برای مقابله‌ی با کرونا به یاری کشاورزان بشتابیم
Sun 29 03 2020
س. اقبالی
فردا خیلی دیر است، برای مقابله‌ی با کرونا از همین امروز در سرتاسر کشور به یاری کشاورزان زحمتکش بشتابیم. چون جمهوری اسلامی ضمن تجربه‌ای چهل ساله بنا دارد که همواره سرش به سنگ بخورد تا آن‌وقت بفهمد که سنگ سرش را می‌شکند. ولی همیشه قبل از وقوع حادثه باید در پیشگیری از آن کوشید. بدون شک پیش از آنکه ویروس کرونا بتواند دام خود را بر پهنه‌ی کشت و کار کشاورزان کشور بگستراند، لازم است تا همه‌ی کشاورزان را از ابتلای به آن رهایی بخشید.
در کشتزارهای ایران سالانه قریبِ پانزده میلون تن گندم تولید می‌شود که با این میزان از تولید گندم میتوان خوراک هشتاد و پنج میلیون نفر از شهروندان ایرانی را تأمین کرد. تا آن‌جا که به واردات آن از کشورهای دیگر هرگز نیازی نخواهد بود. بی‌دلیل نیست علیرغم آسیب‌هایی که پدیده‌ی خودتحریمی و ولنگاری حکومت به بار می‌آورد، دولت چندان هم به واردات این محصول راهبردی رغبت نشان نمی‌دهد.
همچنین شالیکاران ایران، سالانه بیش از سه میلیون تن برنج تولید می‌کنند که با همین میزان از تولید برنج، هشتاد در صد از نیاز بازارهای داخلی کشور تأمین خواهد شد. اما تولید پیاز و سیب زمینی ایران به حدی است که دولت صادرات آن را هم لازم می‌بیند. چون تولید پیاز کشور از میزان دو میلیون تن هم فراتر می‌رود. جدای از این، تولید سیب زمینی هم از این مسابقه‌ی داخلی جا نمی‌ماند. میزان محصول آن رقمی بیش از پنج میلیون تن را نشان می‌دهد و از این نظر ایران در رتبه‌بندی جهانی، در جایگاه دوازدهم قرار میگیرد.
تمامی این محصولات کشاورزی به سهم خود محصولی استراتژیک شمرده می‌شوند. چون تولید گندم، برنج، سیب زمینی و پیاز در خوراک روزانه‌ی مردم عادی ارزش بیشتری دارند. چنان‌که همراه با تولید آن‌ها معیشت و گذران هشتاد و پنج میلیون ایرانی تضمین خواهد شد. در عین حال کشاورزان و روستانشینان حدود بیست و پنج در صد جمعیت کشور را در بر میگیرند و گذران اکثر آن‌ها به همین تولیدات کشاورزی و یا به دامداری سنتی پیوند می‌خورد.
از سویی دولت جمهوری اسلامی چنان تبلیغ می‌کند که مردم به منظور پیشگیری از بیماری کرونا در خانه‌های خود بمانند. با این همه نیروی مولد کشور به تمامی از این رویکرد تبلیغی حکومت بر کنار می‌مانند. بدون شک تبلیغِ در خانه ماندن، فقط آنانی را در بر میگیرد که از توان مالی یا قدرت اداری کافی برای این کار بهره‌مند هستند. چنان‌که در شرایط آسیب‌زای کرونا، خیلی راحت شورای شهر را به تعطیلی می‌کشانند، نشست‌های مجلس را به تعویق می‌اندازند و حتا دولت، برگزاری نشست‌های عادی خود را هم چندان لازم و ضروری نمی‌بیند. تازه آن‌وقت که چنین نشست‌هایی در جمع دولتیان ضرورت می‌یابد، همه‌ی راهکارهای ایمنی را در فرآیند آن به کار میگیرند. اما تمامی مزدبگیران عادی کشور از این راهکار بهداشتی و ایمنی بی‌بهره مانده‌اند. چون همگی مجبور می‌گردند بنا به خواست و اراده‌ی دولت و کارفرما سر کار خود حاضر شوند و به خواست نامردمی آنان برای تولید بیشتر گردن بگذارند. پیداست که سرپیچی از چنین خواستی به حتم بیکاری کارگران و مزدبگیران را در پی خواهد داشت.
با این همه، کشاورزان بی‌زمین به همراه کشاورزان خرده‌پا بیش از تمامی اقشار مولد کشور از آسیب‌های بیماری کرونا رنج می‌برند. چون گذران سالانه‌ی خانوادهی آنان به میزان مزد یا تولیدشان وابستگی کامل دارد. گفتنی است که کشاورزان خرده‌پا بخشی از محصول خود را برای مصرف سالانه‌ی خود کنار می‌گذارند و مابقی را در بازار به فروش می‌رسانند تا مایحتاج دیگر خود را در طول سال تأمین کنند. بدون تردید دست کشیدن از کار، گرسنگی همیشگی خانوادهی آنان را در پی خواهد داشت. در این‌جا است که دولت نمی‌تواند به آنان توصیه کند که در خانه‌ی خود بمانند تا به بیماری کرونا دچار نشوند. دولت از سر لاقیدی فقط به افزایش تولید کشاورزان می‌اندیشد تا مشکل خوراک سالانه‌ی جمعیت هشتاد و پنج میلیونی کشور حل و فصل گردد. در نتیجه مسایل ایمنی، بهداشتی و رفاهی کشاورزان را به هیچ می‌شمارد تا از هزینه‌های سالانه‌ی خود در بودجه‌ی عمومی کشور بکاهد.
