محمدرضاخاتمي در گفت و گو با ايسنا:
«چوبي
نداريم لاي چرخ دولت بگذاريم»
- ما معتقديم هر كسي به قانون اساسي التزام داشته
باشد هر چند كه ممكن است انتقاد داشته باشد، اگر بخواهد بايد بتواند در عرصه‌ي
سياسي كشور اثرگذار باشد؛ يعني بايد بتواند آزادي تشكل داشته و روزنامه داشته
باشد و خود را در معرض انتخاب مردم قرار دهد.براي مثال ما به نظارت استصوابي
اعتراض مي‌كنيم، اما به گونه‌اي نيست كه اگر ما را رد كردند بگوييم كه مي‌خواهيم
به خيابان بريزيم و اين قانون را عوض كنيم. بلكه تلاش مي‌كنيم از راه‌هاي
قانوني آن را اصلاح كنيم.»
خبرگزاري
دانشجويان ايران -محمدرضا خاتمي، دبيركل جبهه مشاركت ايران
اسلامي، نيز به همراه حجت‌الاسلام و المسلمين هادي قابل رييس كميته مناطق و سعيد
شريعتي مسوول كميته‌ي اطلاع‌رساني اين حزب با حضور در خبرگزاري دانشجويان ايران
(ايسنا)، به تشريح آخرين مواضع جبهه مشاركت درقبال مسايل سياسي روز پرداختند.
از
آرمانگرايي تا واقعيت‌گرايي
به
گزارش ايسنا، خاتمي با بيان اينكه «مهم‌ترين تجربه‌اي كه از 3، 4 سال گذشته در
عرصه سياست ايران داشتيم اين بود كه نمي‌توانيم تنها با ايده‌آل‌ها و آرمانگرايي‌هاي
خود پيش برويم»، خاطرنشان كرد:« ضمن آنكه ايده‌آل‌هاي خود را درست مي‌دانيم و
معتقديم كه نياز كشور ما هم هست، اما شرايط بيروني به ما الزام مي‌كند كه براساس
واقعيات حركت خود را تنظيم كنيم.»
وي
افزود:« ما از آنجايي كه يك حزب قانوني هستيم و مي‌خواهيم براساس قانون حركت كنيم
و با روش‌هاي مسالمت‌آميز پيش رويم مجبوريم كه اين واقعيات را در نظر بگيريم.
بنابراين مهم‌ترين چيزي كه براي حركت‌هاي آينده مدنظرمان است، اين است كه مسير و
سرعت حركت خود را براساس اين واقعيات تنظيم كنيم.»
خاتمي
ادامه داد:« همه ما چون بچه‌هاي انقلاب هستيم و شاكله‌ي سياسي ما درجريان انقلاب
شكل گرفته است، بعضي اوقات مي‌خواستيم اصلاحات را با روش انقلابي پيش ببريم.اين
كار تضاد ايجاد مي‌كند. برخي از رفتارها و روش‌ها انقلابي است و خود به خود با
ماهيت اصلاحات كه يك حركت نرم، ملايم و سازگار با شرايط اجتماعي است مغايرت دارد.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، تاكيد كرد:« ضمن دفاع با قوت و قدرت از آرمان‌ها و ايده‌آل‌هاي
خود، روشي را براي حركت انتخاب كنيم كه با واقعيات جامعه سازگاري داشته باشد.»
وي
با اعتقاد بر اينكه روش‌هايي كه جامعه مي‌پسندد روش‌هاي انقلابي نيست، تصريح كرد:«
مهم‌ترين نياز جامعه‌ي ما دوري از تنش و تشنج است. اگر ايده‌آل‌هاي خود را مرتبا
مطرح كنيد اولين نقطه‌اي كه در ذهن مردم ايجاد مي‌كند اين است كه اينها نشدني است
و اين از عواملي است كه جريان اصلاحات را كه فراگير است به تدريج محدود و مردم را
از آينده‌ي اصلاحات نااميد مي‌كند.»
گسترش
ابعاد فعاليت‌هاي اجتماعي
خاتمي
با اعتقاد براينكه اصلاحات درهمه ابعاد از جمله مسايل اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي
كارهاي عظيمي انجام داده است، تصريح كرد:« هم در شعارهايي كه ما مي‌داديم و هم در
تبليغاتي كه طرف مقابل مي‌كرد تلاش مي‌شد كه اصلاحات محدود به عرصه‌ي سياست شود
اما اگر عمق بخشيدن به حركت‌هاي جريان اصلاحي به اين معنا باشد كه براي همه‌ي عرصه‌هاي
اجتماع حرف داشته باشيم و مخاطب‌مانمان را پيدا كنيم، در اين صورت گستره‌ي اصلاحات
افزايش يافته است.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، بر ضرورت «اجتماعي شدن حزب» تاكيد كرد و گفت:« در شرايط خاص
كشور نياز داريم كه يك جريان اجتماعي هم باشد و اين حركتي است كه مي‌خواهيم در
آينده براي خود طراحي كنيم و به پيش برويم و هدف اصلي كنگره‌ي هشتم ما هم صحه
گذاشتن بر اين نظر شوراي مركزي باشد كه تصويب شده است.»
اجماع
اصلاح‌طلبان؟
خاتمي
درباره‌ي اجماع اصلاح‌طلبان با اعتقاد براينكه تحولاتي كه دركشور صورت گرفته الزام
ايجاد مي‌كند كه مجموعه‌هاي جديدي از تركيب مجموعه‌هاي قبلي و گروه‌هاي جديد تشكيل
شود، ادامه داد:« ما به يك نقطه رسيده‌ايم كه در شرايط فعلي كشور كه ما مي‌خواهيم
كار قانوني كنيم و در برابرمان هم يك حزب پادگاني وجود دارد، حتما بايد با ائتلاف
كار را پيش برد.»
