گزارش سازمان خبرنگاران بدون مرز از وضعیت روزنامه‏نگاری در جهان

سال ۲۰۰۵ سال سخت مطبوعات خاورمیانه

 

خبرگزاری كار ایران - سازمان خبرنگاران بدون مرز در گزارشی تحلیلی آزادی مطبوعات و وضعیت جریان آزاد اطلاع‏رسانی در قاره‏ها و كشورهای جهان را ارزیابی كرده و با اعلام اینكه حداقل 24 روزنامه‏نگار سال گذشته در عراق كشته شده‏اند، نتیجه‏گیری كرده است كه توسعه اقتصادی یكی از اصلی‏ترین شرایط برای اجرای دموكراسی و احترام به حقوق‏بشر است.

به گزارش گروه فرهنگ و اندیشه ایلنا ،سازمان خبرنگاران بدون مرز در گزارشی تحلیلی در مورد آزادی مطبوعات در جهان اعلام كرد: «روزنامه‏نگاران همواره مورد هدف سران دولت‏ها بوده‏اند و دنیا همچنان شاهد به زندان انداخته‏شدن آنان و یا كاهش قدرت مطبوعات است.»

در این گزارش آمده است كه هنوز روزنامه‏نگاران با فشارهای روحی و فیزیكی, تهدید و حملات روبه‏رو هستند. كره‏شمالی دوباره در لیست شاخص آزادی مطبوعات در جهان رتبه آخر را به خود اختصاص داد و بلافاصله پس از كره‏شمالی, اریتره, تركمنستان در رده‏های 166 و 165 این لیست جای گرفته اند و می‏توان گفت كه در این سه كشور، به رسانه‏های خصوصی و مطبوعات اجازه دخالت در امور سیاسی و داخلی داده‏نمی‏شود.

سازمان خبرنگاران بدون مرز وضعیت سال گذشته میلادی روزنامه‏نگاران در آسیا را به شدت بحرانی ارزیابی كرده و آورده است: «می‏توان گفت كه روزنامه‏نگاران و خبرنگاران كشورهای آسیای‏شرقی (برمه, چین, ویتنام و لائوس)، آسیای‏میانه (تركمنستان, ازبكستان, افغانستان و قزاقستان) و خاورمیانه (ایران, عراق, عربستان‏سعودی و سوریه) سال گذشته میلادی با شرایط بسیار سخت كاری مواجه بودند و این سال بسته‏ترین زمان برای ارائه گزارش‏های آنان بوده است. در این كشورها, سران قدرت و گروه‏های نظامی به رسانه‏ها اجازه عملكرد آزاد را نداده‏اند.»

این گزارش در قسمت ویژه‏ای شرایط عراق را بررسی می‏كند و می‏نویسد: «وضعیت عراق بسیار نامناسب است و شرایط این كشور در طول سال 2005 میلادی از خطوط قرمز فراتر رفته است. حداقل 24 روزنامه‏نگار و دست‏اندركار رسانه‏ها در سال گذشته در این كشور كشته شدند و بنابر گزارش‏های بین‏المللی, این میزان كشمكش و درگیری از زمان جنگ جهان دوم تاكنون بی‏سابقه بوده است و از زمان آغاز جنگ عراق در سال 2003 میلادی تاكنون، 72 كارمند مشغول فعالیت در رسانه‏های بغداد كشته شده‏اند.»

برخلاف كشورهای آسیایی و منطقه خاورمیانه, كشورهای آفریقایی و آمریكای‏لاتین شرایط بسیار بهتری را طی سال 2005 تجربه كرده‏اند. در بین كشورهای این منطقه, بنین, السالوادر, موریتانی, مالی,كاستاریكا و بولیوی به شاخص‏های آزادی مطبوعات نزدیك‏تر شده‏اند.

در ادامه این گزارش آمده است، نكته‏ای كه بسیار باعث شگفتی كارشناسان جهان شده است, تنزل كشورهای غربی و اروپایی در سال 2005 میلادی است. طبق آخرین آمارهای جهانی, ایالات‏متحده‏آمریكا نیز سال مناسبی را نداشته است. پس از زندانی شدن «جودیت میلر» گزارشگر روزنامه نیویورك‏تایمز و اقدام واشینگتن بر خلاف قوانین بین‏المللی, جایگاه این كشور در این لیست، 20 درصد سقوط كرد. كانادا نیز پس از كاهش یافتن منابع اطلاعاتی در رسانه‏های این كشور و بازجویی از برخی از روزنامه‏نگاران كانادایی با انتقادهای شدیدی روبه‏رو بود.

فرانسه نیز در سال 2005 به دلیل جستجو از ادارات رسانه‏ای، دخالت در امور روزنامه‏نگاران و معرفی قوانین جدید مطبوعاتی از جایگاه خود در آمارهای جهانی به شدت سقوط كرده است. بین كشورهای اروپایی دانمارك, فنلاند, ایرلند, انگلیس, نروژ و هلند پیشتاز آزادی مطبوعات هستند و كشورهای نیوزیلند, كره‏جنوبی, بنین و توباگو در بین دیگر قاره‏های جهان اهمیت ویژه‏ای به مطبوعات می‏دهند.

همچنین كشورهایی كه به تازگی استقلال یافته‏اند و یا كشورهایی كه قدرت در آنان تغییر یافته است, بیشترین آزادی را به روزنامه‏نگاران خود می‏دهند؛ به طور مثال می‏توان گفت كه 15 كشور جدید آماده ورود به اتحادیه‏اروپا در بین 60 كشور برتر جهان جای گرفته‏اند. كشورهایی نظیر تیمورشرقی, مراكش, هرزگوین, لتونی نیز با در اختیار گذاشتن آزادی‏های مطبوعاتی به كشورهای دموكراتیك پیوسته‏اند.

میزان درآمد ناخالص ملی, ثروت كشورها و دستیابی سران به منابع غنی جهانی در افزایش آزادی بیان و مطبوعات تأثیرگذار خواهد بود.

بر اساس این گزارش، توسعه اقتصادی یكی از اصلی‏ترین شرایط برای اجرای دموكراسی و احترام به حقوق‏بشر است. البته نمی‏توان گفت كه كشورهای فقیر كه میزان درآمد ناخالص ملی آنان در سال 2003 كمتر از هزار دلار است، ناقضان حقوق‏بشر هستند.

طبق آمار سازمان خبرنگاران بدون مرز, مالی, بولیوی, موزابیك, مغولستان, نیجریه در میان 60 كشور برتر جهان در زمینه رعایت آزادی بیان جای دارند.