نگاهی به منطقه ی خسرو شاه و برخی از نامداران آن
Thu 13 09 2018
دکتر منوچهر سعادت نوری
موقعیت جغرافیایی و پیشینه ی تاریخی منطقه ی خسرو شاه
* خُسرو شاه یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش خسروشاه شهرستان تبریز واقع شده و مرکز این بخش است. جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۵خورشیدی، بالغ بر ۹۷۲'۲۱ نفر بوده که پانزدهمین شهر استان محسوب می‌شود. ارتفاع این شهر از سطح دریا، ۱٬۳۵۷ متر می‌باشد. قسمتی از شهر در داخل دره قرار دارد. این شهر در فاصله ی بین کوه های سهند و دشت تبریز قرار دارد.
* خسرو شاه پیش از آنکه به عنوان شهر شناخته شود بنا بر تعریف لغت نامه ی دهخدا نام یکی از دهستان های شهر اسکو (یکی از شهرهای غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان اسکو) بوده است. لغت نامه ی دهخدا به نقل از فرهنگ جغرافیائی ایران (تالیف سپهبد حاج علی رزم آرا) می نویسد: "خسروشاه از شمال بدهستان سردرود و از خاور و جنوب به دهستان حومه ی اسکو و از باختر به بخش شبستر محدود می باشد. موقعیت آن جلگه و معتدل کمی مایل به سردی است ، آب آن از چشمه و رودخانه های محل تأمین می گردد. خط شوسه و راه آهن مراغه و تبریز از این ده عبور می نماید. این دهستان از بیست آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده است . محصولات عمده ٔ خسروشاه غلات و انگور و سردرختی می باشد".
* به‌علت موقعیت ممتاز شهر، کلیه امکانات مورد نیاز مرکز استان از محدوده ی این شهر و مناطق تابعه آن می‌گذرد. به‌عنوان مثال، آب شرب شهر تبریز، شبکه ی گازرسانی، خط آهن تبریز - تهران، محور تبریز - میاندوآب - سنندج از اهم این موارد است. آرامگاه شیخ سالار دیلمی، مسجد جامع خسروشاه و کاروان سرای صفوی از جملهٔ آثار تاریخی خسروشاه به‌شمار می‌رود. باغات اطراف شهر و تفرجگاه شیخ سالار و پارک جنگلی خسروشاه بخصوص در ایام تعطیل پذیرای مسافران و گردشگران می باشد.
* شهری که اکنون خسروشاه نامیده می‌شود در هزاره اول قبل از میلاد، منطقه ی مسکونی قبیله‌ای بوده و نامش در آن زمان «آنیاشتانیا» بوده‌است. مطابق نوشته دیاکونف مورخ روسی، در دوران حکومت ماد، قلاع این منطقه استراتژیکی بوده و آنیاشتانیا هم مستثنی از این قاعده نبوده است. بنابراین آنیاشتانیا در منطقه‌ای که دارای دیوارهای بلند با ارتفاع ۵ الی ۷ ذرع و عرض ۲ الی ۳ ذرع و برج‌هایی به فاصله ۲۰۰ ذرع از همدیگر به صورت مضرس و دندانه‌دار بنا شده بود. این قلعه را مانند قلاع دیگر، رئیس قبیله اداره می‌کرد و کنترل تمامی آن و همچنین باز و بسته بودن دروازه‌ها با دستور وی امکان‌پذیر بوده است. روزها صبح زود فقط یک دروازه باز می‌شد و دامداران رمه‌های خود را به چرا می‌بردند، اما شب‌ها دروازه بسته می‌شد. در مراسم و جشن‌های مخصوص کشاورزان و دامداران به‌دستور رئیس قبیله هر دو دروازه باز می‌شد، اما هنگام احساس خطر و حمله ی قبایل دیگر فوراً دروازه ها بسته می‌شد و قلعه حالت جنگی به خود می‌گرفت. در فاصله‌ای نه چندان دور، قلعه دیگری به نام «قلعه دینگو» قرار داشت که در آن قلعه نیز که کوچک‌تر از آنیاشتانیا بوده، قبیله دیگری می‌زیستند که گاهی مورد هجوم قلعه آنیاشتانیا و یا بالعکس قرار می گرفتند.
نقاط دیدنی و مکانهای تاریخی خسرو شاه
* قره تپه که یانیق تپه نیز نامیده می شود در ۳۱ کیلومتری جنوب باختری تبریز و در ۶ کیلومتری شمال خسرو شاه در جنوب شرقی روستای " تازه کند" واقع شده است. قره تپه یا یانیق تپه که متعلق به پنج هزار سال قبل است از آثار باستانی خسروشاه می باشد. چنین مشاهده شده است که تمدن خفته در این مکان در اثر حریق و آتش سوزی دچار اضمحلال شده و دیگر به شکل سابق خود برنگشته است. تنها بخش بسیار کوچکی از کل تپه حفاری شده و حفاری در اکثر قسمت های این بخش نیز بسیار سطحی بوده است. این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۷۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در این تپه یک هیأت انگلیسی به ریاست " چارلز بورنی " در مرداد ماه سال ۱۳۳۹ کاوش های علمی به عمل آورد. به نظر "بورنی" قدمت این تپه به اواخر هزاره سوم پیش از میلاد می رسد که با اواخر عصر سنگ و مس و اوایل عصر مفرغ در آذربایجان مقارن است.. با توجه به تراکم بناها در بخش های حفاری شده ،به نظر می رسد جمعیتی حداقل دو هزار نفری در محوطه ساکن بوده است.
