گزارش ويژه راديوفردا:

سخنرانی​های خانم شيرين عبادی در روز جهانی زن در سوئيس

 

 (راديو فردا): امسال مرکز بين المللی کار در ژنو به مناسبت هشتم مارس، روزجهانی زن، دو خانم حدود پنجاه ساله را برای سخنرانی دعوت کرده بود. يکی کارلا دل پونته، حقوقدان برجسته سوئيسی که پيشتر دادستان کل اين کشور بوده و اکنون دادستان دادگاه عالی بين المللی جنايی برای يوگسلاوی سابق است. و ديگری شيرين عبادی، وکيل دادگستری ايرانی، برنده جايزه صلح نوبل سال ۲۰۰۳ ميلادی. خانم عبادی در سازمان جهانی کار گفت:

صدای شيرين عبادی: در عرصه فعاليتهای اجتماعی، همواره زنان همپای مردان حضور داشتند، ولی متاسفانه به دليل برخی سياستهای اعمال شده از سوی دولتها، زنان کارگر با مشکلات عديده ای در محيط کار روبرو بودند. در جوامع ايدئولوژيک، زنان نمی توانند در برخی از حوزه ها مانند مردان فعاليت کنند. در برخی از ممالک اسلامی زنان برای کار کردن، يعنی اعمال اولين حقوق اقتصادی خود، نيازمند کسب موافقت شوهر خود هستند. در بسياری از کشورها نگرش به زن، نگاهی سنتی است. فرصت دستيابی به بازار کار برای زنان بسيار کمتر از مردان است. از جمله در کشور من ايران با وجود آن که ۶۳ درصد از دانشجويان دانشگاهها دختر هستند، طبق آمار سال ۲۰۰۲، تفاوت ۱۸ درصدی ميان ميزان بيکاری در بين زنان و مردان وجود دارد. به عبارت ديگر زنان ايران ۱۳ درصد بيشتر از مردان تحصيلات دانشگاهی دارند، اما ۱۸ درصد بيش از مردان بيکار هستند. اين موضوع نيز مانند ساير قوانين تبعيض آميزی که عليه زنان وجود دارد از جمله تعدد زوجات و نابرابری شهادت زنان با مردان در محاکم دادگستری، سرچشمه گرفته از فرهنگ مردسالار است.

م . م . ر: شيرين عبادی در پاسخ به يک پرسش درباره چگونگی حرفه اش گفت:

صدای شيرين عبادی: بعد از اينکه انقلاب اسلامی شد، به من گفتند: چون تو زن هستی، نمی توانی قاضی باشی و من را منشی همان دادگاهی کردند که رئيسش بودم. من اين بی عدالتی را قبول نکردم، از دادگستری آمدم بيرون، شغل وکالت را انتخاب کردم. البته چون من زبان درازی داشتم، هفت سال تمام به من پروانه وکالت ندادند. بالاخره توانستم پروانه وکالت بگيرم و در شغل جديد باز همان عشق به عدالت من را به حقوق بشر رساند.

م . م . ر: شيرين عبادی در مورد مشکلات موجود در شغلش در جايگاه يک زن گفت: بايد به شما بگويم مبارزه برای حق و عدالت در خيلی از کشورها از جمله ايران راحت نيست.

صدای شيرين عبادی: من به شما گفتم که شغل خودم را که قضاوت بود به جرم زن بودند از دست دادم. من در قضاوت زن موفقی بودم. اولين زنی بودم که در ايران شدم رئيس دادگاه. بسيار جوان هم بودم که به اين پست رسيدم. خيلی مورد توجه بودم، همه فکر می کردند که در چند سال آينده من وزير دادگستری خواهم شد، اما روزگار طوری پيش آورد که من به جرم زن بودن منشی همان دادگاهی شدم که رئيسش بودم. زمانی که قضاوت می کردم، مردم قضاوت من را خيلی خوب قبول می کردند، اما يک چنين فردی به جرم زن بودن شغل خودش را از دست داد.

