عصر نو
www.asre-nou.net

جمشید مشایخی هنرپیشه‌ی سر شناس کشورمان در گذشت


Tue 2 04 2019



به گزارش ایسنا، این بازیگر پیشکسوت که در طول تعطیلات نوروز در بیمارستان عرفان بستری بود، ساعاتی پیش درگذشت.

در آخرین پستی که در صفحه اینستاگرام مشایخی منتشر شد، آمده است: «پدر ما ساعت ٩ شب امشب ١٣ / فروردین / ١٣٩٨ در نهایت آرامش به سفر ابدی رفت. تشکر ویژه از همه عزیزانی که همواره به ایشان لطف و محبت داشتند. روح ایشان شاد و یادش گرامی باد. نادر، نغمه و سام مشایخی»

تهمینه میلانی نیز در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «استاد جمشید مشایخی، هنرمند برجسته‌ی ایران ساعتی پیش به گفته‌ی نزدیکان ایشان، در نهایت آرامش از میان ما رفت. تسلیت به خانواده محترم مشایخی و همه‌ی سینمادوستان. یادش گرامی باد.»

مشایخی از بازیگران پیشکسوت و چهره‌های ماندگار سینما، تئاتر و تلویزیون در ششم آذرماه ۱۳۱۳ در تهران متولد شد.

او دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بوده و فعالیت هنری خود را پیش از انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۳۶ با بازی در نمایش «وظیفه پزشک» آغاز کرد، با فیلم کوتاه «جلد مار» در سال ۴۲ مقابل دوربین رفت و دو سال بعد با فیلم «خشت و آینه» وارد سینما شد.

این بازیگر پیشکسوت در بیش از ۹۰ فیلم سینمایی و ۵۰ سریال بازی کرد که با نگاهی به تمام این فیلم‌ها آثاری دیده می‌شود که سازنده آنها یا از کارگردان اولی‌ها بوده‌اند یا در زمانی که مشایخی در آثارشان بازی کرده از افراد شناخته شده‌ای در سینما نبوده‌اند. او در همین مورد، علت پذیرفتن بعضی نقش‌ها را کمک به کارگردان آن فیلم دانسته است؛ حتی اگر به کارنامه بازیگری‌اش لطمه وارد شود.

مشایخی در دوران فعالیت هنری خود دو سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را در جشنواره فیلم فجر به ترتیب برای فیلم‌های «کمال‌الملک» و «گل‌های داودی» دریافت کرد.

او همچنین جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای ایفای نقش در فیلم «بانوی من» در هفتمین دوره جشن خانه‌سینما گرفت و نامزد دریافت تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد در سومین دوره جشن خانه سینما شد و جایزه بهترین بازیگر مرد را برای بازی در فیلم «پدربزرگ» از جشنواره بین‌المللی پیونگ یانگ به دست آورد.

این هنرمند تا به امروز ایفاگر نقش‌های متفاوت و ماندگاری در ژانرهای و سبک‌های مختلفی در سینما و تلویزیون بوده و با کارگردانان برجسته‌ای در طول تاریخ سینما همکاری کرده است. از جمله آثاری که او در آنها ایفای نقش کرده است، می‌توان به بازی در فیلم‌های «گاو»، «قیصر»، «شازده احتجاب»، «سوته‌دلان»، «خانه عنکبوت»، «کمال‌الملک»، «گل‌های داودی»، «آوار»، «پدربزرگ»، «طلسم»، «سرب»، «روز واقعه»، «خانه روی آب»، «یک بوس کوچولو»، «جرم» و «سیزده ۵۹» و مجموعه‌های «هزاردستان»، «داستان‌های مولوی»، «سلطان صاحبقران»، «امام علی (ع)»، «پهلوانان نمی‌میرند» و «ستایش» اشاره کرد.

