نمونۀ یک روشنفکر ایرانی
Mon 26 06 2023
مسعود نقره کار
از آن شبِ" فضای حرف و فضای عمل" در انستیتو گوته در تهران به سال ۱۳۵۶ تا دیدار مجدد با او در ساکرامنتوی آمریکا نزدیک به ۴ دهه گذشته بود. پرهام اما همان بود، مهربان و صمیمی و صریح، و پایبند به درک و فهم " رابطه اصیل"ی که به ما جوانترها گوشزد کرده بود. در شب نهمِ " ده شب" در بارۀ " فضای حرف و فضای عمل" با کالبد شکافی یکی از بزرگترین مشکلات فرهنگی و سیاسی و روشنفکری جامعه نشان داد از تیزهوشی، تیز بینی و وسعت و عمق اندیشگی کم مانندی در جمع سخنرانان آن شب برخوردار است. در برابر چشم ها و ذهن های هیجان زده و پرشور گفت :" کلام به خودی خود هدف نیست، ارزش کلام در رابطه اصیل آن با زندگی و عمل است"، رهنمود و پیام و" رابطه ای" که خودش با زندگی اش نشان داد سخت به آن ها وفادار است. آن شب من و جمعی از جوانانی که حول و حوش" انتشارات چکیده" خیابان نظام آباد بودیم و هوادار سازمان چریک های فدائی خلق در رابطه با سخنرانی وی بحث ها و جدل ها داشتیم. تعدادی از جمع ما پرهام را "راست" و محافظه کار، و برخی سیاست ورزی متعادل و معقول ارزیابی کردند و ....
باقر پرهام در کنار پرهام نویسنده، مولف و مترجم نقش مهمی در تداوم حیات و فعالیت "کانون نویسندگان ایران" داشت و تلاش کرد تا کانون نویسندگان در مسیری صنفی، دموکراتیک و روشنفکرانه فکر و عمل کند. پرهام منتقد آن دسته از اعضای کانون نویسندگان ایران بود که تلاش می کردند کانون را به زائده حزب و سازمان سیاسی بَدَل کنند و از این طریق ابزار و وسیله ای برای بهره برداری و سوء استفاده های حزبی و سازمانی و ایدئولوژیک دست و پا کنند. وی بارها در بارۀ " کانون نویسندگان و نقش روشنفکران در تحولات ایران معاصر" نوشت و در ثبت و تدوین تاریخ کانون نویسندگان و نقد مبانی نظری و سازمانی و رفتاری این تشکل، با تاکید بر اهمیت حیاتی آزادی اندیشه و بیان، نقش ارزشمندی به عهده داشت.
4۶ سال پیش در سخنرانی "ده شب" انستیتو گوته در اهمیت آزادی به ویژه آزادی اندیشه و بیان گفت: "ادامۀ هستی هر ملتی در گرو شناخت دقیقی است که آن ملت خود از تجربه‌های جمعی و آزادانۀ خویش به دست می‌آورد. جمع باید آزاد باشد و آزاد بیندیشد. باید صد گل و صد‌ها گل بشکفد تا کارورزان حرفه‌ای کلمات فرصت پیدا نکنند موجودیت ملتی را کالای ادامه حیات بی‌مایۀ خویش کنند و باکی از این نداشته باشند که فرهنگ بی‌نظیر ایرانی، در مسابقۀ انحطاط، به تدریج رو به تباهی رود: دریغ است ایران که ویران شود."
پرهام نویسنده، مؤلف، پژوهشگر و مترجمِ سخت کوش و قَدَری بود که به ارزش و اثر بخشیِ کنش اجتماعی و سیاسی روشنفکر نیز آگاه بود. آثارش در زمینه های جامعه شناسی و فلسفه، و کردار سیاسی و اجتماعی اش یادگارهائی روشنفکرانه و تاثیر گذارند، آثاری که جامعه ما را با بنیادهای اندیشه‌های جامعه شناسی و فلسفه غرب و عقلانیت سیاسی آشناتر کرده است.
پرهام با بیان صریح و قاطع دیدگاه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اش نمونۀ درخشان یک روشنفکر ایرانی است. وی از منادیان دیالوگ دموکراتیک و از پیشگامان گفت و شنید، همکاری، ائتلاف و اتحاد میان تشکل های متنوع و مختلف، و شخصیت ها و چهره های سیاسی و فرهنگیِ دموکراسی خواه بود و با ارائه طرح و برنامه در این راه گام های ارزشمندی برداشت.
****
*برگرفته از مجله " تجربه" ، شماره ۲۰، تیرماه ۱۴۰۲، تهران
|
|