وي
در پاسخ به پرسش كه اين ائتلاف‌ها بايد حول محور اشخاص يا گروه‌ها شكل گيرد؟ تصريح
كرد:« بعضي شخصيت‌ها هستند كه فراتر از احزاب و گروه‌ها هستند. اگر همه به دنبال
مهندس موسوي مي‌رفتيم دليلش اين نبود كه كسي انتقادي به مهندس موسوي نداشته باشد،
اما همه اين واقعيت را در نظر گرفتند كه اگر آقاي مهندس موسوي محور قرار گيرد همه
مي‌توانند به نوعي بخشي از خود را در چهره‌ي مهندس موسوي ببينند. آقاي موسوي
خوييني‌ها و آقاي خاتمي هم همين طور هستند.»
نايب
رييس مجلس سابق شوراي اسلامي، معتقد است كه اگر سيد محمد خاتمي، مهندس موسوي و
موسوي خوييني‌ها محور قرار گيرند و ميدان‌داري كنند احتمال پاگيري يك ائتلاف بسيار
قوي و نيرومند وجود دارد.
وي
ادامه داد:« اگر اين شخصيت‌ها نخواهند نقش ايفا كنند ائتلاف‌ها حول سازمان –
برنامه شكل مي‌گيرد. احزاب و سازمان‌هايي كه قدرت نفوذ بيشتر در جامعه دارند،
گسترده‌اند، انسجام بيشتري دارند و داراي مباني تئوريك قوي‌تري هستند محور قرار مي‌گيرند.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، با بيان اينكه حزب متبوعش خود را مقيد نمي‌كند كه حتما عضو يك
جبهه باشد، تصريح كرد:« ما مي‌توانيم عضو جبهه‌هاي مختلفي باشيم و با توجه به
ساختار و جايگاه مشاركت در جامعه‌ي سياسي امروز احتمال اينكه بتوانيم مثلا با ملي
– مذهبي‌ها و نهضت آزادي از يك‌سو و با خط امامي‌ها از سوي ديگر ارتباط داشته
باشيم وجود دارد. مي‌توانيم در يك جايگاه وسط بايستيم و دست‌مان را به دو طرف دراز
كنيم.»
وي
ادامه داد:« اينكه جبهه‌ي مشخصي براي حركت آينده تعريف شده و شكل گرفته باشد، چنين
چيزي مطرح نيست و در حال بررسي است. بعد از انتخابات جبهه‌ي دوم خرداد ركود دارد؛
تماس‌هايي را با دوستمان‌مان داريم تا ببينيم اين جبهه را بايد چه كرد؟ برخي
معتقدند كه مي‌تواند ادامه يابد و برخي معتقدند كه نمي‌شود.»
خاتمي
با اشاره به جلساتي كه براي تشكيل جبهه‌ي دموكراسي و حقوق بشر برگزار كرده‌اند،
يادآور شد:« ديدگاه جبهه‌ي مشاركت اين است كه جبهه‌ي دموكراسي و حقوق بشر نبايد به
عنوان يك جريان رقابت انتخاباتي وارد شود، بلكه بايد از حقوق بشر دفاع كند، آموزش
دهد و از حقوق مردم دفاع كند. جبهه‌ي دموكراسي و حقوق بشر ايده‌اي است كه ما در
كليات قبول داريم اما اينكه چه كساني مي‌توانند عضو آن باشند و حركات آينده‌اش
بايد چه باشد درحال بررسي است.»
وي
با اشاره به اينكه از جبهه‌ي اعتدال هنوز خبري نيست، اظهار داشت:« برخي از دوستان
ما از جبهه‌ي اعتدال صحبت مي‌كنند ولي ما هنوز حركتي براي تشكيل اين جبهه نديده‌ايم.
هم‌اكنون جبهه دوم خرداد قدمتي دارد، جبهه‌ي دموكراسي و حقوق بشر مطرح شده و گام‌هايي
به پيش برداشته است. جبهه‌ي اعتدال هم فعلا در تابلو وجود دارد و هنوز سهامش را به
بورس عرضه نكرده كه بدانيم چقدر مي‌شود مشتري شد.»
هاشمي
و انتخابات
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، در پاسخ به اينكه آيا در جريان انتخابات نهم رياست جمهوري و پس
از آن هاشمي رفسنجاني به اصلاح‌طلبان نزديك شد؟ تصريح كرد:« در سياست مسايل را
سياه و سفيد نمي‌بينيم. هميشه مي‌توان برخي افراد را موتلف يا رقيب بالقوه خود
دانست و اين حوادث بيروني است كه ممكن است اين افراد را موتلف يا رقيب كند.»
وي
ابراز عقيده كرد::« آقاي هاشمي تا دو هفته مانده به انتخابات شعارش اين بود كه اگر
جريان راست به وحدت برسند، من نمي‌آيم. ما احساس نمي‌كرديم كه مي‌توانيم با آقاي
هاشمي هيچگونه همراهي و همكاري داشته باشيم، زيرا فرض مي‌كرديم كه آقاي هاشمي
جايگاه خود را در جناح راست تعريف مي‌كند. درجريان انتخابات آقاي هاشمي احساس كرد
برخي قاتق نانش نيستند و قاتل جانش هستند؛ از اين طرف هم نيروهايي كه براي
دموكراسي، آزادي و اصلاحات فعال بودند احساس كردند جريان مقابل برنامه‌هاي گسترده‌اي
براي قبضه‌ي همه امور دارد كه دستاوردهاي اصلاحات هم ممكن است به خطر بيفتد. احساس
كردند در اين مرحله مي‌توانند حركت مشتركي را انجام دهند. آن حركت مشترك در دور
دوم انتخابات شكل گرفت و همه گفتيم كه به آقاي هاشمي راي دهيد.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، افزود:« بعد از آن بايد ببينيم كه اين حوادث موضع دو طرف را در
چه جايگاهي قرار مي‌دهد. آيا مي‌خواهند نقشي را كه در دوران كوتاه بين دو مرحله
انتخابات داشتند را باز هم ايفا كنند يا نه؟ اين نياز به گفت‌وگو و اعلام مواضع
دارد. ما مرتبا مواضع‌مان را اعلام مي‌كنيم اميدواريم ساير دوستان‌مان هم مواضع
خود را نسبت به امور بيان كنند ممكن است آنها به اين نتيجه برسند كه دو - سه سال
بايد سكوت كنند. با كسي كه سكوت مي‌كند نمي‌توان ائتلاف كرد. اولين شرط اينكه دو
گروه و جريان بتوانند با هم نزديك شوند اين است كه اراده‌ي خود را براي عمل سياسي
اعلام كنند و بعد آن را چارچوب‌بندي و مشخص كنند.»
