نامه ی سرگشاده یک حقوقدان به ریس جمهور
آلودگی هوا نقض حقوق شهروندی است.
Wed 22 01 2014
جناب آقای دکتر حسن روحانی
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
با سلام و دعای خیر
حضرتعالی طبق اصل 113 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسوول اجرای قانون اساسی و طبق اصل 121 در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران سوگند پاسداری از این قانون و انجام وظایف و مسوولیتهای اجرایی کشور را به نحو احسن یاد کرده اید. از سوی دیگر در ایام انتخابات ریاست جمهوری وعده ی تحقق فصل سوم قانون اساسی بنام حقوق ملت و تدوین و اجرای حقوق شهروندی به ملت ایران داده اید. همچنین طبق اصول سوم ,بیست و دوم و پنجاهم در باب حق حیات و زیست سالم شهروندان ایرانی حضرتعالی دارای مسوولیت هستید زیرا جناب آقای ریس جمهور همچنانکه حضرتعالی مستحضرید میلیونها نفر از شهروندان تهران و کلان شهرهای ایران در فصل سرد سرما هر روز با هوایی آلوده مواجه شده و بی اختیار تن سالم و شریف خود را در معرض تهدید بیماری های تنفسی ,قلبی و سرطان ناشی از استنشاق هوای آلوده قرار می دهند. آلودگی هوا طبیعی ترین حق هر شهروندی که استنشاق هوای پاک است را نقض می کند . داشتن هوای پاک و محیط زیست سالم یکی از مولفه های نسل چهارم حقوق بشر است به نحوی که چنین حقی در دایره ی شمول حقوق طبیعی آحاد شهروندان قرار می گیرد اگرچه بسیاری از حقوقدانان معتقدند به لحاظ ارتباط هوای پاک و برخورداری از زیست سالم با حیات و زندگی انسانی جزء نسل اول حقوق بشر قرار می گیرد . این اصل مورد پذیرش همه ی کشورهای جهان قرار گرفته و در قالب حقوق ملت در قوانین اساسی تنظیم و از کرامت و جایگاه والایی برخوردار است.زیرا زیست سالم و برخورداری از محیط پاک را به عنوان پایه حیات انسانی قرار داده اند و هر گونه تهدید این حق به مثابه نقض حقوق شهروندی و حقوق بشر قلمداد می شود همچنانکه اصل پنجاهم قانون اساسی ایران این امر را به زیبایی بیان میدارد.مقررات حقوق بین الملل و اسناد بين المللي و داخلي این امررا مورد توجه و تاکید قرار داده اند .مطابق اصل نخست اعلاميه استکهلم « انسان از حقوقي بنيادين براي داشتن آزادي و برابري و شرايط مناسب زندگي در محيط زيستي که به او اجازه زندگي با حيثيت و سعادتمندانه را بدهد برخود دار است » بر اين اساس حق برخورداري از هواي سالم و پاک وعاري از آلودگي براي شهروندان جزء لاینفک زندگی قرار گرفته و تضمين آن در راستاي حق بر محيط زيست سالم جزو حقوق اوليه هر شهروند قرار می گیرد در این راستا حق بر هوای پاک از زیر مجموعه های حق بر محیط زیست سالم به شمار می رود و در برخی قوانین بر « حق تنفس بر هوای پاک » صحه گذاشته شده است . بر اساس این امر هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس نماید و دولتها مکلف به اتخاذ تدابیری برای تضمین آن می باشند.. همچنانکه در ایران اصل پنجاهم قانون اساسی این تکلیف را بر عهده همگان قرار داده است.اعلامیه جهانی حقوق بشر 1948 داشتن زندگی سالم و محیط پاک را حق همه آحاد بشر می داند.ماده ی سوم و فحوای مواد 25و 27 این اعلامیه بیانگر این موضوع می باشد همچنین حق بر حیات از حقوق ذاتی هر شخص انسانی است که باید بموجب قانون حمایت شود مجددا این حق در اسناد حقوق بشری مورد تاکید قرار گرفته است .در خصوص ارتباط این حق با محیط زیست نیز پیوندی ظریف برقرار است و می توان گفت که حیات هر انسانی بستگی به کیفیت محیط زیست او دارد و این موضوع هم شامل «صرف حیات» و هم شامل «کیفیت حیات» می شود و در هر دو بعد با محیط زیست ارتباط دارد در زمینه آلودگی هوا و حق بر حیات نیز می توان اینگونه استدلال کرد که با توجه به اهمیت عنصر هوا در زندگی انسانها رابطه مستقیمی بین حفاظت از هوا در برابر آلودگی و حق برحیات وجود دارد به عبارت دیگر وجود عنصر هوا مرتبط با صرف حیات و نبودن آلودگی در آن مرتبط با کیفیت حیات می باشد. بنابراین برای تعیین حداقلی از کیفیت زندگی و حیات برای شهروندان لزوم مقابله با آلودگی هوا اهمیت ویژه ای دارد...دولتها وظیفه فراهم آوردن بستر و محیط پاک برای شهروندان خود هستند و دسترسی به زندگی سالم و داشتن محیط زیست پاک و هوای عاری از هر نوع آلودگی جزء حقوق فطری و طبیعی آنان است.از سوی دیگر بر این اساس هر شهروندي حق دارد در هوايي پاک و سالم تنفس نمايد و دولتها مکلف به اتخاذ تدابيري براي تضمين آن مي باشند.در ایران نظام حقوقی ما با تصویب قوانین مختلف مقرراتی را برای داشتن هوای پاک و الزاماتی برای دولت جهت فراهم آوردن شرایط و بسترهای داشتن هوای پاک در نظر گرفته است پيشگيري و مقابله با آلودگي و هر اقدام مخربي كه موجب بر هم خوردن تعادل و تناسب محيط‌زيست شهروندان مي‌شود (موضوع ماده 1 قانون حفاظت و بهسازي محيط‌زيست28/3/53. قوانين متعددي دیگری در نظام حقوقی ما وجود دارد،که می توان به ماده 570 قانون مجازات اسلامی اشاره کرد .در کل نظام حقوقی ایران از یک سو آلودگی هوا را جرم انگاری نموده است و از سوی دیگر حضرتعالی همچنانکه بیان گردید به عنوان مجری و پاسدار قانون اساسی و سوگندی که در مقابل ملت شریف ایران یاد کرده اید مسوول اجرای اصول بیست و دوم و پنجاهم قانون اساسی هستید و حسب تعهدی که در ایام انتخابات در قالب تحقق حقوق ملت و منشور حقوق شهروندی به مردم شریف ایران داده اید مسوول تامین هوای پاک شهروندان و حل این معضل و الزام سازمانها و نهادهای مسوول در اتخاذ برنامه و راهکار مناسب برای برون رفت از این وضعیت می باشید. جناب آقای ریس جمهور آلودگی هوا به علت تهدیدات جدی ایی که علیه بهداشت , سلامتی و محیط زیست سالم شهروندان دارد نقض حقوق شهروندی و بشر تلقی می شود لذا بسان شهرهای مکزیکو سیتی و چند شهر دیگر بزرگ جهان که در گذشته از آلودگی هوا رنج می بردند وامروزه با اتخاذ برنامه های منسجم و علمی به هوای پاک رسیده اند مستدعی است در این زمینه دستورات شایسته صادر فرمایید. و جلوی این نقض حقوق شهروندی را بگیرید..
حسین احمدی نیاز
حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری