲۰۲۴ خود را به داستان‌هایی از فلسطین یا درباره فلسطین اختصاص داده است، از جمله به‌مناسبت رویداد روز زن که یک هنرمند زن از فلسطین را به همراه خواهد داشت.
سه هفته پس از جنگ، گروه تئاتر ترمه و آرت ۲ آکشن چهارمین کار مشترک خود را تحت نام«اتحاد آفرینندگان تئاتر خاورمیانه و شمال آفریقا» تولید کردند، که هر ساله برای بحث درباره‌ی چگونگیِ اجرا و روایت داستان‌هایی درباره و از جوامع خاور میانه و شمال آفریقا بر صحنه‌های ایالات متحده، تشکیل جلسه می‌دهند. در ابتدا قرار بود این جلسات با پانلی در مورد تئاترها در دوران پسا-کووید افتتاح شود، اما با تجدید نظر، برنامه به گونه‌ای تنظیم شد که فضایی برای حضور هنرمندان فلسطینی و بحث در مورد نقش تئاتر آفرینان در این دوره وجود داشته باشد. بسیاری از تئاترها بیانیه‌های همبستگی خود را منتشر کرده‌اند که در آن از دست دادن جان غیرنظامیان اسرائیلی و فلسطینی، تروریسم، مجازات‌های دسته جمعی، و همه‌ی اشکال یهودستیزی و اسلام‌هراسی محکوم شده است. بیانیه تئاتر نور و لیست منابع گروه تئاتر ترمه در سراسر منطقه پخش گردید و توسط سایر تئاترها نیز معرفی شد.
امروز، ۲۹ نوامبر، توسط سازمان ملل متحد روز جهانی همبستگی با مردم فلسطین شناخته شد. تئاتر اشتر مستقر در رام الله، روخوانی جهانی نمایشنامه‌ی «مونولوگ‌های غزه» را سازماندهی می‌کند. این شهادت‌ها در ابتدا توسط جوانان اشتر در سال ۲۰۱۰ نوشته شده است - اگرچه همانطور که آریانا سرفرازی, مدیر هنری-اجرایی نور گفت: «انگار می‌توانستی دیروز بنویسی. همان تجربه است. این بار فقط وحشت، امید و استقامت مردم غزه را واقعاً برجسته می‌کند.»
گروه نور میزبان شب مجازی مونولوگ‌ها است، امشب ساعت هفت و نیم به وقت شرقی، که شامل روخوانی اثری از یکی از بنیانگذاران تئاتر نور، لامیس اسحاق است، و همچنین از اعضای محلی می‌خواهد تا یکی از ۳۳ مونولوگ را ضبط کنند تا در وب‌سایت تئاتر نور قرار گیرد. با مشارکت آویوا آرتس و گروه ترمه مونولوگ‌ها آنلاین به زبان‌های مختلف از ساعت ۱۲ تا ۲/۳۰ بعد از ظهر به وقت فلسطین ارایه خواهد شد. عساف گفت که این پروژه "به ما نیرو و قدرت می‌بخشد تا به راه خود ادامه دهیم."
تئاتر به هنرمندان این امکان را می‌دهد که مستقیماً داستان‌هایی به تماشاگران ارایه کنند که بتوانند آموزش دهند، درگیر کنند و همدلی ایجاد کنند. بودیاب، بازیگر مسرح گفت: «شما داستان‌های مختلفی را در رسانه‌های اجتماعی خواهید دید و گاهی اوقات متناقض هستند، آنچه مهم است اینست که بیائید و وجود انسان را در هر یک از ما ببینید.»
|
|