ارتباط
با مردم و اصلاح گفتمان
خاتمي
در ادامه اين گفت‌وگو مهم‌ترين عنصر ارتباط با مردم را گفتمان برشمرد و ادامه
داد:« اگر دوم خرداد را مثال بزنيم ضعف رسانه‌اي ما آن زمان خيلي بيشتر بود و
ابزار و امكاناتي كه در اختيارامان بود خيلي كم بود؛ اما گفتمان به نوعي بود كه به
محض آنكه به گوش مردم مي‌رسيد آن جذابيت را داشت كه دل‌ها را به سوي اين گفتمان
هدايت كند. بنابراين مهم‌ترين عنصري كه براي يك تشكيلات سياسي وجود دارد اين است
كه بتواند گفتمان خود را براي بيان اهداف و مطالب خود با نيازهاي مردم منطبق كند.»
وي
ادامه داد:« ما بعد از انتخابات مي‌گوييم كه نياز واقعي كشور دموكراسي است، اما
اينكه بتوانيم بگوييم چگونه اين دموكراسي مي‌تواند به نان، اشتغال و مسكن مردم
ترجمه شود اهميت دارد. گفتمان ما چون در سطح نخبگان و روشنفكري بود شايد اين نفوذ
را در ميان جامعه نداشت؛ بنابراين اولويت براي ما اصلاح اين گفتمان است.»
نايب
رييس سابق مجلس شوراي اسلامي، خاطر نشان كرد:« چون اكثريت جامعه ما تحول‌خواه
هستند و از وضع موجود سياسي، اقتصادي، اجتماعي و ... رضايت كامل ندارند؛ بنابراين
هر گفتمان تحول‌خواهي كه فركانسش با گيرنده‌هاي مردم هماهنگ شود مي‌تواند اثر
عميقي داشته باشد.»
وي
در پاسخ به اينكه آيا درست است كه انتظار داشته باشيم گفتماني مثل دوم خرداد مورد
استقبال قرار گيرد؟ يادآور شد:« اين امكان‌پذير نيست؛ چون تحليل انتخابات تحليل
مرحله‌ي اول است. آنقدر جامعه‌ي ايران متكثر شده است كه امكان ندارد يك گفتمان
غالب در آن وجود داشته باشد. عدالت، معنويت، حتي آزادي گفتماني نيست كه مردم
بتوانند نيازهاي خود را تنها با آن منطبق و برآورده كنند. در شرايط فعلي به خاطر
تكثري كه در جامعه‌ي ايراني وجود دارد، تقريبا غير ممكن مي‌دانم كه يك نفر بيايد و
بتواند همه رقباي خود را با آن اختلاف عظيم پشت سر بگذارد.»
ابزار
ارتباط با مردم
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، داشتن ابزار فيزيكي را دومين عامل ارتباط با مردم عنوان كرد و
ادامه داد:« براي استفاده از ابزارها نيز تلاش مي‌كنيم كه يك نشريه داشته باشيم؛
يك نشريه‌ي داخلي و تئوريك.»
وي
افزود:« ما نمي‌خواهيم خود را از دانش و تكنولوژي روز محروم كنيم؛ ما ترجيح مي‌دهيم
از امكاناتي كه در درون كشور هست استفاده كنيم اما امروز اگر اين امكان‌پذير نباشد
امكانات به اندازه‌اي كافي در جهان وجود دارد كه بدون كوچك‌ترين وابستگي مي‌توان
از آنها استفاده كرد.»
گسترش
تشكيلات
خاتمي
گسترش تشكيلات را مهم‌تر از ساير موارد براي ارتباط با مردم عنوان كرد و گفت:« ما
لزوم اين را درك كرده‌ايم كه اگر بتوانيم تشكيلات خود در درون كشور تشكيل دهيم
امكان اين وجود دارد كه در جامعه‌ي متكثر فعلي ايراني به اندازه‌ي كافي طرفدار و
كساني كه نظريه ما را قبول دارند براي رقابت پيدا كنيم.»
وي
گفت:« ما در دور دوم فقط دو ميليون راي كم داشتيم و اگر بر سازماندهي تشكيلاتي خود
سرمايه‌گذاري كنيم حتما قادر خواهيم بود كه اين نقيصه را جبران كنيم. البته گسترش
تشكيلات فقط جنبه‌ي سياسي نخواهد داشت و جنبه‌هاي ديگر از جمله جنبه‌ي اجتماعي
خواهد داشت. وقتي كه اجتماعي شدن حزب را مطرح مي‌كنيم به همين معناست يعني همه
اقشار را در بر مي‌گيرد.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، در ادامه‌ي گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا اظهار داشت:« ما مي‌گوييم نبايد
نخبه‌گرا بود اما معمولا نخبگان حزب را تشكيل مي‌دهند، اما مهم اين است كه ارتباط
نخبگان با بدنه‌ي جامعه به نحوي محكم باشد كه همديگر را درك كنند و بتوانند پيام
جامعه را بگيرند و پيامي هم كه به جامعه مي‌دهند براي جامعه قابل فهم باشد.»
