عصر نو
www.asre-nou.net

اکبر معارفی

رویاهای آبی – اثری زیبا

از مسعود نقره کار
Sat 13 04 2019

akbar-maarefi.jpg
کتاب جدید دکتر مسعود نقره کار تحت عنوان رویاهای آبی ترسیم افکار خردمندانه ولی پریشان بیماری مبتلا به شیزوفرنی است که روانشناس داستان نویس با مهارت رفتار و گفتار او را ترسیم کرده است. بیماری شیزوفرنی یکی از آفات مغزی خانمانسوز است که در سنین 16 تا 30 سالگی ظاهر می شود و نه تنها فرد بیمار را قربانی می کند بلکه جراحتی عمیق و دائمی بر روح و روان خانواده و عزیزان او باقی می گذارد. با توجه به اینکه یک درصد مردم به این بیماری مبتلا هستند اگر بیمار حداقل چهار نفر عضو خانواده یا عزیزی داشته باشد، حدود 5 درصد جمعیت بطور مستقیم یا غیر مستقیم جراحت آن را بر روان خود احساس کرده اند. لذا سوژه دکتر نقره کار در این کتاب برای آنهایی که از دور یا نزدیک شاهد عوارض این بیماری بوده اند نه تنها غریب و تخیلی نیست بلکه یادآور خاطراتی تلخ است. مهارت دکتر نقره کار در این گزارش، آشکار کردن زیبایی ها از متن یک تلخی بزرگ است. او زیبایی ها را با ترسیم گفتار و رفتار خردمندانه ولی آغشته به بدبینی یک روانپریش شاعر، داستان نویس، نوازنده و خواننده ترسیم می کند.
کتاب رویاهای آبی، توالی مصاحبه های روانشناس داستان نویس با بیماری روانی به نام هیلاری در آمریکا است. در این مصاحبه ها آنچه بیش از همه جلب توجه می کند کارکرد دو ذهن سالم و پریشان به موازات هم است. بیمار دارای ذهنی تیزبین همراه با اوهام است. او در ابتدای جنگ آمریکا به عراق به روانشناس داستان نویس در باره بوش میگوید:
"من نمی دونم چرا این مرتیکه بچه ها و فک و فامیل شو به جبهه نمی فرسته. اینم بهت بگم این جنگ خیلی طول میکشه، خوش به حاله تحلیل گرای سیاسی و اسلحه فروشها، به ویژه ژنرالهای بازنشسته تحلیل گر. اینا همه شون جنایتکارهای جنگی هستن، اینا فقط تو جنگ و با جنگ پول درمیارن. آره اینا تو صلح می میرن."
ولی لحظه ای بعد پس از نفسی عمیق به روانشناسش میگوید:
"دیگه خسته شدم، بقیه مصاحبه رو بذار برای پس فردا، هوا دیگه تاریک شده، پاشو برو پیش زن و بچه ات. یادت نره بهشون مری کریسمس بگی. فردا ببرشون دیزنی ورلد. اگه دیزنی ورلد بسته بود به من خبر بده تلفن میکنم بازش کنن.."



بسیاری از کشفیات و یافته های دانش مغز و اعصاب از مطالعه رفتار و گفتار بیمارانی به دست آمده که به انواع عوارض عصبی و یا مغزی دچار شده اند. در رویاهای آبی، نقره کار به شرح علمی عوارض شیزوفرنی نمی پردازد بلکه با کلمات آنرا بر صفحه کاغذ به زیبایی ترسیم می کند. پریشان پنداری (Delusion) و اوهام (Hallucinations) که از مشخصات اصلی شیزوفرنی هستند گهگاه در جابجای این گزارش چهره غم انگیز خود را نمایان می کنند ولی نقره کار این عوارض تلخ را در بستری از زیبایی های ذهن خلاق، نوع دوست و هنرمند ولی بیمار عرضه می کند. نمونه این ذهن خلاق در توصیفی که هیلاری از رویای عارفانه خود بازگو می کند هویدا است:
"یه شب خواب دیدم آب شدم، آب. بعد شدم یه قطره، یواش یواش، پاورچین پاورچین اومدم خودمو انداختم تو این استخر، نمی دونی چه حس و حالی داشتم. جوون و سالم که بودم زیاد شنا می کردم اما این حس و حال را نداشتم، جوونیام عاشق آب بودم، تو آب زیاد میرفتم اما از جنس آب نبودم، قطره که شدم خیلی فرق کرد، از جنس خود آب شدم، توی استخر پنهان بودم و پیدا، نمی دونی چه حس غریبی داشتم، انگار یه قطعه شعر شده بودم، یه قطعه شعر."
یا در جایی دیگر در توضیح شاعر می گوید:
"می دونی شاعر پزشک کلمه ست، مثل تو که با دیوونه ها سروکارداری. شاعر گوشی روی قلب کلمه ها می گذاره، ریه هاشونرو گوش میکنه، گلوشونرو می بینه، دست و پاشونو می ماله، بعضی وقت هام با او نا می خوابه، باور کن من بارها با کلمه ها خوابیدم..."
در کنار و به موازات افکار خردمندانه، خلاق و شاعرانه به نمونه های کلاسیک و برجسته ای از پریشان پنداری و اوهام در گفتار هیلاری برخورد می کنیم. حمله یازده سپتامبر و کشته شدن بیش از سه هزار نفر بر روح و روان حساس این هنرمند بیمار اثری عمیق گذاشت بطوری که در عالم اوهام خود با قربانیان این حادثه به مصاحبه می نشیند:
"من با همه مسافران هواپیمایی که به برج دوقلو زده شد مصاحبه کردم، حتی با اون بچه های کوچولو....من با همه اونها مصاحبه کردم، با سه هزار و سه نفر. بعضی هاشون خیلی آدمهای خوبی بودن. با تروریست هام مصاحبه کردم، اونام آدمای بدی نبودن، یه داینسور بهشون آدرس بهشت رو عوضی داده بود..."
رویاهای آبی دکتر نقره کار تابلوی پلیدی شیزوفرنی است که بارنگهای زیبای انسانی، عواطف شاعرانه و انسان دوستانه تصویر شده است. این کتاب، نازکی خط فاصل بین پریشان پنداری و درست اندیشی را بی رحمانه عریان می کند. خواندن آن را توصیه می کنم.

اکبر معارفی
هفتم آوریل 2019