یادی از ماکسیم گورکی
Sat 31 12 2022
محمد امین محمدپور
الکسی ماکسیموویچ پشکوف، نویسنده دوره نوین روسیه در سال ۱۸۶۸ در خانواده‌ای فقیر و کارگری به دنیا آمد. پدر و مادرش در کودکی از دنیا رفتند. روزهای سختی را که گورکی برای سیر کردن شکم خود و ادامه زندگی سخت گذرانید، دانشکده‌های اجتماعی او محسوب شد. در دوران نوجوانی بر اثر همین رنج فراوانی که فشارش تحمل ناپذیر بود، دست به خودکشی زد و تیری به قلب خود نشانه رفت اما فقط ریه او سوراخ شد و تا آخر عمر بهبودی کامل نیافت و به بیماری سل دچار شد. گورکی در شانزده سالگی پس از مسافرت‌های فراوان به کازان رفت ولی به خاطر فقر نتوانست به تحصیل بپردازد و با علاقه فراوانی که به مطالعه داشت، در ساعت‌های فراغت با راهنمایی کارفرمایان نیکوکار خود هر کتابی که به دستش رسید، مطالعه کرد.
نخستین کار گورکی داستان «ماکاچودرا» در سال ۱۸۹۲ بود و سایر نوشته‌هایش را به صورت داستان‌های پاورقی در روزنامه‌های روسیه چاپ کرد. زمانی که مشغول کار در روزنامه‌ای در تفلیس بود، نام خود را به ماکسیم گورکی تغییر داد. گورکی در زبان روسی به معنای تلخ است. گورکی اگر چه خود را بلشویک می‌دانست اما با به قدرت رسیدن استالین مخالف بود و آشکارا از روش مستبدانه او انتقاد کرد. او رئالیسم اجتماعی را در نوشته‌هایش به کار گرفت. گورکی داستان «چلکاش» را منتشر ساخت و در سال ۱۸۹۵ «سرود شاهین» و «عقاب» و... از او چاپ شد و پی در پی داستان‌های دیگری از او به چاپ رسید. نوشته انقلابی «مرغک و توفان» در سال ۱۹۰۰چاپ شد. گورکی در سال ۱۹۰۲ روزنامه «پیشرفت» را اداره کرد و در همان سال نمایشنامة «خرده بورژواها» مدت‌های طولانی در مسکو به نمایش گذارده شد و استقبال بی‌سابقه‌ای از آن شد. گورکی پس از آن به‌خاطر نویسندگی برای مردم فقیر و کارگر در زندان های گوناگون و تبعید به سر برد. به محض آزادی در سال ۱۹۰۵ به لنینگراد رفت و روزنامة «زندگی نوین» را منتشر ساخت اما این روزنامه غیرقانونی اعلام شد و ناچار گورکی در سال ۱۹۰۶ به آمریکا سفر کرد و کتاب ماندگار «مادر» را در همین مسافرت نوشت. سپس به لندن رفت و در سال ۱۹۰۷ قسمت ادبی مجله «پرورش» را که ازطرف کنگره پنجم حزب کارگران سوسیالیست دموکرات روسیه در لندن منتشر می‌شد، به عهده گرفت.
در سال ۱۹۰۹ برای درمان به ایتالیا و فرانسه رفت. به خاطر بیماری سل نمی توانست به روسیه مهاجرت کند و در کادری اقامت گزید و نامه‌های او با لنین که در سال‌های بعد با عنوان «بین لنین و گورکی» به چاپ رسید. داستان‌های دیگری نیز در این دوره انتشار داد. در سال ۱۹۱۳ حکومت روسیه عفو عمومی تبعید شدگان سیاسی را اعلام کرد و گورکی نیز به روسیه بازگشت. از جمله آثار گورکی زندگی‌نامه سه بخشی خود‌نوشت او با نام‌های «دوران کودکی» (۱۹۱۳)، «در میان مردم» (۱۹۱۵)، و «دانشگاه‌های من» (۱۹۲۳) است.
ماکسیم گورکی بیشتر عمرش را در تبعید بود و بعد به دعوت استالین به شوروی برگشت و در سال ۱۹۳۶ در مسکو درگذشت. نام و شخصیت ادبی و انسانیش به عنوان نویسنده زحمت‌کشان و زبان گویای توده‌های ستمکش باقی خواهد ماند.
|
|