وي
ادامه داد:« در جريان دوم خرداد و انتخابات بعد از آن مخاطبان ما نخبگان بودند اما
اين نخبگان با جامعه ارتباط فعالي داشتند و يك پيام به راحتي ظرف چند روز چند
برابر مي‌شد، اما اين ارتباط تا حدودي مختل شده است. ما در انتخابات اخير هم
توانستيم اين ارتباط را با نخبگان برقرار كنيم اما از آن طرف محدود بود و پيام از
سوي نخبگان واسط بين ما و جامعه منتقل نشده بود.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، با تاكيد بر ضرورت سازماندهي در درون حزب براي ارتباط با اقشار
مختلف اجتماعي بدون واسطه‌ي نخبگان بيرون از حزب، گفت:« مهم اين است كه اين واسطه‌ها
را در درون حزب سازماندهي كنيم. ما چون هر سال انتخابات داريم عمده‌ي فعاليت‌مان
در درون جامعه در ايام انتخابات است. بقيه‌ي ايام به درون حزب مي‌پردازيم و ارتباط
اين واسطه‌ها در ساير ايام سال دچار اختلال مي‌شود. اگر همه اين واسطه‌ها درون حزب
سازماندهي شوند ارتباط با جامعه در تمام ايام برقرار خواهد بود.ما بررسي كرده‌ايم
اگر بخواهيم با بدنه‌ي دانشجويي ارتباط داشته باشيم آيا بايد فقط 15 درصد دانشجوي
فعال سياسي را هدف خود قرار دهيم و يا كار ديگري انجام دهيم و نوعي تغيير رويكرد
در درون حزب ايجاد مي‌شود. دوم اينكه ما بنايمان بر اين نبود كه جريان دانشجويي
موازي با جريان‌هاي دانشجويي در درون دانشگاه‌ها درست كنيم. ضمن اينكه معتقديم
احزاب نبايد درون دانشگاه فعال باشند، اما همين امر سبب شده بود كه تا حدودي درهاي
حزب به روي دانشجوياني كه مي‌خواستند درون حزب فعاليت كنند بسته شده بود. اين در
الان باز شده است تا دانشجوياني كه مي‌خواهند فعاليت اجتماعي يا سياسي كنند در
درون حزب بتوانند جاي خود را پيدا كنند و از طريق اينها كاري را كه قبلا با واسطه
از طرف جريان‌هاي دانشجويي مستقل با جامعه انجام دادند، حزب انجام دهد.»
نسبت
مشاركت با جريان‌هاي خط امامي
محمدرضا
خاتمي، دبير كل جبهه‌ي مشاركت، در ادامه‌ي گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا درباره‌ي نسبت‌شان
با جريان‌هاي خط امام (ره) با تاكيد بر اينكه به آرمان‌هاي امام وفادار هستند،
تصريح كرد:« آرمان‌هاي امام محدود به يك زمان خاص نمي‌شود؛ استقلال، آزادي،
جمهوريت، دينداري، پيشرفت كشور، رهايي از وابستگي‌ها، اموري است كه همواره بر آن
تاكيد داشته‌ايم؛ اما اگر اين‌گونه تعبير شود كه ما همان جريان‌هاي سياسي چپي
هستيم كه در دهه‌ي اول انقلاب يا نيمه‌ي اول دهه‌ي دوم انقلاب بودند، خير اينطور
نيست.»
وي
ادامه داد:ـ ما از لحاظ تبارشناسي به آن جريان‌ها برمي‌گرديم، اما تحول پيدا كرده‌ايم.
در زمينه‌ي مسايل اجتماعي، بين‌المللي، به خصوص اقتصادي و تا حدودي فرهنگي شايد
اگر كسي بخواهد جريان مشاركت را با چپ دهه‌ي 60 مقايسه كند ظاهرا نتواند انطباق
پيدا كند اما آرمان‌ها همان است. يعني عدالت، رفع تبعيض و رفاه اجتماعي آرمان‌هاي
ما هم هست. ما معتقديم روش‌هايي كه در آن زمان بود در شرايط فعلي ما نمي‌تواند
جواب بدهد و ما مي‌خواهيم شرايط جديدي را كه در كشور است نمايندگي كنيم و براي آن
راه‌حل پيدا كنيم.»
از
تبليغ شعار عدالت غفلت كرديم
خاتمي
در پاسخ به اين انتقاد كه «نماد بيروني جبهه‌ي مشاركت اين بود كه گفتمان عدالت و
رفع تبعيض را رها كرده و يا اين حوزه را به رقيب واگذار كرده است» گفت:« به لحاظ
تبليغات اين انتقاد را قبول دارم. علي‌رغم اينكه حزب ما معنويت، عدالت و آزادي را
از انتخاب مجلس ششم به عنوان شعار سه گانه خود مطرح كرده است اما شايد نتوانسته
باشيم اين شعار و كارهايي كه براي آن كرده‌ايم را تبيين كنيم. طبعا طرف مقابل از
اين امور بهره‌برداري تبلغياتي و ابزاري كرد و شايد يكي از عواملي كه سبب شد نتيجه‌ي
انتخابات تا حدودي عوض شود همين است.»
وي
ادامه داد:« شايد يك جنبه‌ي اصلاح گفتمان معطوف به همين باشد. اما اگر بخواهيم اين
طور تبيين كنيم كه جريان اصلاحات براي عدالت، معنويت و آزادي كاري نكردند؛ با
اعداد و ارقام قابل اثبات است كه كارهايي كه اينها براي رسيدن به عدالت، معنويت و
آزادي كردند پايه‌گذاري روش جديدي است كه فقط ادامه‌ي همين اقدامات است كه مي‌تواند
ما را به سر منزل مقصود برساند.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت يادآور شد:« شايد ما هم در مفاهيم ديگر غرق شديم. شعار ما در سالهاي
قبل دموكراسي بوده و همه هم قبول داريم كه دموكراسي نياز كشور است، اما غفلت كرديم
كه بگوييم دموكراسي با عدالت چه رابطه‌اي دارد.»
