عدنان غُریفی در غربت درگذشت!
Sat 6 05 2023
محمد جواهرکلام
(۱۳۲۳ خرمشهر- ۱۴۰۲ آمستردام)
عدنان غُریفی، داستان‌نویس، مترجم، و شاعر ایرانی، دیروز در تبعیدی خودخواسته، در شهر آمستردام در هلند در گذشت. عدنان غریفی در یک خانواده‌‌ی مذهبی عرب در خرمشهر به دنیا آمد (خانواده‌اش از روحانیان معروف خرمشهر بودند). چپ‌گرا بود و زمان شاه او و همراهان قصه‌نویسش، در فصلنامه‌ی «هنر و ادبیات جنوب»،(۱) ترجمه‌هایی از ادبیات غرب عرضه می‌کرد، و به همین سبب به زندان افتاد و سه سال و نیم زندان کشید. همسرش، سَهام (اُم سامی) مترجمِ عربیِ هانی الحسن، نخستین سفیر فلسطین در ایران، در نخستین دیدار یاسر عرفات از ایرانِ بعد از انقلاب بود. نوشته‌هایش همه متأثر از حال و هوای جنوب، و مردم عرب خوزستان عرب است (که با ظرافت آنها را در بافت داستانی خود جا داده است.). قصه‌هایش این اواخر شکوائیه / دادخواستی از مشکلات زندگی یک نویسنده (و نویسندگانی چون او) در غربت بودند. (در این مورد، به ویژه رجوع شود به قصه‌ی معروفش: «مرغ عشق»). غریفی دلش همیشه برای وطنش و برای زادگاهش می‌تپید و غم غربت، او را سه بار، و به رغم بیماری، به ایران کشانید. در سفری عزم داشت در ایران بماند چون از ماندن در مهاجرت خسته شده، ولی او که دراین ایام اهواز بود، یک روز خبرم کرد نمی‌تواند در ایران بماند و به هلند بر می‌گردد. بعد شنیدم همان روز سه نفر را در اهواز در ملأ عام به دار آویخته بودند.
ترجمه‌هایش از ادبیات معاصر عرب، به خاطر زبان شعرگونه‌شان، و ادبیات معاصر غرب نیز شهرت دارند.(۲) در قبل ازانقلاب مدتی صفحه «هنر وادبیات» مجله رادیو و تلویزیون ملی، موسوم به «تماشا» را اداره می‌کرد، و در آن درباره‌ی شاعران، نویسندگان و مترجمان مترقی و شناخته‌ی ایران می‌نوشت.
روانشاد غریفی تحصیلات مقدماتی را در خرمشهر گذراند، سپس وارد دانشکده‌ی نفت آبادان (معروف به تکنیکال اسکول) شد، و چون همه‌ی درسها به زبان انگلیسی درس داده می‌شدند، با زبان و ادبیات انگلیسی خو گرفت. او از نویسندگان نوگرای دهه ۴۰ و ۵۰ جنوب بود، و به اتفاق ناصر تقوایی، احمد محمود، احمد آقایی، منصور و نسیم خاکسار، پرویز مسجدی، حسین رحمت، علی گل‌زاده، مسعود میناوی، ناصر مؤذن، محمد ایوبی، پرویز زاهدی و بهرام حیدری مکتب «داستان‌نویسی جنوب» را شکل داد.(۳)(۳)
در زمان حیاتش بی بی سی فارسی در مصاحبه‌ی مفصلی با او، به معرفی آثارش پرداخت.
اثر معروفش در قصه‌نویسی مجموعه داستانی است به نام «مادر نخل» که زنده‌یاد احمد محمود، در گفتگویی شفاهی، آن را اثر برجسته‌ی او دانسته است.
درگذشتش برای اهل قلم عموماً، و نویسندگان جنوبی خصوصاً، ضایعه است.
شنبه ۱۶ اردی‌بهشت
____________________________
۱- برای اطلاع بیشتر رجوع شود به : انوش صالحی «هنر و ادبیات جنوب» در: کتاب خوزستان (جلد۳؛ تهران نشر شادگان، چ اول ۱۳۸۱؛ چ سوم ۱۴۰۱).
۲- برای اطلاع از آثار آن روانشاد ر. ک: سایتهای فروش اینترنتی کتاب، از جمله سایت ایران کتاب.
۳- علی امینی نجفی (مصاحبه کننده). این مصاحبه تماماً در جلد سوم کتاب خوزستان آمده است: ( کار مشترک «بنیاد خوزستان شناسی»، و«نشر شادگان»؛ تهران، 1381و1401)
|
|