مصاحبه با عيسی سحرخيز

 پيرامون رويدادهای سرنوشت ساز اخير در ايران

پرسشگر: داود خدابخش

 

فشار و تضييق بر مطبوعات، قلم بدستان و انديشه ورزان در ايران ادامه دارد و اخيرا نيز تشديد شده است۰ باز هم بستن روزنامه ها، بازجويی و بازداشت روزنامه نويسان در دستور روز است۰ شورای نگهبان لايحه گسترش اختيارات رياست جمهوری و حذف نظارت استصوابی نامزهای انتخاباتی مجلس را رد کرده و بدنبال آن نيروهای اصلاح طلب راه خروج از حاکميت را درنظر دارد۰ پيرامون اين مسائل فرصتی دست داد تا با آقای عيسی سحرخيز مصاحبه ای کنيم۰ آقای سحرخيز مدير مسئول و سردبير ماهنامه آفتاب، عضو هيأت نظارت بر مطبوعات و سردبير و مسئول شماری روزنامه های تعطيل شده اصلاح طلب، ازجمله روزنامه نشاط، عصر آزادگان، اخبار اقتصاد بوده است۰ وی در زمان وزارت آقای خاتمی سمت معاونت خبرگزاری ايرنا و مدير گروه اقتصاد و پژوهش در وزارت ارشاد را داشته است۰

 

صدای آلمان: آقای سحرخيز، شما عضو هيئت نظارت بر مطبوعات هستيد۰ وظيفه اين هيئت چيست و شخص شما چه وظيفه ای در اين هيئت داريد؟

سحرخيز: همان گونه که مطلع هستيد، در قانون مطبوعات يک هيئت هفت نفره متشکل از نمايندگان سه قوه، بعلاوه نماينده رکن چهارم مردم سالاری، يعنی مطبوعات، در کنار نمايندگان وزارت علوم، حوزه علميه قم و شورای عالی انقلاب فرهنگی حضور دارند۰ من به عنوان نماينده مطبوعات، در انتخاباتی که هر دو سال يکبار انجام می شود، وظيفه ام اين است که نگاه جامعی را به مطبوعات داشته باشم و طبيعتا از حقوق کسانی که من را انتخاب کرده اند، در آن هيئت دفاع کنم۰ هيئت دو وظيفه و کارکرد اصلی دارد۰ هرچند که نامش نظارت بر مطبوعات است، ولی وظيفه اصلی اش در واقع صدور مجوز برای کسانی است که تقاضای انتشار نشريه ای در ايران را می کنند۰ در کنار اين امر، يک بحث نظارت صورت می گيرد و از آنجا که اعضای اين هيئت نمايندگان جامع الاطرافی هستند، تلاش می شود ديدگاه های مختلف در رابطه با مطبوعات شکل داده شود۰ البته اين نگاه می تواند در جاهايی که قوه قضاييه خود بطور مستقيم به مباحث مطبوعات دخالت و ورود می کند، بيانگر نگاه هيئت نظارت نباشد و در پاره ای موارد در تضاد با آن هم قرار بگيرد۰

 

صدای آلمان: آيا دادگاه های مسئول رسيدگی به تخلفات مطبوعاتی از هيئت نظارت نظرخواهی می کنند؟ و اگر چنين است، آيا اين هيئت در صدور احکام مطبوعاتی دخيل هست يا خير؟

سحرخيز: متأسفانه ما شاهد يک نوع حاکميت دوگانه در اين بخش هستيم۰ يعنی دادگاه ها و قوه قضاييه به هيچ وجه پيش از آنکه اقدامی عليه يک نشريه بکنند، نظر هيئت را نمی خواهند، بلکه خودشان مانند جزايری پراکنده اقدام می کنند۰ در حالی که ديدگاه من اين است که هيئت نظارت، بدليل اينکه نمايندگان تمام قوا در آن هست، ازجمله قوه قضاييه، بايد پيش از آن، يک نگاه جامع الاطراف به يک مبحثی يا اتهامی داشته باشد و نظر آن را هم بخواهند، و طبيعتا قوه قضاييه و يا دادگاه هم مستقل هستند عمل کنند۰ البته مشروط بر اينکه آنچه قانون اساسی می گويد را رعايت کنند، يعنی ماده ۱۶۸ قانون اساسی، که دادگاه بايد علنی و با حضور هيئت منصفه باشد را رعايت کنند۰ ولی همانطور که شاهد آن هستيم، در سه چهار سال گذشته بر اساس قانون اقدامات تأمينی، آنچه که رعايت نشده، همين موارد است: يعنی هم نظر هيئت نظارت قبلا گرفته نشده است و هم پيش از آنکه دادگاهی تشکيل شود، مطبوعات را توقيف می کنند و برای بعضی از اين مطبوعات هم حتی تا مدت ها دادگاهی برگزار نمی شود۰

 

صدای آلمان: بنابراين می توان گفت که معضل مطبوعات و آزادی قلم و بيان در گرو روند اصلاحات است۰