م . م . ر : سپس خانم دل پونته سخن گفت و بويژه مبارزات امثال خانم عبادی را برای حقوق بشر ستود. بيشتر شرکت کنندگان در اين گردهمايی زنان فعال در حقوق و امور زنان يا جنبشهای فمنيستی و افراد سرشناس فرهنگی و اجتماعی بودند. در ميان ميهمانان، سفير جمهوری اسلامی ايران در ژنو نيز به چشم می خورد. شيرين عبادی در می سال ۲۰۰۰ ميلادی هم به ژنو رفته بود که به مناسبت روز جهانی آزادی بيان و مطبوعات از سوی خبرنگاران بدون مرز، بخش سوئيس دعوت شده بود. هرچند آن زمان دست کم برای جهان غرب شناخته شده نبود. نهار روز هشتم مارس برابر با هجدهم اسفندماه خورشيدی خانم عبادی ميهمان ۴۰ نماينده زن پارلمان و وزير امور خارجه سوئيس بود. خانم ميشلين کلميره، همچنين يک ديدار خصوصی نيز با اين وکيل پرآوازه ايرانی، شيرين عبادی داشت وبعد خانم عبادی، طی تشريفاتی رسمی و در ميان تدابير شديد امنيتی به پارلمان برن آمد. در تاريخ پارلمان سوئيس نادر است کسی که از شخصيتهای رسمی نباشد و در جلسه رسمی آن سخنرانی کند. بويژه که او خارجی هم باشد. يکی از اين استثناها در سال ۲۰۰۰ اتفاق افتاد که ميخائيل گرفاچف، رئيس اتحاد جماهير شوروی پيشين که او نيز جايزه صلح نوبل را برده بود، در همين مکان سخن گفت. علاوه بر اعضای پارلمان، شخصيتهای علمی، فرهنگی، سياسی سوئيس و بسياری از روزنامه نگاران، رايزن فرهنگی جمهوری اسلامی نيز در اين مراسم حضور داشت. رئيس پارلمان برن پس از خوش آمد گويی رسمی به خانم عبادی، او را نماد پايداری برای دفاع از حقوق بشر در ايران توصيف کرد. آقای ماکس بندر گفت: در اين دوره اکنون نخستين بار است که زنی در پارلمان برن برای نمايندگان سخن می گويد که عضو پارلمان يا وزير هم نيست. در حالی که اعضا و ميهمانان بلندپايه پارلمان برن ايستاده بودند و در ميان تشويق آنها، برنده آخرين جايزه صلح نوبل به جايگاه ويژه آمد و حدود ۵ دقيقه نطقی رسمی کرد. خانم عبادی با يادآوری اين که به خاطر نگرانی از وضعيت زنان در جهان و ايران سياه پوشيده است، گفت:

صدای شيرين عبادی: صلح را پاس داريم و مقدم شماريم و مقدم بر آن عدالت و دموکراسی را مهم بدانيم. بخشنده باشيم همچون آسمان، درخت دانش را بارورتر سازيم مانند زمين، دوستی را بپراکنيم بسان باد، خشمگين و سوزان باشيم بر جد و تعصب، نه زير آتش. انسان باشيم، مهربان باشيم، مهربان. صلح نوبل بلندگوهای بيشتری در اختيار من قرار داده که صدای خود را می توانم رساتر به گوش مردم جهان برسانم، از اين جهت متشکرم.

م . م . ر: شيرين عبادی سپس برای شام ميهمان سفارت جمهوری اسلامی بود. ميزبان ضيافت نهار روز نهم مارس شيرين عبادی و همراهانش و چند تن ديگر همچون وزيران دادگستری و مسئول حقوق بشر سوئيس و برزيل، دو خاورشناس و نيز سفير جمهوری اسلامی، ثروتمند تونسی، آقای کامل لازار، رئيس شرکت بين المللی سوئی کورپ بود که به گفته خود او، ميزبانی از برنده جايزه صلح نوبل برايش افتخاری است. ساعت شش بعد از ظهر همان روز خانم عبادی برای سخنرانی با عنوان دانش و صلح به دانشگاه ژنو آمد. رئيس دانشگاه ژنو هم از حضور زن ايرانی برنده جايزه صلح نوبل ۲۰۰۳ در جمعشان ابراز خرسندی کرد.

و نيز لارنس دئونا، رئيس روزنامه نگاران بدون مرز بخش سوئيس، چگونگی آشنايی خود با شيرين عبادی در سال ۱۹۹۷ در تهران را برای حاضران تعريف کرد. اين روزنامه نگار مشهور سوئيسی از زمانی که برای تدوين کتابش درباره ايران و بويژه برای تهيه گزارشهايی درباره وضعيت زنان به ايران سفر کرده بود، گفت: اولين ديدار من با شيرين عبادی در دفتر کوچک و ساده اش بود. پشت پرده های کامل کشيده و فضای کاملا بسته در گرمای سخت تابستان تهران. و از آن زمان ما با هم دوست مانديم. روی ميز کار شيرين پر بود از جزوه های مربوط به حقوق بشر و پرونده هايی که مربوط می شد به آزادی مطبوعات و بيان. شهامت اين زن که البته نه به اندازه امروز، ولی تا حدی شناخته شده بود، من را تحت تاثير قرار داد. پس از سالها وقتی شنيدم او برنده جايزه صلح نوبل شده، گفتم: اين بار اين جايزه به يک فرد شايسته داده شد. در سال ۲۰۰۲ که شيرين به سوئيس آمده بود، در يکی از سالنهای همين دانشگاه، در جمع خبرنگاران بدون مرز، کسی به من گفت او بايد رئيس جمهور ايران باشد.