مشاركت
و سياست خارجي
نايب
رييس سابق مجلس شوراي اسلامي، گفت:« ما در مسايل سياست خارجي كاملا فعال بوده‌ايم؛
زماني كه در مجلس بوديم و با دولت ارتباط داشتيم از آن طريق دنبال مي‌كرديم و حزبي
بوديم كه مي‌توانستيم اثرگذار باشيم.»
وي
ادامه داد:« ما ترجيح مي‌داديم به دليل حساسيت به خصوص مسايل مربوط به انرژي هسته‌اي
مواضع خود را از طريق گفت‌وگوي درون تصميم‌گيرندگان پيش ببريم. شايد ما در مسايل
خارجي به اندازه‌ي انرژي هسته‌اي نسبت به هيچ مساله‌ي ديگر اظهارنظر نكرده باشيم
اما اينها در قالب نامه‌ها، تحليل‌ها و ارائه‌ي راهكارهايي بودند كه به مسوولان
تصميم‌گيرنده‌ي امر ارائه داديم. در زمان آقاي خاتمي چه زماني كه در مجلس بوديم و
چه غير از آن به شدت فعال بوديم.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، در پاسخ به اين انتقاد كه آنها در مسايل سياست خارجي هم ارتباط‌شان
با گروه‌هايي كه به لحاظ تبارشناسي متعلق به آنها هست كمرنگ شده است، توضيح داد:«
ما در مسايل سياست خارجي موضع داشتيم همه بيانيه‌هاي پاياني كنگره‌هاي ما به اين
موضوع پرداخته است كه در مناسبت‌هاي مختلف هم راجع به آن اظهارنظر مي‌كنيم.
مي‌گوييم
كه آمريكا به دنبال سلطه‌طلبي خود است و همه كشورهاي دنيا دنبال اين هستند كه تا
جايي كه ممكن است منافع خود را تضمين كنند؛ حتي اگر به قيمت زير پا گذاشتن منافع
ديگران باشد. اين ايده را از اول انقلاب داشتيم حالا هم داريم. ما معتقديم كه اگر
آمريكا دستش برسد نه فقط جمهوري اسلامي بلكه همه‌ي كشورهاي مسلمان را مي‌خواهد تحت
سلطه‌ي خود داشته باشد. نكته‌ي مدنظر ما اين است كه چگونه مي‌توانيم در اين دنياي
پر هياهو استقلال، آزادي و پيشرفت خود را تضمين كنيم؟ »
نايب
رييس سابق مجلس شوراي اسلامي، ادامه داد:« شايد در دهه‌ي اول انقلاب ناگريز بوديم
كه منزوي شويم و درهاي خود را ببنديم؛ اما تفاوت شرايط فعلي اين است كه آيا الان
با جنگ با دنيا و منزوي كردن خود بهتر مي‌توانيم منافع خود را تضمين كنيم يا با
فعال شدن در عرصه‌ي بين‌المللي؟ ما معتقد به ديدگاه دوم هستيم. بنابراين ديدگاه ما
نسبت به آمريكا عوض نشده است اما مي‌گوييم كه با همين آمريكا هم مي‌توان جوري
تعامل كرد كه سلطه‌ي آمريكا را نفي و منافع خود را تضمين كنيم و حتي از تعامل
سازنده‌اي كه مي‌توانيم برقرار كنيم بهره‌گيري كنيم.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، به خبرنگار ايسنا گفت:« در جريان اصلاحات، روابط با بخش‌هاي
ديگر دنيا از جمله كشورهاي حوزه‌ي خليج فارس، ژاپن و حتي كشورهاي حوزه‌ي شمالي
درياي خزر اصلاح شد و اگر اين روند ادامه پيدا كند مي‌توانيم در يك تعامل سازنده
با آمريكا هم جنگ نكنيم و هم منافع خود را به خطر نيندازيم. ما معتقديم كه تاكتيك‌ها
و روش‌هاي گذشته جواب نمي‌دهد و بايد عوض شود.»
مرزبندي
مشاركت با جريان سكولار
خاتمي
در پاسخ به انتقاداتي درباره‌ي كم بودن مرزبندي آنها با جريان سكولار، با طرح اين
سوال كه "جريان سكولار يعني چه؟" گفت:« ما وقتي كه در عرصه‌ي حكومت وارد
مي‌شويم يك ميثاق ملي داريم كه مراجع و امام روي آن صحنه گذاشته‌اند و همه مسوولان
كشور بر آن صحه مي‌گذارند و آن اساس اداره كشور يعني قانون اساسي است و اين براي
ما معيار و ميزان است.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، ادامه داد:« ما معتقديم هر كسي به قانون اساسي التزام داشته
باشد هر چند كه ممكن است انتقاد داشته باشد، اگر بخواهد بايد بتواند در عرصه‌ي
سياسي كشور اثرگذار باشد؛ يعني بايد بتواند آزادي تشكل داشته و روزنامه داشته باشد
و خود را در معرض انتخاب مردم قرار دهد.براي مثال ما به نظارت استصوابي اعتراض مي‌كنيم،
اما به گونه‌اي نيست كه اگر ما را رد كردند بگوييم كه مي‌خواهيم به خيابان بريزيم
و اين قانون را عوض كنيم. بلكه تلاش مي‌كنيم از راه‌هاي قانوني آن را اصلاح كنيم.»
