عُرس مولانا
Sun 26 11 2023
محمد بینش (م ــ زیبا روز )
ز خاک من اگر گندم بر آید
از آن گر نان پزی مستی فزاید
خمیر و نانبا دیوانه گردد
تنورش بیت مستانه سراید
اگر بر گور من آیی زیارت
تو را خرپشته‌ام رقصان نماید
میا بی دف به گور من برادر !
که در بزم خدا غمگین نشاید
برای عارفان حق که جهان مادی را تنها یکی از مراحل سیر و تکامل روحانی انسان می‌دانند، دنیای غیر مادی پس از مرگ نشئۀ دیگری از وجود است. بنابراین مرگ جسمانی پایان مطلق همه چیز نیست و نباید آگاهی از این واقعیت در وی عذاب و درد بیافریند. از همین رو در مرگ عارفان بازماندگان به سوگواری نمی پردازند، بلکه به یاد وی مجالس یادبود برگزار می کنند. اگر سوگی هم باشد در غم ِ از دست دادن او برای زندگان‌است .
در همان زمان مولانا هم در قونیه چنین رسم بوده که بمناسبت در گذشت عارفان ِ نامدار ، به مدت سه یا پنج شب بر مزار وی مجالس یاد بود برقرار می شد که آن را اصطلاحا "عُرس" آن شخص می خواندند عُرس واژ ه عربی ست؛ به معنای غروسی .مجازا مجلس طعام فاتحهٔ بزرگان ست.(دهخدا) این رسم از عارفان هندوستان به قونیه منتقل شده بود .
ذره ذره دف زدی و کف زدی در عرس او
گر روا بودی شدن پیدا روان ِ عاشقان
هر ساله به مناسبت وفات مولانا ــ به سال ۶۷۲ هجری قمری ــ به مدت یک هفته از دهم تا هفدهم دسامبر بـرابر با نوزدهم تا بیست و ششم آذرماه ، مراسم سخنرانی در بارۀ عشق و اندیشۀ مولانا و سماع برکنار مــزارش برگزار می گردد .سماع یکی از ارکان طریقتی مولویه بشمار می رود. مولانا سماع را بر تارک عشق نشانده است وی این طریقۀ نیایش را از شمس تبریزی فراگرفت .
ای آسمان این چرخ را زآن ماهرو آموختم
خورشید او را ذره ام این رقص از او آموختم
البته چنین سماعی در ترکیه ظاهرا حالت نمایش و نمادین دارد . به موجب فرمان حکومتی ِ دولت ِآتاترک،از سال ۱۹۲۵ میلادی به بعد هرگونه نمایش های صوفیانه در خانقاه ها را ممنوع اعلام کرد. این تصمیم بدنبال اصلاحاتی گرفته شد که درپی ساختن جامعه ای لائیک و مدرن به سبک اروپاییان از ترکیۀ سنتی ِ عثمانی بود. پس از آن مقام چلبی به خارج از ترکیه امروزی منتقل شد. محمدباقر چلبی دستگاه ارشاد خود را در شهر حلب در سوریه گشود. این وضع تا سال ۱۹۴۴ ادامه داشت، تا این که دولت سوریه در پی استقلال از فرانسه همان مقام چلبی را هم حذف کرد . پس از مرگ ِوی چلبی بودن پسرش "جلال الدین باقر چلبی" به تایید نرسید و شخص دیگری بنام "شمس الواحد چلبی" در حلب قائم مقام باقر چلبی گردید . بامرگ وی عملا مقام رسمی "چلبی" بودن در طریقۀ مولویه به پایان ِ خود آمد .در زبان ترکان آنجا چلبی به معنای آقا و سرور است . (مطالب یاد شده را با توجه به کتاب «مولویه پس از مولانا» از گلپینارلی نوشته ام) جلال الدین باقر چلبی انسانی با فرهنگ و آشنا با زبان های زندۀ دنیا بود . وی با همکاری مولوی پژوه ترک دکتر گلپینارلی ــ که با زبان فارسی بخوبی آشنا بود ــ و استاد فروزانفر کوشش فراوانی در رواج اندیشه مولانا بکار برد.وی در سال ۱۹۹۶ میلادی نهادی فرهنگی بنام "بنیاد بین المللی مولانا" را در ترکیه پایه ریزی کرد که امروزه در بیست و دو کشور جهان شعبه دارد. متاسفانه در ایران شعبه ای ندارد و تا جایی که می دانم تنها خانم فروزنده اربابی در آن عضویت داشتند. پس از درگذشت جلال الدین باقرچلبی در سال ۲۰۰۰ میلادی فرزندانش آقای فاروغ و خانم اسین چلبی مدیریت این بنیاد را بر عهده دارند.
http://zibarooz.blogfa.com/post/397
|
|
