اصلاح طلبان و سود و زيان فرو نشستن بحران رد صلاحيت ها

مصالحه احتمالی اصلاح طلبان درون حاکميت و عقب نشينی محتمل از چنين موضعی، موقعيت آنان را نزد افکار عمومی بدتر خواهد کرد و هزينه های سنگينی را از اين جهت به جناحی که در شش سال گذشته تنها با اتکا به آراء عمومی توانسته بخشی از قدرت را در دست داشته باشد، تحميل می کند.

 

جمشيد برزگر

بی بی سی

 

در حالی که تحصن و روزه سياسی (اصطلاحی که در ايران برای توصيف نوعی اعتصاب غذا مورد استفاده قرار می گيرد) شماری از نمايندگان اصلاح طلب مجلس در اعتراض به آنچه رد صلاحيت های گسترده خوانده شده، نهمين روز خود را می گذراند، شورای نگهبان روز دوشنبه ۱۹ ژانويه ( ۲۹ دی)، در نخستين اقدام عملی خود در جريان بحران فراگير اخير، اعلام کرد که صلاحيت شماری از کسانی که صلاحيت آنان احراز نشده بود، به تاييد اين شورا رسيده است.

چنين اقدامی پس از آن صورت گرفت که مجمع روحانيون مبارز، عمده ترين تشکل روحانيان اصلاح طلب، يکشنبه شب ۱۸ ژانويه (۲۸ دی)، اعلام کرد که چنانچه اقدام فوری برای رفع مشکل پيش آمده صورت نگيرد و وضع موجود که رقابت آزاد گرايش های قانونی را در عرصه انتخابات غير ممکن ساخته است ادامه يابد، وجهی برای شرکت مجمع در انتخابات هفتمين دوره مجلس شورای اسلامی باقی نخواهد ماند.

اين موضع گيری که محمد خاتمی و مهدی کروبی، روسای دو قوه مجريه و مقننه در اتخاذ آن سهيم بوده اند، مهم ترين تهديد به احتمال تحريم انتخابات از سوی جناح اصلاح طلب درون حاکميت تلقی می شود که بويژه می تواند به دليل جايگاه مجمع روحانيون مبارز، تاثيراتی عمده بر موضع گيری ها و رويکرد ديگر تشکل های موجود در جبهه دوم خرداد داشته باشد.

 

تهديد مهم؟

در حقيقت، گذشته از عضويت روسای قوای مجريه و مقننه در شورای مرکزی مجمع روحانيون مبارز، اين مجمع به دليل سوابق اعضا و رويکرد آنان در سال های اخير، نزديک ترين حلقه اصلاح طلبان درون حاکميت به هسته مرکزی قدرت در جمهوری اسلامی محسوب می شود.

بنابراين، تهديد اين مجمع مبنی بر احتمال عدم شرکت در انتخابات، می تواند ميدان مانور بازتری در اختيار حلقه های دورتر از مرکز قدرت نظير جبهه مشارکت قرار دهد که در مجموع از مواضعی انتقادی تر نسبت به عملکرد حاکميت برخوردارند.

تهديد مجمع روحانيون مبارز، پيش از سفر محمد خاتمی به سوييس که تا روز پنجشنبه به طول خواهد انجاميد، صورت گرفته است و به نظر می رسد که يک هدف عمده آن، جلوگيری از اقداماتی است که محافظه کاران به طور معمول در غياب رييس جمهوری انجام داده اند.

 

انسجام اصلاح طلبان؟

در عين حال، چنين رويکردی می تواند به انسجام بيشتر اصلاح طلبان درون حاکميت بينجامد و بر نقش محوری مجمع روحانيون مبارز در حل و فصل بحران پيش آمده بر سر رد گسترده صلاحيت نامزدهای نمايندگی مجلس هفتم بيفزايد.

پذيرش ايفای چنين نقشی در شرايط کنونی حتی برای محافظه کاران و يا دست کم طيفی از رهبران جمهوری اسلامی که مايلند با در پيش گرفتن راهی ميانه در اين بحران، اکثريت هر دو جناح را راضی نگه دارند، از اهميتی ويژه برخوردار است.

مجمع روحانيون مبارز، با استناد به مواضع و رويکردهای پيشين آن، در مجموع بر حرکت در چارچوب های جمهوری اسلامی مصر است و يافتن جايگاهی مرکزی در شرايط کنونی به معنای آن خواهد بود که اصلاح طلبانی که ميانه روتر تلقی می شوند، ابتکار عمل را در فضای کنونی به دست خواهند گرفت.

 

امکان مصالحه

چنين امری به معنای آن است که اگرچه شماری از اصلاح طلبان امکان شرکت در رقابت های انتخاباتی مجلس هفتم را خواهند يافت، اما در عين حال، خاطر محافظه کاران تا حدود فراوانی از اقدامات و اظهارات کسانی که آنان را اصلاح طلبان راديکال می خوانند، آسوده خواهد شد و امکان مصالحه افزايش خواهد يافت.

مصالحه ای که يک وجه آن با آغاز تجديد نظر شورای نگهبان در وضعيت شماری از رد صلاحيت شدگان عملا آغاز شده و احتمال می رود که تا تامين نظر طيف هايی از اصلاح طلبان، از جمله مجمع روحانيون مبارز ادامه يابد.

با اين همه، تحقق چنين فرآيندی به معنای پايان يافتن مشکلات اصلاح طلبان و بويژه آن دسته از نمايندگان فعلی مجلس نيست که در حال حاضر در تحصن به سر می برند.

 

حد اعتراض؟

اصلاح طلبان، به رغم آنکه در روزهای اخير بارها اعلام کرده اند که اعتراضشان تنها متوجه رد صلاحيت خود نيست و به رد صلاحيت همه نامزدهای نمايندگی مجلس فارغ از گرايش های فکری و سياسی آنان معترضند، اما در مجموع نتوانسته اند افکار عمومی را برای حمايت از خود بسيج کنند و اقدامات اعتراض آميزشان نيز، برخلاف سال های گذشته، بازتاب فوق العاده ای در فضای عمومی جامعه نداشته است.

به همين دليل، مصالحه احتمالی اصلاح طلبان درون حاکميت و عقب نشينی محتمل از چنين موضعی، موقعيت آنان را نزد افکار عمومی بدتر خواهد کرد و هزينه های سنگينی را از اين جهت به جناحی که در شش سال گذشته تنها با اتکا به آراء عمومی توانسته بخشی از قدرت را در دست داشته باشد، تحميل می کند.