سحرخيز: طبيعی است۰ در واقع يک نوع رابطه تعاملی بين روند اصلاحات و روند مطبوعات وجود دارد۰ بدين خاطر شاهد آن هستيم که در اوج شکوفايی مطبوعات، پيش از آنکه در ارديبهشت سال ۷۹ مطبوعات را بصورت فله ای ببندند و خزان مطبوعات ايران شروع شود، شاهد نوعی بالندگی در حرکت اصلاحات همزمان با حرکت مطبوعات بوديم؛ و از زمانی که مطبوعات محدود شدند، ميزان مشارکت مردم هم در جنبش اصلاحات محدود شده است۰

 

صدای آلمان: شورای نگهبان لايحه گسترش اختيارات رياست جمهوری را رد کرده است۰ چه راه ديگری برای اصلاح طلبان و تداوم روند اصلاحات در ايران باقی مانده است؟

سحرخيز: در کنار بحث لايحه اختيارات رئيس جمهور، ما شاهد رد کردن لايحه انتخابات آزاد و کنار گذاشتن نظارت استصوابی شورای نگهبان هم بوده ايم۰ اين دو را بايد در کنار يکديگر نگاه کرد۰ من فکر می کنم، همان گونه که نمايندگان مجلس مطرح می کنند، الآن ضرورت دارد که اين موضوع به رفراندوم گذاشته شود و مردم بطور مستقيم از حق خودشان دفاع کنند و بگويند، آيا می خواهند در دور آينده انتخابات آزاد به معنای واقعی کلمه برگزار شود يا نه۰ همين طور بايد گفته شود، آيا می خواهند رئيس جمهوری داشته باشند که در کنار رياست قوه مجريه، که وظيفه اصلی اش اجرای قانون اساسی است، وظيفه نظارت بر قانون اساسی را هم داشته باشد يا نه۰ طبيعی است که اين دو کار بايد به صورت يک رفراندوم عملی شود، که حداقل پرسش هايش از مردم می تواند اين مباحث باشد که ذکر شد۰ اگر جلوی رفراندوم گرفته شود، طبيعتا در مرحله اول نمايندگان مجلس، يعنی آن عده ای که به مردم قول داده اند به خواسته ها و مطالبات مردم عمل کنند، بايد از مجلس بيرون بيايند، به دليل اينکه اين مجلس کارکرد خود را نخواهد داشت۰ در مرحله بعد طبيعتا اعضايی از کابينه خارج خواهند شد۰ به نظر من همين طور شخص رئيس جمهور آقای خاتمی، از آنجا که قبلا قول داده، اگر نتواند اختياراتش را داشته باشد، موضوعيتی برای حضورش و ادامه رياست جمهوری نمی ماند، بايد کناره گيری کند۰

 

صدای آلمان: اخيرا در شبکه اينترنت بيانيه ای و در واقع کارپايه ای تحت عنوان «برای اتحاد جمهوريخواهان ايران» انتشار يافته است که صدها نفر از نيروهای دمکرات و آزاديخواه طرفدار نظام جمهوری چه از خارج و چه حتی از داخل کشور از اين کارپايه حمايت کرده اند۰ حتی متن کارپايه در سطح دانشگاه های ايران و در ميان مردم بازتاب وسيعی يافته است۰ آيا شما برای خروج از بن بست کنونی روند اصلاحات امکان هماهنگی و همگامی اصلاح طلبان با اين کارپايه را می بينيد؟

سحرخيز: من به دليل اينکه در سفر بودم، اطلاع چندانی ندارم، ولی آنچه را که بر روی صفحات اينترنت بطور گذرا ديدم، مباحثی که آنجا مطرح شده، بر دو مسئله اساسی استوار است۰ يعنی بحث جمهوريخواهی و بحث استقلال، در شرايطی که آمريکايی ها در کنار مرز ايران قرار گرفته اند، به عنوان دو اصل مطرح می شود۰ همين طور اين نکته مطرح می شود که اگر می خواهيم تحولات به پيش بروند، پرداختن به دمکراسی و گسترش دمکراسی در ايران ضرورت دارد۰ در شرايطی که سلطنت طلب ها فعال شده اند و دولت آمريکا با آنان همکاری می کند و آنان را پيش می فرستد، به نظر من هرکسی که در مسير آزاديخواهی و استقلال و در مسير جمهوريخواهی و دمکراسی قرار دارد، دست به اقدامی موثر زده است۰ اما اينکه چه نوع همکاری می تواند وجود داشته باشد، طبيعتا کسانی که در ايران هستند، می توانند نکات مشترکی را با اين ها داشته باشند و می توانند در نکاتی هم، بدليل جايگاهی که در آن قرار دارند، حرف خودشان و بحث خودشان را بزنند۰ فکر می کنم بايد منتظر باشيم (که به احتمال) مثلا بيانيه ای مشابه و ديدگاه های مشابهی از سوی کسانی که چه در درون حاکميت و چه بيرون حاکميت هستند، انتشار يابد۰ بايد ديد آن ها چه بحثی را مطرح می کنند۰ ولی طبيعتا در اين دوره که دارند سلطنت طلب ها را مطرح می کنند و بودجه عظيمی را صرف می کنند و جريان خاصی را تقويت می کنند، هر حرکتی که بر روی استقلال کشور و بر روی دمکراسی و صلح خواهی و بر روی جمهوريت نظام تأکيد کند، يک گام مثبت خواهد بود۰