نوروز در ایران و کشورهای همسایه
چرا از پس قرنها و هزاره‌ها هنوز
مردم نوروز را دوست می‌دارند؟
--------------------------------------------------------------------------------
آفتاب-زهرا
مرعشی: نوروز از جشنهای باستانی ایرانیان است که امروزه در محدوده جغرافیایی فلات
ایران شناخته‌شده و دارای رسمیت است. نوروز آغاز بهار و سال جدید است که به همین
سبب جشن‌هایی را با خود به همراه دارد.
اما چرا
نوروز هنوز ماندگار است؟ چرا از پس قرنها و هزاره‌ها هنوز مردم نوروز را دوست می‌دارند؟
برخی خصوصیتی فراملیتی و فرادینی برای نوروز قائلند و همگانی بودن را دلیل اصلی
جاودانگی نوروز می‌دانند. در ذیل به شرح آیینهای نوروز در ایران و کشورهای همسایه
می‌پردازیم :
ایران
نوروز در ایران
جشن آغاز سال نوست. ایرانیان امروز تعدادی از آیینهای نیاکان را از یاد برده یا
شکل آن را تغییر داده‌اند، از جمله نوروزخوانی یا به راه انداختن حاجی فیروز. همچنین
تعدادی رسم جدید بر آن افزوده‌اند، چون خریدهای مفصل نوروزی، شلیک کردن توپ، تحمل
راهبندانهای خیابانها در ماه پایانی سال!، تماشای سریالهای نوروزی، پرداخت عوارض
شهری و تعیین نرخ جدید کالا و خدمات در سال نو!
نوروز در ایران
همراه است با سفره هفت سین، خانه‌تکانی، درست کردن و خوردن سبزی‌پلو با ماهی در شب
آغازین سال نو، دید و بازدید، دریافت و دادن عیدی، تهیه شیرینی و آجیل، مسافرت و...
تاجیکستان
جشن نوروز
برای مردم تاجیکستان، به ویژه بدخشانیان، جشنی ملی و دیرینه است. تاجیکها از نوروز
به عنوان رمز دوستی و زنده شدن کل موجودات یاد می‌کنند. نوروز در این کشور به نام
«خیدیر ایام»، یعنی جشن بزرگ، معروف است. تعدادی از مراسم این جشن در تاجیکستان با
مراسم سنتی آن در ایران مشترک است، اما بعضی از این مراسم مثل برپایی مسابقاتی چون
تاب‌بازی و یا بزکشی از آیینهای مردم تاجیکستان در نوروز است.
افغانستان
نوروز در
افغانستان با همان شور و شکوه پیشین برگزار می‌شود. از آیینهای خاص افغانها در اولین
روز عید نوروز پرچم امام علی(ع) است که با مراسمی ویژه و باشکوه در صبح آن روز
برافراشته می‌شود و بدین‌گونه، جشن نوروز رسماً آغاز می‌گردد.
ترکیه
در ترکیه،
نوروز را آغاز بهار طبیعت، شروع تجدید حیات، تازگی و طراوت در جهان می‌دانند. برخی
از مردم این سرزمین نوروز را روزی مقدس همانند شب قدر و شب برائت، و برخی عامل
اتحاد و همبستگی و حتی زادروز امام علی(ع) و تعیین ایشان به خلافت و سالروز ازدواج
ایشان با حضرت فاطمه(س) دانسته‌اند. اکنون نوروز در ترکیه تعطیل رسمی است.
جمهوری
آذربایجان
یکی از جشنهای بزرگ مردم جمهوری آذربایجان
نوروز است. در جمهوری آذربایجان درباره پیدایش جشن نوروز داستانهای گوناگونی نقل
شده است. مردم اران جمهوری آذربایجان به دلیل اعتقاد به آیین و مراسم نوروز برای
بهتر برگزار کردن جشن نوروز تدارک ویژه‌ای می‌بینند. فرستادن خوان سمنو، انداختن
کلاه پوستین به درها، آویزان کردن کیسه و توبره از سوراخ بام در شب عید و درخواست
تحفه عید در این سرزمین موسوم است.
قزاقستان
نوروزدر
قزاقستان شروع اعتدال بهاری است. قزاقها بر این باورند که در این روز ستاره‌های
آسمانی به نقطه آغاز می‌‌رسند و همه‌جا تازه می‌شود و روی زمین شادمانی برقرار می‌گردد.
نوروز برای مردم این سرزمین بسیار مقدس بوده و اگر در این روز باران یا برف ببارد،
آن را به فال نیک می‌گیرند و معتقدند سال خوبی آغاز خواهد شد.
ترکمنستان
در کشور
ترکمنستان، طبق رسم قدیم و جدید، دوبار در سال جشن نو گرفته می‌شود؛ یکی بر اساس
تقویم میلادی به عنوان جشن بین‌المللی (سال نو)، و دیگری نوروز به نشانه احیای
آداب و رسوم دیرینه. مردم این کشور عقیده دارند زمانی که جمشید به عنوان چهارمین
پادشاه پیشدادیان بر تخت سلطنت نشست، آن
روز را نوروز نامیدند. ترکمنها آداب خاصی برای نوروز دارند، از جمله غذاهای خاص
نوروز و برپایی بازیها و مسابقات گوناگون.
پاکستان
مردم
پاکستان نوروز را «عالم افروز» مینامند؛ یعنی روز تازه‌رسیده که با ورود خود،
جهان را روشن و درخشان می‌کند. در میان مردم این سرزمین تقویم از اهمیت خاصی
برخوردار است. بدین سبب، گروهها و فرقه‌های گوناگون دینی و اجتماعی در ابتدای تقویمهای
خود به تاریخچه نوروز و ارزش و اهمیت آن می‌‌پردازند. این تقویم را که با نوروز
آغاز می‌شود، در پاکستان «جنتری» مینامند.