* مسجد جامع خسروشاه؛ یکی از مساجد قدیمی ایران است که در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۸۶ با شماره ی ۱۹۵۶۸ در فهرست آثار ملّی ایران به ثبت رسیده است.زمان دقیق ساخت این مسجد مشخّص نیست؛ ولی پیدا شدن یک کتیبه در یکی از ستون های آن که در آن، عددی نوشته شده است احتمال این را می دهد که ساخته شدن این مسجد در زمان قاجار رخ داده باشد. هرچند شاید این مسجد در زمان صفویان ساخته شده. چرا که در آن زمان در اکثر شهرها و روستاها مساجدی ساخته شدند و مسجد دیگری نیز در خسروشاه، از همین دوران به جا مانده است.
* کاروان سرای صفوی خسروشاه: آنچه که در میان اهالی خسروشاه به کاروان سرای صفوی مشهور شده دیواره ها و برجک هایی نیمه خراب در مسیر جادّه ی قدیم خسروشاه - آذرشهر است. چهار برجک این کاروان سرا بسیار شبیه برج کبوتران خسروشاه است. از این رو ممکن است این کاروان سرا در دوران قاجار ساخته شده باشد. امّا طبق نظر اهالی این مکان یکی از کاروان سراهای دوران صفویان است. خسروشاهیان معتقدند این کاروان سرا به دستور شاه عبّاس اوّل صفوی (پنجمین و مهم ترین شاه صفوی) ساخته شده است
* آرامگاه شیخ سالار دیلمی: ابویعلی حمزه بن عبدالعزیز، مشهور به سلار دیلمی از اندیشمندان برجسته قرن پنجم قمری است که به سال ۴۴۸ یا ۴۶۳ ه.ق در خسرو شاه، درگذشت و در خسرو شاه مدفون گردید. آرامگاه وی یکی از نقاط دیدنی و مکانهای تاریخی خسروشاه است.
برخی از نامداران خسرو شاه
* حسن خسروشاهی: کارآفرین کانادایی ایرانی تبار متولد ۱۳۱۹ در شهر تهران است. وی اصالتاً اهل شهر خسروشاه تابع استان آذربایجان شرقی است. او مدارک خود در دو رشتهٔ حقوق و اقتصاد از دانشگاه تهران دریافت کرد.او در سال ۱۳۶۰ به کشور کانادا رفت و در شهر ونکوور سکنی گزید و در سال بعد از آن فروشگاه های زنجیره ای قطعات الکترونیکی خود به نام فیوچر شاپ را ایجاد کرد که بعدها آن را به شرکت آمریکایی بست بای فروخت. در سال ۲۰۱۲، ارزش خالص دارایی‌های خسروشاهی ۹۴۰ میلیون دلار برآورد شده بود.
* بهزاد خسروشاهی, فرزند حسن خسروشاهی در حال حاضر در تورنتوی کانادا به عنوان رئیس شرکت داروئی رویالتی که به مبلغ ۱۳۳ میلیون دلار خریداری شده است؛ مشغول به فعالیت می باشد.
* دارا خسروشاهی (۷ خرداد ۱۳۴۸، تهران): مالک کسب و کار ایرانی آمریکایی و مدیر عامل اجرایی شرکت تکنولوژی‌های اوبر است. او پیشتر مدیرعامل اجرایی اکسپیدیا بود. دارا خسروشاهی در ایران زاده شده و از خانواده کارآفرین خسروشاهی که مؤسس شرکت سرمایه‌گذاری البرز و مالک چندین کارخانه تولید دارو همچون تولید دارو، تولی پرس و … در ایران بودند برخاسته است (حسن خسروشاهی عموی اوست). پس از انقلاب ۵۷ خانوادهٔ وی وقتی که او ۹ سال داشت، ابتدا به جنوب فرانسه رفتند. سپس برای ملحق شدن به دیگر اعضای خانواده به آمریکا مهاجرت کردند. دارا خسروشاهی مهندسی الکترونیک خواند و مثل بعضی از اعضای فامیل خود در امور مالی و فناوری مشغول کار شد. هفت سال برای یک بانک سرمایه‌گذاری کار کرد و بعد به یک شرکت اینترنتی پیوست. دوازده سال پیش به ریاست شرکت "اکسپدیا" رسید و آن را بدل به پردرآمدترین آژانس مسافرتی آنلاین آمریکا کرد. دامنه کار این شرکت را به شصت کشور دنیا توسعه داد و درآمد آن را چهار برابر کرد. نیویورک تایمز در سال ۲۰۱۵ درآمد دارا خسروشاهی را در میان مدیران عامل در آمریکا بالاترین اعلام کرد: حدود ۹۵ میلیون دلار. او در کنار مسئولیت‌های متعددش عضو هیات مدیره نیویورک تایمز هم هست. دارا خسروشاهی سال ۲۰۱۲ با سیدنی شاپیرو ازدواج کرد. خسروشاهی چهار فرزند دارد و آنها که او را از نزدیک می شناسند می گویند وقت زیادی را با فامیل بزرگ خود می‌گذراند
تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
متن کامل:
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2018/09/blog-post_12.html
*
آرشيو مقالات و سروده ها
http://asre-nou.net/php/ar_author.php?authnr=1023
|
|