سپس شيرين عبادی در ميان کف زدنهای متوالی حاضران به نطق و پاسخگويی به پرسشهای آنان پرداخت.

صدای شيرين عبادی: دانشگاه خانه اصلی و مامن واقعی همه کسانی است که معنويت را سرلوحه فعاليتهايشان قرار داده اند. کسانی که خود را وقت بشريت کرده اند. در حالی که افتخار آنها نه به حساب بانکيشان، بلکه به تعداد کتبی است که تاليف کرده اند. به تعداد شاگردانی که تربيت کرده اند می نازند، نه به ظواهر دنيوی. سوئيس از اين جهت کارنامه درخشانی دارد. تعداد دانشگاههای آن، اساتيد مجربی که دارد و دانشجويان علاقه مندی که توانايی را در دانايی جستجو می کنند. شادروان دکتر محمد مصدق، نخست وزيری که نفت ايران را ملی اعلام نمود و دست کمپانيهای نفتی انگليس را از چاههای نفت ما کوتاه کرد، در سوئيس تحصيل کرده بود. تعدادی از برجسته ترين حقوقدانان ما در سوئيس تحصيل کرده اند. از اين که سخاوتمندانه دانش خود را در اختيار هموطنان من قرار داديد، سپاسگزارم.

م . م . ر : خانم عبادی در دانشگاه ژنو که بسياری از ايرانيان ساکن سوئيس و شخصيتهای دانشگاهی برای ديدن او و شنيدن سخنانش آمده بودند، گفت:

صدای شيرين عبادی: در وطن من نام کشور سوئيس با دموکراسی و احترام به قانون شناخته شده، نوع حکومت شما و اهميتی که به عقايد و آرای مردم داده می شود، برای ما بسيار با ارزش و تحسين برانگيز است. فاصله بين ما زياد است، شما در اروپا رنسانس را تجربه کرده ايد و به همان جهت از آتش دو جنگ جهانی با اعلام بی طرفی به سلامت بيرون آمديد و به همين علت در بسياری از مشکلات خود زودتر از مردم ايران غلبه کرديد. اما ايران متاسفانه در مشرق زمين گرفتار سلاطين مستبد بود و با وجود آنکه در جنگ بين الملل دوم بی طرفی خود را اعلام کرد، به علت وضعيت سوق الجيشی متفقين بدون توجه به اين موضوع ايران را اشغال کردند و همين امر سرمنشا مشکلاتی شد که بحث مفصل آن را بايستی در کتب تاريخ يافت. اما چه باک که در عصر ارتباط اينترنتی قرار داريم و راه طی شده را می دانيم، تجربيات گرانبها در دسترس ما است. مطمئنا ما نيز چون شما با حفظ اصالت فرهنگی قادر به رفع مشکلات امروزی خود خواهيم بود.

م . م . ر: در ادامه برنامه يک موسسه دفاع از حقوق زنان، يک ساعت مچی ساخت زنان ساعت ساز به شيرين عبادی هديه کرد که طرحی زنانه داشت و خانمی به گفته خود او اين ساعت را از طرف همه زنان سوئيسی به دست خانم عبادی بست. آرزو می کنم شما با ديد اين ساعت هر روز به ياد داشته باشيد که ما هر جای جهان باشيم، کنار شما هستيم.

انجمن پارسايان نيز تعدادی از دانشجويان ايرانی دانشگاه ژنو که هدف خود را نشر فرهنگ ايرانی و برقراری گفتگو بين ايرانيان خارج از کشور تعريف کرده اند، در اداره مراسمی که اين دانشگاه برای سخنرانی خانم عبادی ترتيب داده بود، سهم موثری داشتند. و سرانجام شيرين عبادی شام نهم مارس را ميهمان رئيس دانشگاه ژنو شد.

در دو روزی که شيرين عبادی ميهمان مقامات رسمی و شخصيتهای معروف سوئيسی بود، به زبان فارسی سخن می گفت و گفته هايش به چند زبان رايج در سوئيس، فرانسه، آلمانی ، ايتاليايی و نيز انگليسی ترجمه می شد. در مجموع انتقادها يا پرسشهايی که در مورد خانم عبادی مطرح بود، بيشتر به گفته هايش روی موضوع دموکراسی و اسلام برمی گشت. خانم عبادی معتقد است اسلام و دموکراسی سازگار است و اگر تصوير درستی از دين شود، حقوق بشر نيز در يک حکومت اسلامی رعايت می شود. مساله ای که راديو فردا اميدوار است در فرصتهای آتی آن را با اهل فن در ميان بگذارد.