بدون شک آنکه به تولید دل می‌سپارد از رفاه دولتی نیز بی‌بهره باقی می‌ماند و در نهایت کسانی از رفاه عمومی سود می‌برند که هرگز چندان نقشی در تولید نداشته‌اند. توصیه‌های بهداشتی و ایمنی دولت نیز همیشه همین اقشار غیر مولد جامعه را در بر میگیرد. در واقع دولت فقط به همین گروه‌های منفعل ولی مرفه‌الحال یا نیمه مرفه جامعه توصیه می‌کند که برای پرهیز از ابتلای به کرونا، در خانه‌های خود باقی بمانند. چون از پیش امکانات کافی و وافی را برای پیشبرد چنین هدفی در اختیارشان گذاشته‌اند. اما اقشار مولد جامعه اگرهم در خانه‌هایشان قرنطینه شوند از کجا بیاورند که گذران روزانه‌ی خود را سامان ببخشند؟ حتا بسیاری از این نیروهای مولد بنا به بی‌تدبیری حکومت از شمول بیمه‌های اجتماعی نیز بر کنار مانده‌اند. ولی همان طور که گفته شد کشاورزان بی‌زمین یا کشاورزان خرده‌پا بیش از دیگر اقشار مولد جامعه از آسیب‌های اجتماعی چنین سیاست‌های خانه‌براندازی رنج می‌برند.
در شرایط حاضر که ویروس کرونا بیش از هر زمانی همه‌گیر می‌شود، دولت بیش از هر زمانی باید به امکانات ایمنی و بهداشتی روستاییان بیندیشند. به خصوص این‌که همراه با آمدن بهار فصل کشت و زرع نیز رونق میگیرد و کشاورز هرگز نمی‌تواند چنین روزهایی را در پستوی خانه‌اش بیتوته کند. در همین راستا مناسب خواهد بود که حد اقل، ماسک، دستکش، الکل و مواد شوینده به صورت رایگان و عمومی بین تمامی روستانشینان توزیع گردد. در ضمن خانه‌های بهداشت روستایی را باید برای بهره‌گیری از امکانات اولیه‌ی لازم تجهیز کرد. پیش از آنکه فاجعه‌ای بزرگ‌تر فرابرسد باید به آموزش‌های بهداشتی روستاییان بها داد تا آنان همگی آموزش‌های لازم را در خصوص این بیماری فرابگیرند. گندزدایی مداوم و مستمر از پهنه‌ی روستا را باید با مشارکت اثرگذار خود روستاییان به پیش برد. باید سیاست‌هایی را به کار بست که روستاییان به آینده‌ی کار و زندگی خود امیدوار شوند. همچنین مناسب خواهد بود تا دولت در خصوص فروش سموم گیاهی و کود شیمیایی تسهیلات ویژهای برای کشاورزان در نظر بگیرد. حتا با پرداخت وام‌های کم بهره و بلند مدت میتوان شوق کشاورزان زحمتکش را در ادامه‌ی کارشان برانگیخت. جدای از این اکنون شرایط خوبی پیش آمده است که دولت هرچه بیشتر تسهیلات ویژهای را برای بیمه کردن کشاورزان به اجرا بگذارد. همین تسهیلات را میتوان در خصوص بیمه کردن محصولات کشاورزی هم به کار بست. دولت به حتم باید قیمت خرید محصولات استراتژیک کشاورزان بالا ببرد و به گونه‌ای مناسب و شایسته در خرید آن‌ها اقدام به عمل آورد. حتا مطالبات کشاورزان از این بابت هم، به موقع پرداخت گردد. بدون شک شوراها و تعاونی‌های روستایی به همراه خانه‌های بهداشت نیز می‌توانند توان خود در راه تحقق چنین اهدافی به کار بندند. آنان به حتم باید حجم مطالبات تلنبار شده‌ی کشاورزان را به موقع به مقام‌های ذیربط انتقال دهند.
بخشداری‌ها، فرمانداری‌ها و استانداری‌ها از مراکز عمده‌ای به شمار می‌آیند که برای طرح مطالبات همگانی کشاورزان هدف قرار میگیرند. برای پیشبرد چنین هدفی از پیش بین کشاورزان روستاهای هم‌جوار هماهنگی لازم به عمل خواهد آمد. به طبع مشارکت همگانی در این تجمعات عمومی به اثربخشی و شکوه آن خواهد افزود. ادارات بهداشت، جهاد کشاورزی، تعاونی روستایی و بانک کشاورزی نیز از اداراتی شمرده می‌شوند که برای گردهمایی و طرح خواست‌های کشاورزان هدف قرار میگیرند. کشاورزان از قبل باید تومارهایی را جهت طرح و پیگیری این خواست‌های عمومی فراهم ببیند. چنان‌که متن آن به امضای همه‌ی کشاورزان محلی می‌رسد و جدای از رؤسای ادارات ذیربط برای نماینده یا نمایندگان مجلس نیز ارسال خواهد شد. نمایندگی روزنامه‌ها هم باید نسخه‌ای از همین تومارهای همگانی را در اختیار داشته باشند. خاطر جمع باشید برای عملیاتی شدن این کار حیاتی و ضروری، فردا خیلی دیر است. چون فردا با همراه آوردنِ ویروس کرونا مرگ و نیستی را برای همه‌ی کشاورزان میهنمان به دنبال خواهد آورد؛ که هرگز چنین مباد!