خواست‌هایمان را خواسته نکنیم
Thu 12 01 2023
اسد سیف
هر جنبش اعتراضی را خواست‌هایی‌ست و جنبش‌های اعتراضی مردم در ایرانِ امروز هر روز بیش از پیش با همین خواست‌ها به ژرفا می‌رسند. خواست از مصدر خواستن، در لغت به معنای آرزو، میل، اراده، تقاضا، و طلب است. به بیانی دیگر پیرامون یک و یا چند خواست، عده‌ای، گروهی، صنفی و یا سازمانی، دادنامه، بیانیه و یا حتا شکایت‌نامه‌ای به اعتراض تدوین می‌کنند و برای دست یافتن به آن اقداماتی را سازمان می‌دهند.
در بازگشت به ادبیات، برای نمونه، عطار در تذکره‌الاولیاء آورده است: "و گفت چون به مقام قرب رسیدم گفتند بخواه. گفتم مرا خواست نیست" و سعدی در بوستان می‌گوید: "دگر قامت عجزم از بهر خواست/ نباید بر کس که تا کرد و راست"
عصیان و شورش نیز که انفجار بدون برنامه و پیش‌بینی نشده خشم است، اگر نتواند در روند خویش پیرامون خواست‌هایی از شور به شعور فراروید، میزان شکنندگی آن قابل پیش‌بینی است. جنبش‌های خیابانی در ایران امروز به همراه اعتراض‌های صنفی در دانشگاه‌ها و کارخانه‌ها و حتا مدارس بر بستر چنین فعالیتی پیش می‌رود.
در بیانیه‌ها و گفت‌وگوها، سخنرانی‌ها، گزارش‌ها و قطعنامه‌های آنان اما چه بسا به جای خواست از واژه خواسته استفاده می‌شود. خواسته نام است و در لغت به معنای مال، ثروت، ملک، زر، اموال، امر مورد دعوا. چنان‌که؛ اندک‌خواسته به معنای کم‌دارایی و کم‌مالی است. و خواسته‌بخشی نیز به کرامت و بخشش انسان نظر دارد.
در ادبیات فارسی نیز در این راستا آمده است:
مرا خواسته هست و گنج و سپاه/ به بخت تو هم تیغ و هم تاج و گاه (فردوسی)
به نزد سیاوش بر این خواسته/ ز هرچیز گنجی بیاراسته (فردوسی)
ده روز گوید ارچه وزیری مرا بدی/ من بودمی ز خواسته قارون روزگار (سوزنی)
نه ساز داد که از بهر خویش سازم ملک/ نه خواسته که به جای شما کنم احسان (فرخی)
اگرچه در منابعی از دو واژه خواست و خواسته به عنوان مترادف استفاده شده است و در فرهنگ شفاهی این اشتباه فراوان تکرار می‌شود، ولی نباید از تحصیلکردگان جامعه، از نشریات و رسانه‌ها، از نویسندگان و شاعران نیز انتظار داشت که در تکرار این اشتباه خواست‌هایمان را به خواسته تبدیل کنند.
با اوج‌گیری جنبش و بازتاب آن در رسانه‌ها، روزی نیست که در میان اخبار از "خواسته‌ها"ی اعتراض کنندگان خبری نشنویم. استفاده غلط از "خواسته" به جای "خواست" آن‌چنان گسترده است که دیگر مشکل بتوان رسانه‌ای یافت که از این اشتباه به دور باشد. در رسانه‌های پربیننده خارج از کشور که بینندگانی میلیونی در داخل کشور اخبار و گزارش‌های آن‌ها را دنبال می‌کنند، کاربرد این اشتباه بیش‌تر و عمیق‌تر است. پنداری هیچ ویراستاری بر نوشته‌ها نظارت ندارد و مجری برنامه‌ها هیچ حساسیتی بر کاربرد درست واژگان ندارند.
زبان از ابزار رابطه است که از طریق گفتار و نوشتار قرار است رابط ذهن انسان باشد با دیگران. ما با زبان، فکر و احساس و آرزوهای خود را با دیگران در میان می‌گذاریم. زبان که غلط به کار گرفته شود، در فهم و انتقال آن به مشکل گرفتار می‌آییم. در انتقال درست و بی‌خدشه فکر، زبان را باید از هر آلودگی پاک نگاه داشت. استفاده درست از واژگان در همین راستا ارزشمند هستند. به همین علت هم باید به کاربرد واژگان حساسیت نشان داد و چنین آسان "خواست"ها را "خواسته" نکرد.
|
|