خاتمي
تاكيد كرد:« ما با هر كسي كه اين معيارها و چارچوب‌ها را بپذيرد كار كنيم، بقيه هم
مي‌توانند اين كار را انجام دهند و اين كار را هم مي‌كنند.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، يادآور شد:« ما در جريان‌هاي چند سال گذشته به خصوص از حقوق دو
جريان سياسي؛ ملي – مذهبي‌ها و نهضت آزادي دفاع كرديم و اگر حق‌شان پايمال شده و
ناجوانمردانه و غير قانوني به زندان افتاده‌اند و به آنها ظلم شده است از امكاناتي
كه داشتيم استفاده كرديم و گفتيم از اين ظلم تبري مي‌جوييم و از حقوق شهروندي آنها
دفاع مي‌كنيم.در جريان انتخابات اخير وقتي ديديم كه اين دو گروه التزام كامل به
اين امور دارند هيچ مانعي نديديم كه با اينها همكاري كنيم و حتي يك جريان سياسي را
سازماندهي كنيم. ضمن اينكه خيلي از اين آقايان نه سكولار و نه لائيك هستند، بلكه
انتقاد دارند و برخي نظرات و تئوري‌هاي درون انقلاب را نقد مي‌كنند.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، تاكيد كرد:« ارتباط وثيق و دامنه‌دار ما همواره با جريان‌هايي
بوده است كه نه فقط التزام به قانون اساسي و قوانين موضوعه كشور داشتند بلكه به
لحاظ اعتقادي هم اعتقاد كامل به جمهوري اسلامي داشته‌اند. اما به عنوان يك جريان
سياسي همواره از حق گروه‌هاي ديگر هم دفاع كرده‌ايم و تلاش كرده‌ايم شعار اصلي
اصلاحات كه در برخورد با نيروهاي بيرون حكومت است يعني تبديل معاند به مخالف و
مخالف به موافق را عملي كنيم و كار اصلي كه كرديم اين است كه يارگيري جريان
برانداز را روز به روز محدودتر كنيم.»
خاتمي
تاكيد كرد:« خدمتي كه ما به بقاي انقلاب و نظام به معناي واقعي آن كرديم هيچ گروه
ديگري نكرد. من جبهه‌ي مشاركت را مي‌گويم. چون حتي بعضي از اصلاح‌طلبان پيشرو هم
حاضر نيستند كه با ملي – مذهبي‌ها بر سر يك ميز بنشينند. ما معتقديم كه هر چه
ايراني‌ها را متمايل به فعاليت درون نظام كنيم به كشور خدمت كرده‌ايم.»
استفاده
از رسانه‌هاي سنتي و تربون‌هاي مذهبي
خاتمي
درباره‌ي استفاده از رسانه‌هاي سنتي و پايگاه‌هاي مذهب براي ارتباط با مردم، گفت:«
اول اينكه ما در اين زمينه غفلت كرده‌ايم و دوم اينكه ما معتقد به حكومت ديني نه
دين حكومتي هستيم. ما واقعا نمي‌پسنديم كه بخواهيم از دين استفاده ابزاري كنيم و
معتقديم كه جريان مقابل كه چنين استفاده‌اي از دين مي‌كند روزي چوبش را مي‌خورد.
نكته‌ي سوم فشارهايي است كه در اين مورد وجود دارد.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، افزود:« فشارهايي در اين مورد وجود دارد و عملا امكان حضور هيچ
نيرويي كه موافق انديشه‌هاي يك طيف خاص نباشد، در مساجد وجود ندارد. آنها حتي به
جريان راست رقيب خود اجازه‌ي استفاده از اين امكانات را نمي‌دهند.»
خاتمي
افزود:« نكته‌ي ديگر ابزارهايي است كه آنها دارند ولي ما نداريم؛ آن ابزار راديو و
تلويزيون است. ضمن اينكه آنها با كمال تاسف شبكه‌ي روحانيتي كه در اين ابزارهاي
ارتباطي حضور دارند به نوعي انتخاب شده‌اند كه كاملا متعلق به خودشان است. بسياري
از نيروهاي خوب درون حوزه نيز از اين وضعيت ناراضي‌اند.»
خاتمي
ادامه داد:« اگر بحث‌هاي مربوط به خبرگان را پيگيري كنيد به شكل‌گيري و اوج‌گيري
يك جريان سطحي قشري ظاهرنگر اعتراض دارند و اين اعتراض‌ها اتفاقا از سوي جريان
راست مطرح مي‌شود.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، تاكيد كرد:« در جامعه‌اي كه جامعه‌ي ديني است يك جريان سياسي
اجتماعي نمي‌تواند به اين امور بي‌توجه باشد و ما تا حدود زيادي در اين امر غفلت
كرديم.»
سكوت
اصلاح‌طلبان
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، با تاكيد بر اينكه اصلاح‌طلبان سكوت نكرده‌اند، يادآور شد:«
اصلاح‌طلبان هميشه ديدگاه‌هاي خود را گفته‌اند، اتفاق جديدي هم نيفتاده است. وقتي
انتخابات شد تحليل خود را راجع به مساله انتخابات بيان كردند. اما الان بايد منتظر
ماند و ديد كه آقاياني كه با آن شعارها آمده‌اند مي‌خواهند چه كاري انجام
دهند.آنها هيچ برنامه‌اي ارائه نداده‌اند كه بخواهيم آن را نقد كنيم.»
وي
در پاسخ به اين سوال كه آيا آنها واقعا اميدوارند دولت موفق نشود؟ گفت:« هيچ
ايراني نيست كه نخواهد كشورش پيشرفت كندآاما زماني كه به طرح واقعيات مي‌پردازيم
مي‌گوييم با اين برنامه‌ها، بينش و ديدگاه امكان تحقق شعارها وجود ندارد. واقع اين
است كه ما هيچ برنامه‌اي جز شعار نديده‌ايم و چهره‌ها هم ناشناسند. البته
اميدواريم همه افراد قوي و توانمندي باشند و بتوانند همه برنامه‌ها را اجرا كنند.»