مشایخی در حوزه تئاتر هم فعالیت‌های مؤثری داشته و برای اولین بار در سال ۱۳۳۹ در تله تئاتر «بعد از سی سال» به کارگردانی علی نصیریان بازی کرد و در فاصله این سال‌ها تا ۱۳۵۲ در حدود ۱۰ تله تئاتر حضور داشت و با هنرمندانی چون علی نصیریان، عباس جوانمرد و رکن الدین خسروی همکاری کرد.

در سال ۱۳۸۵ مستندی هم برای این هنرمند تولید شد که کارگردانی آن را الهام قره‌خانی و امیر مهرتاش مهدوی انجام دادند. این مستند با حضور شصت و پنج هنرمند و با گویندگی پرویز پرستویی تولید شد.



جمشید مشایخی، پیر سینمای ایران

پوریا ماهرویان بی‌بی‌سی

جمشید مشایخی در ۶ آذرماه سال ۱۳۱۳ در جنوب تهران بدنیا آمد. ابتدا به مدرسه نظام رفت ولی خیلی زود بازیگری تئاتر را پی گرفت.

او کار تئاتر حرفه‌ای را از سال ۱۳۳۶ با بازی در نمایش وظیفه پزشک آغاز کرد و بعد از آن در نمایش‌های بسیاری از جمله «آی بی کلاه، آی با کلاه» اثر غلامحسین ساعدی، «لونه شغال و افعی» اثر علی نصیریان و «مرده‌های بی کفن و دفن» اثر ژان پل سارتر به کارگردانی حمید سمندریان بازی کرد.

او مدتی کارمند اداره هنرهای دارماتیک بود و زمانی که دانشکده هنرهای داراماتیک تأسیس شد، به تحصیل در این دانشکده پرداخت که در میانه آن را رها کرد.

مشایخی در سال ۱۳۴۲ با بازی در فیلم کوتاه "جلد مار" بازیگری در سینما را آغاز کرد. اما نخستین اثر مهم او بازی در نقش خان دایی در فیلم قیصر ساخته مسعود کیمیایی بود. از این پس نقش مردان جا افتاده تیپی برای او شد که در فیلم‌های متعددی تکرار شد.

جوان‌تر که بود نقش مردان مقتدر میانسال را بازی می‌کرد (سوته دلان، ماه عسل) و در میانسالی نقش پیرمردها را (پدر بزرگ و آوار) و هنگام پیرانه سری انگار که همیشه به همین هیبت بوده.

چهره‌اش در سال‌های حضور در سینمای ایران - بجز اینکه گرد پیری بر سر و رویش نشست - تغییر چندانی نکرد و در بیشتر نقش‌هایش سبیل همیشگی را بر صورت داشت، اما تنوع نقش‌هایش (از ناصرالدین شاه تا رفتگر شهرداری، از شاهزاده قاجاری تا رضا تفنگچی) و توانمندی او در اجرای آنها، در سینمای ایران مثال زدنی است.

همکاری با فیلم‌سازانی که به فیلم‌سازان پیشرو معروف شدند چون داریوش مهرجویی (فیلم گاو)، بهمن فرمان آرا ( شازده احتجاب)، علی حاتمی (سلطان صاحبقران، سوته دلان) و ناصر تقوایی (نفرین) عاملی شد که در آثاری بازی کند که با جریان روز سینمای ایران در پیش از انقلاب تفاوتی آشکار داشت.

جمشید مشایخی حضور پر رنگی در سینمای پیش از انقلاب داشت. اما شهرتش هیچگاه به پای ستاره‌های آن زمان نرسید؛ کسانی چون بهروز وثوقی، محمد علی فردین و یا ناصر ملک مطیعی.

شاید علت این بوده که بازیگرانی چون او یا در فیلم‌هایی بازی می‌کردند که در مورد پسند عامه نبود و تماشگر خاص خود را داشت و یا با حضور در فیلم‌های تجاری در سایه بازیگران نقش اول فیلم قرار می‌گرفتند که ستاره‌های سینمای آن زمان بودند.

