ماشاءالله آجودانی: بی‌طرفی هما ناطق به قیمت یک انقلاب
گفت و گوی رادیو زمانه با ماشالله آجودانی
Thu 7 01 2016
محمد تنگستانی : در نخستین روز سال ۲۰۱۶ یکی از مهم‌ترین مورخان ایران درگذشت: هما ناطق، پژوهشگر و استاد تاریخ در دانشگاه تهران و دانشگاه سوربن و نویسنده آثاری به یاد ماندنی و اثرگذار مانند «مصیبت وبا و بلای حکومت» (۱۳۵۸)، «بازرگانان و داد و ستد با بانک شاهی و رژی تنباکو» (۱۳۶۳)، «ایران و راهیابی فرهنگی» (۱۹۸۸) و همچنین «کارنامه فرهنگی فرنگی در ایران» (۱۹۹۷).
پژوهش علمی او اما در دو بستر شکل گرفت: ایران و خارج از ایران. به گفته ماشاءالله آجودانی در ایران هما ناطق بی‌طرف نبود. می‌بایست انقلابی اتفاق بیفتد تا او بی‌طرفی‌اش را به عنوان یک تاریخ‌دان به دست بیاورد.
هما ناطق در سال ۱۳۱۳ در ارومیه متولد شد. او در سال ۱۳۳۳ با بورس دولت فرانسه به پاریس آمد، دوره‌های لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری خود را در فرانسه به پایان رساند. رساله دکتری او درباره اندیشه‌های سید جمال‌الدین اسدآبادی‌ست که توسط مرکز ملی تحقیقات فرانسه با مقدمه ماکسیم رودنسون در سال ۱۳۴۶ منتشر شده است.
هما ناطق از سال ۱۳۴۸ تا آغاز انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ در دانشکده ادبیات، تاریخ اجتماعی ایران و دوره قاجاریه و تاریخ عثمانی را تدریس می‌کرد. بعد از انقلاب فرهنگی اما او از تدریس در دانشگده ادبیات محروم شد و در آذر ۱۳۵۹ ناگزیر به پاریس رفت. دوره تازه‌ای در زندگی علمی او آغاز شده بود: از سال ۱۳۶۳ به بعد به عنوان استاد تمام‌وقت در مؤسسه پژوهش‌های ایرانی دانشگاه سوربن آغاز به کار کرد و در این دانشگاه جنبش‌های فکری و مذهبی سده نوزدهم را تدریس می‌کرد.
او ابتدا پیرو شیوه فریدون آدمیت در تاریخ‌‌نگاری بود، اما بعد از تبعید به سبک مستقلی دست پیدا کرد. با ماشاءالله آجودانی، تاریخ‌دان ایرانی مقیم انگلستان پرسش‌های زیر را در میان گذاشتیم:
•سبک فریدون آدمیت در تاریخ‌نویسی چه ویژگی‌هایی دارد و تا چه حد هما ناطق تابع سبک آدمیت بوده است؟
•هما ناطق در تاریخ‌نویسی ایران چه جایگاهی دارد؟
•آثار او بعد از تبعید آیا دستخوش تحول شده است؟ این تحول چگونه است؟
•مورخان جوان از هما ناطق چه تأثیراتی پذیرفته‌اند؟
ماشاءالله آجودانی پاسخ می‌دهد:
https://soundcloud.com/
|
|