نايب
رييس سابق مجلس شوراي اسلامي، افزود:« ما دولتي كه بر سر كار آمده را به رسميت
شناخته‌ايم و منتظريم كه ببينيم از اين كوزه چه برون مي‌تراود و بعد براساس عملكرد
حرف خود را بزنيم. درباره‌ي بينش و ديدگاه‌هايشان حرف زده‌ايم و نمي‌خواهيم تكرار
كنيم تا متهم شويم كه مي‌خواهيم از الان كارشكني كنيم، بلكه مديران دستشان باز است
و هيچ مانعي برايشان وجود ندارد، كاملا يكدست شده‌اند و همه اركان با هم همكاري مي‌كنند.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، تاكيد كرد:« ما هيچ چوبي نداريم كه لاي چرخ آقايان(دولت)
بگذاريم و حتي اگر داشتيم هم نمي‌گذاشتيم. بنابراين منتظر هستيم تا ببينيم چه
زماني وعده‌هاي آنها عملي و سفره‌هاي مردم رنگين مي‌شود.»
خاتمي
درباره‌ي وظيفه‌ي نقد قدرت كه جبهه‌ي مشاركت براي خود تعريف كرده و بحث تشكيل دولت
سايه كه از سوي اعضاي اين حزب مطرح شده است، عنوان داشت:« ما حتما ديدگاه‌مان
انتقادي خواهد بود. ما حتي نسبت به آقاي خاتمي كه دولت ايشان را بسيار نزديك به
خود مي‌دانستيم روابط‌مان "اتحاد و انتقاد" بود؛ اين دولت كه بينش و
برنامه‌هايي كاملا متفاوت با ما دارد. ما حق آنها را براي اداره‌ي كشور به رسميت
مي‌شناسيم و برنامه‌هاي آنها براي اداره‌ي كشور به رسميت شناخته مي‌شود اما ما هم
براي اداره‌ي كشور برنامه داريم.»
وي
افزود:« اگر منظور از دولت سايه اين باشد كه ما در امور مختلف كشور راه‌حل ارائه
دهيم حتما اين كار را خواهيم كرد و اميدواريم در تضارب برنامه‌ها و آراء بهترين
برنامه انتخاب شود.»
وي
با انتقاد از برخي اصلاح‌طلبان، خاطر نشان كرد:« برخي دوستان اصلاح‌طلب ما مي‌گويند
بايد كنار برويم تا هر كاري خواستند انجام دهند، اما ما معتقديم كه بايد فعال بود،
انتقاد كرد و از اين طريق باب تعامل را گشود. اگر دولت آماده شنيدن برنامه‌هاي
مختلف باشد شايد هيچ جايي را بهتر از جبهه‌ي مشاركت پيدا نكند كه برنامه‌ها را
بشنوند و ارزيابي كنند.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، تاكيد كرد:« ما سكوت نكرده‌ايم و سكوت نخواهيم كرد و براي همه‌ي
امور كشور هم برنامه داشتيم و خواهيم داشت و دولت سايه به اين معنا خواهد بود كه
كميته‌هاي كارشناسي حزب در زمينه‌ي نقد برنامه‌هاي اجرايي، قضايي و تقنيني كشور و
ارائه‌ي راه‌حل‌هاي بهتر فعال خواهند بود.»
رايزني
براي انتشار روزنامه
خاتمي
درباره‌ي رايزني‌هايي كه براي انتشار روزنامه داشته‌اند، گفت:« ملاقاتي به همراه
دو تن ديگر از دوستان با آقاي هاشمي شاهرودي داشتيم؛ ايشان از شرايط پيش آمده هم
ابزار تعجب و هم ناراحتي كردند. پنج روزنامه ما را بسته‌اند و محاكمه هم نمي‌كنند
و فقط محاكمه‌ي نوروز انجام شده و ممنوعيتش تمام شده ولي دوباره توقيف شده است.
قرار بود كه ايشان پيگيري كنند و گفتند كه اگر لازم است جلسه‌ي مشتركي با كساني كه
درباره‌ي مجوز انتشار روزنامه‌ي تصميم‌گيرنده هستند برگزار شود اما بعد از آن
توفيقي پيدا نكرديم كه پاسخي از ايشان بگيريم و تماس‌هايي هم كه داشتيم موفق نشديم
با ايشان ارتباط برقرار كنيم.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، گفت:« ما دو – سه سال پيش درخواست انتشار يك ارگان رسمي هم از
هيات نظارت كرديم اما چون هيات نظارت كاملا در اختيار آقايان هست و آن زمان هم بود
موافقت نشد. از آن طرف وزير ارشاد گفتند كه پيگيري مي‌كنند تا احزاب ارگان رسمي
داشته باشند. با توجه به اينكه همه اعضاي هيات نظارت يكدست و همفكران ايشان هستند
اميدواريم از آن طريق بتوانيم روزنامه داشته باشيم.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، درباره‌ي پيشنهاد تلويزيون هما براي همكاري، گفت:« ارتباط اين
تلويزيون با ما در حد مصاحبه‌هايي است كه تلفني انجام داده‌اند، به صورت رسمي
نگفته‌اند اما شنيده‌ايم كه هما گفته حاضر است برنامه‌هايي به جناح‌هاي داخل كشور
اختصاص دهد. ما راجع به اين مساله هنوز فكر نكرده‌ايم و دنبال اين هستيم كه
بتوانيم از امكانات داخل بهره بگيريم و اگر امكانات داخل بسته شد مي‌توانيم به
امكاناتي نظير هما فكر كنيم البته راجع به هما هنوز تصميمي نگرفته‌ايم.»