پس از انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ در سینما نیز مانند دیگر هنرها، تغییراتی بنیادی رخ داد.

سیاست‌های مخالف ستاره‌سازی در سینمای جمهوری اسلامی که عملا حضور ستاره‌های سینما را غیر ممکن می‌ساخت، راه را برای بازیگرانی که سابقه بازیگری موفقی چه در سینما و چه بر روی صحنه داشتند ولی به هر دلیلی زیر سایه ستاره‌ها بودند، باز می‌کرد.

بسیاری از ستاره‌های سینمای ایران به تدریج از حضور بر روی پرده نقره‌ای محروم شدند. تعداد کمی همان ابتدا مهاجرت کردند (بهروز وثوقی و پرویز صیاد)، اما برای بیشتر آنها با آنکه ماندند و در یکی دو فیلم بازی کردند، به علت نقش آفرینی در فیلم‌هایی که "طاغوتی و مروج فساد" خوانده می‌شدند، کم‌کم امکان ادامه کار از میان رفت و دهه‌ها طول کشید تا امکان بازگشت برای بعضی از آنها فراهم شد. (فردین، ایرج قادری، ناصر ملک مطیعی و سعید راد).

فیلم‌سازان ایرانی سراغ بازیگرانی رفتند که پیش از انقلاب هم فعال بودند اما سیاست‌گذاران فرهنگی مشکلی با چهره آنها نداشتند. عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی، داود رشیدی، علی نصیریان و چندین هنرپیشه معتبر سینما و تئاتر ایران - با وجود سابقه طولانی در سینما و تئاتر پیش از انقلاب- چهره‌های جدید سینمای ایران شدند.

از این میان جمشید مشایخی در سال‌های اول پس از انقلاب و سپس عزت الله انتظامی بیش از بقیه درخشیدند. آثار علی حاتمی که همیشه پر بازیگر بود، پس از انقلاب نیز عرصه‌ای بود برای هنرنمایی این دسته از بازیگران.

اما نقش جمشید مشایخی در مجموعه تلویزیونی "هزار دستان" و فیلم "کمال الملک" پر رنگ‌تر از نقش دیگر همکارانش بود. "خانه عنکبوت" (علیرضا داود نژاد) هم از این نمونه بود.

با گرم‌تر شدن بازار فیلم‌سازی و مجموعه‌های تلویزیونی در اواسط دهه ۱۳۶۰، فعالیت این بازیگر کهنه کار سینما نیز بالا گرفت. در مقطعی سه چهار فیلم در سال بازی می‌کرد و همزمان در مجموعه‌های تلویزیونی هم حضور داشت. برای همین انتقاد بسیاری را برانگیخت که چندان در انتخاب‌هایش سختگیری نمی‌کند.

رضا تفنگچی / خوشنویس ( هزار داستان)، کمال الملک، حبیب آقا ظروفچی (سوته دلان) و شازده احتجاب از جمله به یاد ماندنی‌ترین نقش‌های این بازیگر بود.

جمشید مشایخی در ششمین دوره چهره‌های ماندگار به عنوان چهره ماندگار سینمای ایران برگزیده شد و در آبان ماه سال ۸۵ در پاریس به خاطر ۵ دهه فعالیت هنری از او تجلیل به عمل آمد.

آذرماه ۸۵ هم بزرگداشتی به پاس ۵۰ سال فعالیت هنری او در عرصه بازیگری تئاتر و سینما در تهران برگزار شد.

از وی سه فرزند به نام‌های نادر، نغمه و سام بجا مانده است که نادر از شناخته شده‌ترین آهنگسازان ایران است و رهبری ارکستر سمفونیک تهران را نیز بر عهده داشته است.

او روز سیزدهم فروردین ماه ۱۳۹۸ و در حالی که به علت بیماری ایام نوروز را در بیمارستان عرفان تهران سپری کرده بود در سن ۸۵ سالگی درگذشت.