نامه‌نگاري
با عسگراولادي
خاتمي
درباره‌ي نامه‌نگاري‌هايش با عسگراولادي، اظهار داشت:« آقاي عسگراولادي اقدام جالب
و خوبي انجام دادند و ما هم استقبال كرديم و 5 نامه‌اي كه رد و بدل شد از سندهاي
ماندگار در تفاوت ديدگاه‌هاي جريان اصلاحات و جريان محافظه‌كار است.»
وي
افزود:« پس از چند شماره كه پيش رفت احساس كرديم كه از حالت گفت‌وگو به حالت ديگر
تبديل مي‌شود كه دو جنبه داشت. يك جنبه‌اش پرونده‌سازي بود كه اتهامي مي‌زدند و
مطالب را تكرار كنند در حالي كه پاسخ داده بوديم. جنبه‌ي ديگر اين بود كه علي‌رغم
احترامي كه براي آقاي عسگراولادي قائلم و انساني خليق و مودب هستند كم كم احساس
كردم كه حالت پدرسالاري به خود مي‌گرفت و از حالت گفت‌وگوي سازنده در مي‌آيد.»
خاتمي
گفت:« در آخرين نامه‌اي كه براي ايشان نوشتم، نوشتم كه مطالب تكراري مي‌شود و اگر
مي‌خواهند ادامه دهند بايد حالتش را عوض كند و خوب بود كه شكل و دامنه جديدي پيدا
كند. ما پيشنهاد داشتيم كه چهره‌هاي مختلف دو جريان با هم بحث كنند تا ديدگاه‌ها
تبيين شود.»
دبير
كل جبهه‌ي مشاركت، گفت:« در جريان انتخابات مناظره‌اي تلويزيوني بين من و آقاي
حبيبي (دبير كل موتلفه) صورت گرفت. من گفتم كه چشمم آب نمي‌خورد، سانسور مي‌كنند
يا اصلا پخش نمي‌كنند. دو مناظره با آقاي حبيبي داشتيم كه اصلا پخش نشد هر چند كه
آقاي حبيبي هم اصرار داشتند پخش شود اما گويا دوستان صدا و سيما احساس كردند كه
شايد خيلي عاقبت خوشايندي ندارد.»
حجت‌الاسلام
و المسلمين هادي قابل رييس كميته‌ي مناطق جبهه‌ي مشاركت نيز كه در اين نشست حضور
يافته بود، اظهار داشت:« در سالهاي اخير برخلاف انديشه‌ي امام، تلاش شد كه حوزه
دين را حكومتي كنند نه حكومت را ديني.»
اين
عضو شوراي مركزي جبهه‌ي مشاركت، تاكيد كرد:« امروز اجازه نمي‌دهند نه تنها مخالفين
بلكه كساني كه موافق انديشه‌ها و روش‌هاي آنها نيستند در مساجد، هيات‌هاي مذهبي،
تكايا حضور پيدا كنند. ما حتي اگر اراده استفاده از اين امكانات را داشته باشيم
آنها برخورد مي‌كنند.»
سعيد
شريعتي مسوول كميته‌ي اطلاع‌رساني جبهه‌ي مشاركت نيز كه در اين نشست حضور داشت
درباره‌ي كنگره‌ي هشتم جبهه‌ي مشاركت و مضيغه‌هايي كه در اين سير داشتند، با اشاره
به مشكلاتي كه براي گرفتن مكان برگزاري كنگره داشتند، گفت: يك بار قرارداد ما به
دليل برخي تغييرات در دانشگاه پزشكي لغو شد اما اميدواريم كه بتوانيم مكان مناسبي
براي برگزاري كنگره داشته باشيم.
وي
درباره‌ي دستورات كنگره، گفت: برخي دستورها روتين هر ساله است؛ از جمله بررسي
عملكرد يكساله‌ي حزب و تدوين برنامه سال آينده‌ي حزب.
مسوول
كميته‌ي اطلاع‌رساني جبهه‌ي مشاركت، گسترش تشكيلات را از ديگر رئوس برنامه‌هاي
كنگره عنوان كرد و ادامه داد: با توجه به تصويب اين موضوع در كنگره‌ي هفتم در اين
كنگره نيز بررسي مي‌كنيم. اصلاح اساسنامه و اصلاح آيين‌نامه‌ي داخلي كنگره در خصوص
بررسي استعفاي منتخبان كنگره را نيز در دستور كار داريم.
وي
محمدرضا خاتمي را هم‌چنان مصر بر دادن استعفا به كنگره برشمرد و گفت: با توجه به
مخالفت اعضا با اين استعفا فكر مي‌كنيم كه طرح استعفا فرصتي براي نقد جدي‌تر
عملكرد كل تشكيلات باشد و تخمين ما اين است كه در كنگره هم با استعفا مخالفت شود.
شريعتي
ادامه داد: تحليل سياسي انتخابات، فضاي آينده كشور و تغيير مولفه‌هاي اجتماعي
ايران بررسي بيانيه پاياني كنگره هم نيز در دستور كار كنگره است.
وي
برگزاري بي‌دغدغه و مناسب كنگره جبهه‌ي مشاركت را امتحان خوبي دانست كه دولت مي‌تواند
پس بدهد.
اين
عضو شوراي مركزي جبهه‌ي مشاركت، درباره‌ي انتشار دوباره‌ي "آيين"، گفت:
بعد از انتشار اوليه‌ي آيين وقفه‌اي در انتشار آن افتاد اما برنامه‌ريزي‌هايي
داريم كه بتوانيم يك حلقه‌ي فكري را حول محور آيين تشكيل دهيم و اميدواريم كه از
مهر ماه بتوانيم به طور مرتب آيين را منتشر كنيم.
گفت‌وگو
از خبرنگار ايسنا:مريم آريايي
